W przypadku aspiracji ciała obcego dochodzi do wdychania ciał obcych do dróg oddechowych: krtani, tchawicy lub oskrzeli.
Należy odróżnić od tego połknięcie ciała obcego, w którym ciała obce są połykane do przewodu pokarmowego: gardła dolnego, przełyku, żołądka lub jelita cienkiego (zobacz również artykuł Połknięte ciało obce).
Klasyfikacja według wystąpienia objawów po zachłyśnięciu
Ostre postacie: <24 godzin>
Postacie podostre: >24 godzin
Postacie przewlekłe (tygodnie, miesiące)
Częstość występowania
wiek
Aspiracja ciała obcego występuje najczęściej u małych dzieci w wieku od 6 miesięcy do 4 lat.
Prawidłowe wyniki osłuchiwania nie wykluczają zachłyśnięcia.
Pierwotna niezauważona aspiracja
Jeśli zachłyśnięcie pozostanie niezauważone, określa się je mianem „ukrytej aspiracji ciała obcego do oskrzeli” (Occult Bronchial Foreign Body Aspiration — OBFBA).
Rozpoznanie OBFBA często dopiero w wyniku powikłań i później wykonanej bronchoskopii
Badanie lekarskie
Badanie według schematu ABCDE
Airway (drogi oddechowe)
drożne i zabezpieczone
zagrożone
niedrożne
Breathing (oddech)
częstość oddechów
Trend jest bardziej informatywny od poszczególnych zmierzonych wartości.
Czynność oddechowa
retrakcje, wzdychanie, rozszerzanie się nozdrzy
Circulation (krążenie)
Częstość akcji serca
ciśnienie krwi
Disability (ocena zaburzeń)
ocena neurologiczna
Czujność
Exposure (narażenie)
zdjęcie ubrania
pełne badanie lekarskie
Trójkąt oceny pediatrycznej u dzieci z zachłyśnięciem
W pediatrycznej medycynie ratunkowej ukonstytuował się Trójkąt Oceny Pediatrycznej (Pediatric Assessment Triangle — PAT); krytycznie chore dzieci powinny być szybko identyfikowane poprzez ocenę trzech kryteriów (ogólny stan fizyczny, oddech, skóra).
Przede wszystkim decyduje wrażenie wizualne i słuchowe, nie jest wymagany skomplikowany sprzęt.
Większość wyników można zebrać już z pewnej odległości.
Pogorszenie stanu w jednym z trzech kryteriów jest uważane za sygnał alarmowy; jeśli stan pogorszył się w dwóch lub trzech kryteriach, dziecko jest uważane za krytycznie chore.
rozszerzanie się nozdrzy przy wdechu (objaw duszności u niemowląt)
Perfuzja skóry
bladość
Sinica
marmurkowe zabarwienie skóry
Diagnostyka uzupełniająca
RTG klatki piersiowej
Podejrzenie zachłyśnięcia jest wskazaniem do wykonania konwencjonalnego zdjęcia rentgenowskiego w jednej płaszczyźnie (PA lub AP).
Ujemny wynik badania rentgenowskiego nie wyklucza zachłyśnięcia, ponieważ wizualizowane są tylko obiekty nieprzepuszczające promieniowania rentgenowskiego.
Zdjęcia rentgenowskie w dwóch płaszczyznach i obrazowanie przekrojowe są wykorzystywane tylko w przypadku określonych kwestii do rozstrzygnięcia.
Jeśli wywiad lekarski i wyniki badań klinicznych są jasne, bezpośrednie wykonanie endoskopii
endoskopia
Jeśli w wywiadzie i/lub badaniach klinicznych istnieje podejrzenie aspiracji ciała obcego, należy to zweryfikować lub wykluczyć za pomocą tracheobronchoskopii.
Leczenie w stanach nagłych
Największą szansą na powodzenie samoistnego usunięcia ciała obcego jest ochronny odruch kaszlowy.
Natychmiastowe podjęcie aktywnych działań przez osoby udzielające pierwszej pomocy jest konieczne, jeśli
Kaszel nie pojawia się lub pozostaje nieskuteczny.
Narasta duszność z utratą przytomności.
Aspiracja ciała obcego u dzieci
Przemieszczenie ciała obcego jest prawdopodobne, jeśli
Początek objawów jest nagły.
Brakuje innych oznak choroby.
Istnieją odpowiednie wskazania w wywiadzie lekarskim, np. bezpośrednio przedtem jedzony posiłek lub zabawa małymi przedmiotami.
Jeśli kaszel jest skuteczny (pełny kontakt werbalny, głośny kaszel, wciąganie powietrza przed kaszlem, płaczem lub mówieniem):
Nie jest wymagana interwencja.
Należy zachęcać dziecko do kontynuowania kaszlu.
Jeśli kaszel jest nieskuteczny (w miarę możliwości usunięcie ciała obcego jednym uderzeniem, w przeciwnym razie stosowanie na zmianę innych działań):
dzieci
5 uderzeń w plecy
5 uciśnięć brzucha
Niemowlęta
5 uderzeń w plecy
5 uciśnięć klatki piersiowej
Jeśli ciało obce zostało skutecznie usunięte.
Ocena stanu klinicznego, część ciała obcego może nadal znajdować się w drogach oddechowych.
W razie wątpliwości lub jeśli brzuch dziecka był uciskany, konieczna jest pilna obserwacja lekarska.
W przypadku utraty przytomności wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową zgodnie z pediatrycznym algorytmem BLS
Zakrztuszenie się z powodu niedrożności dróg oddechowych spowodowanej ciałem obcym należy rozważyć, jeśli ktoś nagle dławi się i nie może mówić, zwłaszcza podczas jedzenia.
Należy poprosić osobę poszkodowaną o odkaszlnięcie.
Jeśli kaszel jest nieskuteczny, uderzyć osobę w plecy do 5 razy:
w tym celu pochylić osobę poszkodowaną do przodu
uderzyć 5 razy nasadą dłoni między łopatkami
Jeśli uderzenia w plecy są nieskuteczne, nacisnąć do 5 razy na górną część brzucha:
stanąć za osobą poszkodowaną i umieścić obie ręce wokół jej górnej części brzucha
pochylić osobę poszkodowanego do przodu
zacisnąć pięść i umieścić ją między pępkiem a klatką piersiową
chwycić pięść drugą ręką i szarpnąć ją do wewnątrz i do góry
Jeśli zakrztuszenie się nie ustąpi po 5 uciśnięciach górnej części brzucha, należy kontynuować naprzemiennie sekwencję 5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć górnej części brzucha, aż do poprawy stanu lub utraty przytomności.
W przypadku utraty przytomności należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
Hewlett J, Rickman O, Lentz R, et al. Foreign body aspiration in adult airways: therapeutic appro. J Thorac Dis 2017; 9: 3398-3409. doi:10.21037/jtd.2017.06.137 DOI
Sarkar A, Murthy V. Foreign body aspiration: a review of current strategies for management. Shanghai Chest 2021; 5: 25. shc.amegroups.org
Jang G, Song J, Kim HJ, et al. Foreign-body aspiration into the lower airways in adults; multicenter study. PLoS ONE 2022;17: e0269493. journals.plos.org
Autor
Michael Handke, Prof. Dr. med., Facharzt für Innere Medizin, Kardiologie und Intensivmedizin, Freiburg i. Br.
T17
Ciało obce w drogach oddechowych manewr heimlicha ciało obce w drogach oddechowych zatrzymanie oddechuCiało obce w drogach oddechowych
Aspiracja ciała obcego; Ciało obce; Zachłyśnięcie; Duszność; Dolegliwości oddechowe; Stridor; Resuscytacja; CPR; BLS; Podstawowe zabiegi resuscytacyjne; Manewr Heimlicha; Bronchoskopia
W przypadku aspiracji ciała obcego dochodzi do wdychania ciał obcych do dróg oddechowych: krtani, tchawicy lub oskrzeli.
Należy odróżnić od tego połknięcie ciała obcego, w którym ciała obce są połykane do przewodu pokarmowego: gardła dolnego, przełyku, żołądka lub jelita cienkiego (zobacz również artykuł Połknięte ciało obce).