Document version compare

Informacje ogólne

Definicja

W bezobjawowej bakteriurii stwierdza się ≥10⁵ bakterii/ml w posiewie moczu przy braku objawów związanych z układem moczowym.
Jest to zatem kolonizacja bakteryjna bez objawów klinicznych; jeśli wystąpią objawy (np. dyzuria), mamy do czynienia z zakażeniem.
- Zobacz także artykuły Niepowikłane zakażenie układu moczowego u kobiet i Powikłane zakażenie układu moczowego (ZUM).
Leczenie antybiotykami bezobjawowej bakteriurii jest wskazane tylko w wyjątkowych przypadkach (np. u kobiety w ciąży z czynnikami ryzyka, takimi jak stan po porodzie przedwczesnym).

Częstość występowania

Chorobowość wzrasta z wiekiem i ma związek z aktywnością seksualną.
- U dziewczynek w wieku przedszkolnym współczynnik chorobowości wynosi 1–2%.
- 5–6% u aktywnych seksualnie kobiet w wieku 20–40 lat
- 18% u kobiet w wieku powyżej 70 lat
Zwiększona chorobowość u pensjonariuszy domów opieki
- 15–40% u mężczyzn
- 25–50% u kobiet
Współczynnik chorobowości bezobjawowej bakteriurii u kobiet w ciąży mieści się w zakresie 4–7%.
- Częstość występowania koreluje z czasem trwania ciąży.
Bezobjawowa bakteriuria występuje bardzo często u osób z cewnikami założonymi na stałe (do 100%).

Rozważania diagnostyczne

Bezobjawową bakteriurię wykrywa się na podstawie posiewu moczu pacjentów bez objawów.
Kryteria diagnostyczne bezobjawowej bakteriurii
- u kobiet: wykrycie >10⁵ bakterii/ml w 2 kolejnych posiewach moczu ze środkowego strumienia
- u mężczyzn: wykrycie >10⁵ bakterii/ml w 1 posiewie moczu ze środkowego strumienia
- w moczu z cewnika: poszczególne gatunki bakterii >10² bakterie/ml
Brak dowodów na korzyści z wykrywania i leczenia bezobjawowej bakteriurii u:¹
- zdrowych dzieci, niezależnie od wieku
- dorosłych pacjentek niebędących w ciąży, niezależnie od chorób podstawowych lub ewentualnie założonego cewnika¹
Badanie przeglądowe porównujące antybiotyki lub placebo u dorosłych z bezobjawową bakteriurią²
- brak korzyści klinicznych z antybiotykoterapii
Pacjenci poddawani inwazyjnym zabiegom urologicznym powinni być badani pod kątem bezobjawowej bakteriurii (od 100 000 bakterii/ml w próbce moczu ze środkowego strumienia) za pomocą posiewu, a jeśli wynik jest dodatni, leczeni antybiotykami antybiotykami.
Dzieci w wieku poniżej 4 lat z nawracającymi zakażeniami układu moczowego i rozpoznanym odpływem pęcherzowo-moczowodowym często wymagają leczenia.
Współczynnik chorobowości w przypadku bezobjawowej bakteriurii jest bardzo wysoki u pacjentów geriatrycznych.
- Sam wynik testu paskowego moczu lub posiewu moczu bez obrazu klinicznego nie uzasadnia rozpoznania zakażenia układu moczowego.
- Bezobjawowa bakteriuria nie powinna być leczona, szczególnie w przypadku cewników założonych na stałe.
Jeśli wynik testu paskowego na obecność azotynów i leukocytów w moczu jest ujemny, z dużym prawdopodobieństwem można wykluczyć bakteriurię (ujemna wartość predykcyjna 88%).³

Bezobjawowa bakteriuria u kobiet w ciąży

Brak dowodów na szkodliwość dla dziecka z powodu bezobjawowej bakteriurii u kobiety w ciąży lub na korzyści z antybiotykoterapii^,
- Z tego względu bezobjawowa bakteriuria nie powinna być leczona w przypadku ciąży niskiego ryzyka.
Jednak bezobjawowa bakteriuria u kobiet w ciąży zwiększa ryzyko zakażenia układu moczowego w ciąży.
- To z kolei może prowadzić do zwiększenia częstości występowania:
  - stanu przedrzucawkowego
  - wcześniactwa
  - niskiej urodzeniowej masy ciała
  - śmiertelności noworodków
Badania przesiewowe?
- Nie zaleca się regularnych badań w kierunku bezobjawowej bakteriurii u wszystkich kobiet w ciąży.
- badanie próbki moczu ze środkowego strumienia co 4 tygodnie na obecność białka i cukru
- Badanie bakteriologiczne tylko w przypadku szczególnych ustaleń (np. w przypadku wyraźnych objawów, nawracających zakażeń układu moczowego w wywiadzie lekarskim, stanu po porodzie przedwczesnym, zwiększonego ryzyka zakażeń układu moczowego)
- Nie ma dowodów na szkodliwość bezobjawowej bakteriurii dla dziecka.^,
- Badanie moczu (zwłaszcza posiew moczu) może być zasadne u pacjentek z grupy ryzyka.
  - np. przy stanie po porodzie przedwczesnym, późnym poronieniu lub odmiedniczkowym zapaleniu nerek kontrola posiewu moczu, jeśli liczba bakterii w moczu wynosi >10⁵/ml
  - rozpoznanie w przypadku wzrostu tych samych bakterii w 2 kolejnych próbkach
- W praktyce testy paskowe do badania moczu mają jedynie niską czułość (14–50%) w wykrywaniu bakteriurii.
  - Nie zaleca się ich stosowania w populacji o niskiej chorobowości.

Bezobjawowa bakteriuria u dzieci

Nie ma również dowodów na korzyści płynące z leczenia antybiotykami przypadkowo wykrytej bezobjawowej bakteriurii.
- Nie zaleca się zatem wykonywania badań przesiewowych u dzieci.

Niebezpieczne przebiegi, których można uniknąć

Fałszywie dodatni wynik posiewu moczu z powodu zanieczyszczenia
- rozróżnienie między prawdziwą bezobjawową bakteriurią a zanieczyszczeniem (np. pochodzącym z zewnętrznych narządów płciowych)
- u kobiet wykrycie w 2 kolejnych posiewach moczu ze środkowego strumienia
- U mężczyzn wystarczające jest wykrycie w 1 posiewie moczu ze środkowego strumienia.
Objawowa bakteriuria w następujących przypadkach:

ICD-10

R82.7 Nieprawidłowe wyniki badań mikrobiologicznych moczu

Postępowanie i zalecenia

Wskazania do skierowania

Dzieci z częstymi zakażeniami układu moczowego i rozpoznanym odpływem pęcherzowo-moczowodowym
Kobiety w ciąży wysokiego ryzyka

Leczenie

Leczenie u kobiet w ciąży
- Nie powinno się stosować leczenia, jeśli ciąża jest niskiego ryzyka.
- Jeśli leczenie jest konieczne, obowiązują zalecenia dotyczące leczenia zakażeń układu moczowego w ciąży.
Leczenie u dzieci
- U dzieci bezobjawowa bakteriuria nie powinna być leczona antybiotykami.
Leczenie u dzieci w wieku poniżej 4 lat z nawracającymi zakażeniami układu moczowego i rozpoznanym odpływem pęcherzowo-moczowodowym
- Dzieci te często wymagają leczenia.
- U dzieci z odpływem pęcherzowo-moczowodowym występuje zwiększone ryzyko uszkodzenia nerek w przebiegu ZUM.
- leczenie u dzieci z nawracającymi zakażeniami układu moczowego we współpracy z pediatrą
- Jeśli leczenie jest konieczne, obowiązują zalecenia dotyczące leczenia zakażenia układu moczowego u dzieci.
Terapia przed inwazyjnymi zabiegami urologicznymi
- Bezobjawowa bakteriuria zwiększa ryzyko zakażenia w przypadku zabiegu w obrębie układu moczowego, podczas którego może dojść do uszkodzenia błony śluzowej.
  - Dlatego przed zabiegiem należy wykonać badania przesiewowe, a w przypadku jej wykrycia zastosować leczenie.
- na przykład przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego, ale zwykle nie cystoskopia
- Leczenie przeprowadza się zgodnie z antybiogramem.
Badań przesiewowych i leczenia wyraźnie nie zaleca się u następujących grup pacjentów:
- kobiety niebędące w ciąży w okresie przedmenopauzalnym
- kobiety z cukrzycą i stabilnym metabolizmem
- osoby starsze mieszkające w domu
- osoby starsze mieszkające w domach opieki
- pacjenci po urazach rdzenia kręgowego
- pacjenci z cewnikami założonymi na stałe
- pacjenci przed zabiegami ortopedycznymi

Dalsze postępowanie

Monitorowanie skuteczności terapii za pomocą posiewu moczu po antybiotykoterapii u kobiety w ciąży

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Bezobjawowa bakteriuria

Quellen

Literatur

Dull RB, Friedman SK, Risoldi ZM, et al. Antimicrobial Treatment of Asymptomatic Bacteriuria in Noncatheterized Adults: A Systematic Review. Pharmacotherapy. 2014. PMID: 24807583 PubMed
Zalmanovici Trestioreanu A, Lador A, Sauerbrun-Cutler MT, et al. Antibiotics for asymptomatic bacteriuria. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Apr 8;4:CD009534. PMID: 25851268. PubMed
Sundvall et al.. Evaluation of dipstick analysis among elderly residents to detect bacteriuria: a cross-sectional study in 32 nursing homes. BMC Geriatrics 2009; 9: 32. doi:10.1186/1471-2318-9-32 DOI

Autor*innen

Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung, Allgemeinmedizin, Frankfurt
Jonas Klaus, Arzt, Freiburg im Breisgau
Klaus Gebhardt, Arzt für Allgemeinmedizin, Bremen (Review)