Definicja: Spożycie agonistów receptora benzodiazepiny (substancji Z) w toksycznych dawkach.
Częstość występowania: Substancje Z są często przepisywane jako leki nasenne.
Objawy: W zależności od dawki zatrucie może prowadzić do splątania, letargu, ataksji, depresji krążeniowej i oddechowej oraz śpiączki. Możliwe są również reakcje paradoksalne z omamami i niepokojem.
Obraz kliniczny: Wpływ na stan świadomości i ew. upośledzenie oddychania.
Diagnostyka: Obraz kliniczny i wywiad lekarski.
Leczenie: Podstawą leczenia intoksykacji substancją Z jest leczenie objawowe, ze szczególnym uwzględnieniem utrzymania czynności oddechowej i krążenia. Wskazania do hospitalizacji są szerokie. Na wczesnym etapie zasadne może być podawanie węgla aktywowanego. W przypadkach ciężkiej depresji oddechowej uzasadnione jest podawanie flumazenilu.
informacje ogólne
Definicja
Zatrucie lekami nasennymi z grupy agonistów benzodiazepin — zopiklonem i zolpidemem (tzw. substancjami Z)
Częstość występowania
Substancje Z są często przepisywane (zgodnie z niemieckim badaniem 85% częstości przepisywania benzodiazepin)1 .
38% przepisanych środków w tym badaniu stanowiły recepty wystawione w gabinetach prywatnych.
Etiologia i patogeneza
Farmakologia
Farmakodynamiczny mechanizm działania
Farmakodynamiczny mechanizm działania zopiklonu i zolpidemu jest stosunkowo podobny do działania benzodiazepin, ponieważ działają one również na kompleks receptora GABA (kwasu gamma-aminomasłowego) lub jego podjednostkę alfa.
Jednak preferencyjne wiązanie z podjednostką alfa prowadzi do różnych właściwości farmakologicznych.
Zolpidem ma więc przede wszystkim działanie uspokajające i słabo zwiotczające mięśnie, przeciwlękowe i przeciwdrgawkowe.
Farmakokinetyka
zolpidem: szczyt stężenia w osoczu po upływie od 0,5 godziny do 3 godzin, okres półtrwania 2–3 godziny
zopiklon: szczyt stężenia w osoczu po upływie od 1,5 godziny do 2 godzin, okres półtrwania 5 godzin
Toksyczność
Charakterystyczne działanie toksyczne
depresja OUN
prawidłowe parametry życiowe, prawidłowe EKG, czasami spadek ciśnienia tętniczego
rzadko zaburzenia oddechowe
Dawka toksyczna
nie da się określić ilościowo
Zależy od różnych czynników, takich jak wcześniejsze choroby płuc, choroby współistniejące, wiek, masa ciała, przyzwyczajenie i genetyka.
Interakcje
Mieszane intoksykacje zopiklonem lub zolpidemem są częste, a mieszanina zopiklonu/zolpidemu i innych substancji działających depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy (np. opiatów, leków przeciwpsychotycznych, benzodiazepin lub etanolu), nasila działanie toksyczne.
ICD-10
T36–T50 Zatrucie lekami, środkami farmakologicznymi i substancjami biologicznymi
T42.4 Zatrucie benzodiazepinami — lekami anksjolitycznymi pochodnymi benzodiazepiny (wskazanie z kodem klasyfikacji ATC dla anksjolitycznych pochodnych benzodiazepiny)
Osłabione odruchy (rzadko również hiperrefleksja z paradoksalnym nadmiernym pobudzeniem)
Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
ciśnienia krwi
SaO2
częstość oddechów
Tętno
Wskazania do skierowania do hospitalizacji
Ze względu na pogorszenie czujności, a także w celu wykluczenia innych przyczyn, wskazanie do hospitalizacji należy stwierdzać szybko.
leczenie
Cele leczenia
Zapobieganie zagrażającym życiu powikłaniom
Ogólne informacje o leczeniu
Zatrucia te zwykle nie są poważne, ale ich ciężki przebieg jest możliwy w przypadku przyjęcia dużych dawek, a zwłaszcza w przypadku intoksykacji mieszanych.
Jeśli istnieje ryzyko poważnego przebiegu, pacjent powinien zostać skierowany do szpitala.
W przypadku intoksykacji pojedynczą substancją zwykle nie jest konieczne odtruwanie.
Podanie węgla aktywowanego w warunkach ambulatoryjnych może być zasadne, zwłaszcza jeśli zostanie on podany w ciągu pierwszej godziny po intoksykacji.
Stosowanie flumazenilu jest uzasadnione w celu uniknięcia intubacji.
Leczenie farmakologiczne
Węgiel aktywowany
Jednorazowe podanie w ciągu pierwszej godziny po spożyciu, szczególnie w przypadku dużych dawek.
uwaga: niebezpieczeństwo zachłyśnięcia przy narastających zaburzeniach świadomości!
Przeciwwskazaniami są wymioty i zaburzenia świadomości z ryzykiem aspiracji.
dawkowanie: dorosłym należy podać początkowo doustnie 50 g węgla aktywowanego2.
Flumazenil
Flumazenil jest swoistym antagonistą miejsca wiązania benzodiazepin w kompleksie receptora GABA.
Jest również skuteczny w przypadku zatrucia zopiklonem i zolpidemem.
Wskazania
W przypadkach głębokiej depresji OUN stosowanie flumazenilu jest uzasadnione w celu uniknięcia intubacji.
Środki ostrożności
Nie należy podawać pacjentom z obniżonym progiem drgawkowym.
Próg drgawkowy może być również obniżony w przypadku intoksykacji mieszanej — przyjęcia także trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych.
Przy uzależnieniu od substancji Z może wywoływać objawy odstawienia.
Przeciwwskazania
Flumazenilu nie należy podawać w przypadku ostrego urazu głowy3.
Nie stosować przy podejrzeniu intoksykacji mieszanej nieznanymi substancjami2.
Śmiertelność w przypadku zatrucia samymi benzodiazepinami jest niska.
Przy odpowiednim leczeniu rokowanie jest dobre.
W przypadku intoksykacji mieszanych z innymi lekami, narkotykami lub alkoholem śmiertelność jest znacznie wyższa.
Przyczynowe choroby psychiczne powinny być odpowiednio leczone, z uwzględnieniem sytuacji społecznej pacjentów2.
Quellen
Literatur
Grimmsmann T, Kostev K, Himmel W. The role of private prescriptions in benzodiazepine and Z-drug use—a secondary analysis of office-based prescription data. Dtsch Arztebl Int 2022; 119: 380–1. DOI: 10.3238/arztebl.m2022.0151. www.aerzteblatt.de
BMJ BestPractice. Benzodiazepine overdose. Stand Juli 2022 (Letzter Zugriff am 03.08.2022). bestpractice.bmj.com
Weinbroum AA, Flaishon R, Sorkine P, Szold O, Rudick V. A risk-benefit assessment of flumazenil in the management of benzodiazepine overdose. Drug Safety 1997; 17: 181 - 96. PubMed
Zellner T, Prasa D, Färber E, Hoffmann-Walbeck P, Genser D, Eyer F. The use of activated charcoal to treat intoxications. Dtsch Arztebl Int 2019; 116:311–7. DOI: 10.3238/arztebl.2019.0311 DOI
Autor*innen
Marlies Karsch-Völk. Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München
Definicja: Spożycie agonistów receptora benzodiazepiny (substancji Z) w toksycznych dawkach. Częstość występowania: Substancje Z są często przepisywane jako leki nasenne.