Mianem pleurodynii określa się bóle w obszarze opłucnej. Bóle tego typu występują w różnych chorobach opłucnej, np. w kontekście zapalenia opłucnej, zawału płuca lub choroby bornholmskiej (Pleurodynia epidemica, wirusy Coxsackie).
Angielski termin „pleurisy” odnosi się do zapalenia opłucnej ściennej, które zwykle prowadzi do charakterystycznego bólu opłucnowego, który może mieć przyczyny wymienione poniżej.
„Pleurisy" to bardziej precyzyjna nazwa tego konkretnego stanu, ale pleurodynia (ból opłucnowy) jest lepszym opisem tego objawu.
pleurodynia
Charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej, który nasila się podczas głębokich ruchów oddechowych oraz podczas mówienia, kaszlu lub kichania.
Ból jest często opisywany jako ostry i nasila się podczas ruchu.
Pacjenci chętnie przyjmują pozycję, która ogranicza ruch w zajętym obszarze.
Ból związany z układem oddechowym może powodować krótki oddech u pacjentów.
Częstość występowania
Występuje dość powszechnie.
Przyczyny
zapalenie opłucnej
zakaźne, np. choroba bornholmska (Pleuridynia epidemica)
Opłucna ścienna wyściela wewnętrzną stronę klatki piersiowej.
Receptory bólu
Opłucna trzewna nie zawiera ani nocyceptorów, ani receptorów bólu.
Opłucną ścienną unerwiają nerwy somatyczne, które rejestrują ból, gdy panuje w niej stan zapalny.
Zapalenie na obrzeżach miąższu płuc może rozprzestrzeniać się do przestrzeni opłucnej, a także zająć opłucną ścienną. Aktywuje to receptory bólu somatycznego i powoduje ból opłucnowy.
Opłucna ścienna jest unerwiona przez nerwy międzyżebrowe. Ból lokalizuje się poprzez skórne rozprzestrzenianie się tych nerwów. Nerw przeponowy uzupełnia unerwienie centralnej części każdej przepony. Gdy włókna te zostaną aktywowane, ból pojawia się na szyi lub ramieniu po tej samej stronie.
Najczęściej występuje w dalszym przebiegu zawału mięśnia sercowego (zespół Dresslera) lub wirusowych zakażeń układu oddechowego, rzadziej z powodu mocznicy, nowotworów złośliwych, zaburzeń tkanki łącznej lub jako powikłanie operacji na otwartym sercu.
Powtarzające się epizody gorączki trwające od 1 do 4 dni z towarzyszącym bólem brzucha, klatki piersiowej lub kończyn lub chorobą skóry przypominającą różę.
Pochodzenie z regionu śródziemnomorskiego, ew. gorączka śródziemnomorska w wywiadzie rodzinnym
Badanie przedmiotowe pomiędzy epizodami jest w normie. Podczas rzutów gorączki (38−40°C) występują objawy zapalenia błony surowiczej (podrażnienie otrzewnej, odgłosy tarcia opłucnej i/lub osierdzia). Inne możliwe wyniki mogą obejmować opuchnięte stawy, jednostronny rumień po stronie wyprostnej nogi, kostki, stopy.
Jeśli wymagane jest kompleksowe badanie pacjentów w stanie podostrym i z przewlekłymi chorobami.
Lista kontrolna przy skierowaniu do specjalisty
Choroby opłucnej
Cel skierowania
Diagnostyka potwierdzająca? terapia? Inne?
Wywiad
Jak długo trwa choroba? Jak szybko? Jak się rozwinęła?
Ból w klatce piersiowej związany z głębokim oddychaniem, mówieniem, kaszlem, kichaniem, postawą ciała? Czy występują inne objawy ze strony układu oddechowego: kaszel, duszność, obfite odkrztuszanie, zabarwiona wydzielina, krwioplucie? Choroba płuc lub układu oddechowego w wywiadzie: astma, POChP, gruźlica, zapalenie płuc, rozstrzenie oskrzeli, nowotwór płuca? Osłabiony ogólny stan fizyczny, gorączka, utrata masy ciała?
Inne istotne choroby współistniejące? Palenie — ile? Inne narażenia — ew. czas trwania? Predyspozycje rodzinne?
Regularnie lub aktualnie przyjmowane leki?
W razie potrzeby Próba leczenia — efekt?
Konsekwencje — zawodowe, społeczne, związane z aktywnością fizyczną, inne?
Badanie przedmiotowe
Ogólny stan pacjenta? Gorączka, duszność, bolesne oddychanie?
ogólny stan narządów ze szczególnym uwzględnieniem serca i płuc
W przypadku silnego bólu konieczne może być zastosowanie środków odurzających.
Quellen
Literatur
Miniati M, Prediletto R, Formichi B, Marini C, Di Ricco G, Tonelli L, et al. Accuracy of clinical assessment in the diagnosis of pulmonary embolism. Am J Respir Crit Care Med 1999; 159: 864-71. PubMed
Metlay JP, Kapoor WN, Fine MJ. Does this patient have community-acquired pneumonia? Diagnosing pneumonia by history and physical examination. JAMA 1997; 278: 1440-5. Journal of the American Medical Association
Kass SM, Williams PM, Reamy BV. Pleurisy. Am Fam Physician 2007; 75: 1357-64. PubMed
Walker S, Maskell N. Assessment of pleuritis. BMJ Best Practice, last updated Sep 2018. bestpractice.bmj.com
Marinella MA. Electrocardiographic manifestations and differential diagnosis of acute pericarditis. Am Fam Physician 1998; 57: 699-704. American Family Physician
Perrier A, Roy PM, Aujesky D, Chagnon I, Howarth N, Gourdier AL, et al. Diagnosing pulmonary embolism in outpatients with clinical assessment, d-dimer measurement, venous ultrasound, and helical computed tomography: a multicenter management study. Am J Med 2004; 116: 291-9. PubMed
Autoren
Heidrun Bahle, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München
R07; R071; R072; R073
Rippenfellschmerzen; Schmerzen im Bereich des Rippenfells; Pleuraschmerzen; Schmerzen in der Pleura; Pleuritis; Lungeninfarkt; Morbus Bornholm; Pleurodynia epidermica; Pleurisy; Entzündung der Pleura parietalis; Atmungsabhängige Brustschmerzen; Respirationsabhängige Schmerzen; Pleuritiden; Herzinfarkt; Lungenembolie; Spontanpneumothorax; Perikarditis; Lungenentzündung; Pneumonie; Medikamenteninduzierte Pleuritis; Familäres Mittelmeerfieber; Dressler-Syndrom; Postinfarktsyndrom; Tuberkulöse Pleuritis
Mianem pleurodynii określa się bóle w obszarze opłucnej. Bóle tego typu występują w różnych chorobach opłucnej, np. w kontekście zapalenia opłucnej, zawału płuca lub choroby bornholmskiej (Pleurodynia epidemica, wirusy Coxsackie).