Samobójstwo i próba samobójcza u dzieci i młodzieży
Streszczenie
Definicja: Celowe samookaleczenie z zamiarem i konsekwencją własnego zgonu (samobójstwo). Gest samobójczy, który nie prowadzi bezpośrednio do zgonu, jest próbą samobójczą.
Częstość występowania: Według statystyk próby samobójcze podejmuje około 1/1000 wszystkich nastolatków płci męskiej i 2/1000 wszystkich nastolatków płci żeńskiej. Liczba niezgłoszonych przypadków jest prawdopodobnie wysoka.
Objawy: Dzieci i młodzież z zachowaniami samookaleczającymi i samobójczymi często cierpią na zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia afektywne, zaburzenia zachowania, ADHD, zaburzenia osobowości lub uzależnienia.
Diagnostyka: Wywiad psychiatryczny i eksploracja: ocena ryzyka (dalszych) zachowań samobójczych, wskazania zaburzeń psychicznych, w tym uzależnienia. Badanie lekarskie: oznaki odurzenia? Objawy neurologiczne? urazy skóry?
Leczenie: Przyjęcie na oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieży. Psychoterapia i, w razie potrzeby, leczenie farmakologiczne podstawowych zaburzeń psychicznych. Należy zaangażować rodzinę pacjenta.
informacje ogólne
Definicja
Samobójstwo („Suicide”)
celowe i świadome działanie z zamiarem lub akceptacją zakończenia własnego życia; skutek śmiertelny
Próba samobójcza („Suicide Attempt”)
W przypadku łagodniejszych stopni nasilenia często ma charakter wołania o pomoc.
Samobójstwo w szerszym znaczeniu obejmuje również bardziej bierne lub unikające zachowania, takie jak wycofanie się (samobójstwo rzekome) lub ucieczka.
Próba samobójcza związana z przewidywaniami: w dzieciństwie i okresie dojrzewania ze strachu przed przyszłością i związanymi z nią obciążeniami. Poczucie niższości i brak pewności siebie prowadzą do przekonania, że pacjent nie będzie w stanie poradzić sobie ze stresem w przyszłości. Przekonanie to prowadzi do samobójstwa.
Myśli i emocje związane z samobójstwem („Suicidal Ideation”)
Werbalne i niewerbalne oznaki, które bezpośrednio lub pośrednio wskazują na zaabsorbowanie myślami samobójczymi bez powiązania z działaniem.
Często występują w formie biernej u ok. 8% dzieci i co najmniej u 20% nastolatków.
Chorobowość jest znacznie wyższa u dzieci i młodzieży poddawanych leczeniu psychiatrycznemu.
Celowane i konkretne planowanie wymaga już interwencji terapeutycznych.
Samobójstwa u dzieci w wieku poniżej 10 lat są niezwykle rzadkie, ale próby samobójcze i zachowania samookaleczające są jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji psychiatrycznej dzieci i młodzieży.
Nie ma wiarygodnych danych na temat epidemiologii prób samobójczych.
Szacunki obejmują ok. 100/100 000 młodzieży płci męskiej i ok. 200/100 000 młodzieży płci żeńskiej.
Istnieje zgoda co do tego, że szacowane wskaźniki prób samobójczych wśród nastolatków płci żeńskiej są znacznie wyższe niż wśród mężczyzn.
Etiologia i patogeneza
W okresie dojrzewania dziewczęta częściej niż chłopcy dokonują samookaleczeń i prób samobójczych, podczas gdy samobójstwa częściej popełniają młodzi mężczyźni, zwykle przy użyciu ostrzejszych metod.
Samookaleczenia i zachowania autodestrukcyjne są stosunkowo powszechne wśród młodych dziewcząt z problemami psychicznymi. Zadają sobie one urazy fizyczne lub przedawkowują leki.
Nadużywanie alkoholu i narkotyków jest również formą zachowań autodestrukcyjnych, a próby samobójcze i samobójstwa są często związane zażywaniem narkotyków i spożywaniem alkoholu.
Szkodliwe dla samych siebie zachowania u nastolatków mogą również objawiać się jako promiskuitywne zachowania seksualne, w szczególności u nastolatków z zaburzeniami osobowości, którzy dorastają w środowisku o niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej lub doświadczyli przemocy, z wykorzystywaniem seksualnym włącznie.
Stres psychologiczny i stygmatyzacja związane z tożsamością płciową lub orientacją seksualną
Osoby, będące wzorem do naśladowania, które popełniły samobójstwo (rodzina, przyjaciele, informacje przekazywane przez media).
Wcześniejsza próba samobójcza
Jeśli doszło już do próby samobójczej, ryzyko jest od 40 do 50 razy wyższe niż w populacji ogólnej.
Zamiar samobójczy
Im bardziej konkretne plany, tym większe ryzyko.
Czy dana osoba zdecydowała się już na metodę samobójstwa?
Czy ustaliła już czas i poczyniła konkretne przygotowania?
Dostęp do środków umożliwiających popełnienie samobójstwa (broń palna, lina itp.).
czynniki wyzwalające
Niedawno przeżyty kryzys
Problemy z bliskimi osobami
możliwe problemy w szkole, z policją itp.
Utrata szacunku ze strony innych lub poczucia własnej wartości, porażki lub rozczarowania
Badanie opublikowane w 2014 r.1 z udziałem ponad 44 000 młodych ludzi wykazało, że „autorytatywny“ styl rodzicielstwa w dzieciństwie wiązał się z niższym ryzykiem późniejszych prób samobójczych niż inne style rodzicielstwa.
W tym kontekście autorytatywny odnosi się do stylu rodzicielskiego, który podkreśla zaangażowanie i szczerość w kontekście doceniającej relacji rodzic-dziecko, a tym samym odróżnia się od permisywnego stylu rodzicielskiego. Autorytatywny styl wychowania nie powinien być mylony ze stylem autorytarnym, który w dużej mierze ogranicza się do sztywnego trzymania się zasad.
U nastolatków, których rodzice mieli autorytatywny styl rodzicielstwa, ryzyko późniejszych prób samobójczych było niższe.
Czynniki, które wiązały się z wyższym ryzykiem prób samobójczych we wspomnianym badaniu były następujące:
doświadczenia związane z separacją rodziców, takie jak rozwód
zaniedbujący styl rodzicielstwa w dzieciństwie
ICD-10
X84.9
diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Samobójstwo: umyślne samookaleczenie z zamiarem i konsekwencją własnego zgonu
Próba samobójcza: umyślne samookaleczenie z mniej lub bardziej wyraźnym zamiarem spowodowania zgonu, ale bez skutku śmiertelnego
Różicowanie
Samookaleczenie bez zamiaru popełnienia samobójstwa
Stan psychotyczny z urojeniami i ew. słyszeniem głosów nakazujących zachowanie samobójcze
Wywiad lekarski
Młodzież z zachowaniami autodestrukcyjnymi często pochodzi z rodzin, w których rodzice cierpią na zaburzenia psychiczne, w szczególności depresję i inne zaburzenia emocjonalne, a także uzależnienie od alkoholu i narkotyków.
Nastolatkowie mogli być świadkami próby samobójczej, np. w rodzinie, wśród przyjaciół lub otrzymać taką informację za pośrednictwem mediów.
Należy zwracać uwagę na okoliczności sprzyjające nawrotom (zobacz sekcja Rokowanie).
Wskazania do hospitalizacji
Oddział lub szpital psychiatryczny dla dzieci i młodzieży
w przypadku usiłowania popełnienia samobójstwa i konkretnego zamiaru samobójczego, w przypadku poważnego zagrożenia dla siebie lub innych, w razie konieczności również przymusowa hospitalizacja
W przypadku ostrych, poważnych zachowań samobójczych i braku gotowości do leczenia, zazwyczaj wymagany jest pośpiech.
Jeśli istnieje ryzyko powtórzenia się sytuacji.
w przypadku zaburzeń psychicznych wymagających intensywnego leczenia psychiatrycznego lub psychoterapeutycznego
Jeśli wystarczająco wiarygodna ocena dalszego występowania zachowań samobójczych nie jest możliwa w inny sposób.
Jeśli nawiązanie trwałej relacji terapeutycznej nie powiedzie się, a dana osoba nadal ma ostre myśli samobójcze pomimo wstępnego leczenia.
Oddział lub szpital pediatryczny
w razie konieczności w celu leczenia dolegliwości fizycznych/urazów
Dostępność miejsc na oddziałach psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży się waha.
Przyjęcie w trybie nagłym może również mieć miejsce na oddziale pediatrycznym lub na oddziale psychiatrycznym dla dorosłych.
Zmniejszenie stresu dziecka/nastolatka i zewnętrznych czynników wyzwalających, a także radzenie sobie z kryzysami rodzinnymi
Ogólne informacje o leczeniu
Oferowanie dialogu i relacji
Oferta opieki
zapewnienie odpowiedniej przestrzeni i wystarczającej ilości czasu
Przywiązanie emocjonalne
wspieranie pacjenta w rozpoznawaniu i komunikowaniu swoich emocji
Uspokajanie
Należy uspokajać pacjenta, np. zapewnić dostępność pomocy.
Odnoszenie się do zachowań samobójczych
Należy otwarcie i bezpośrednio mówić o tendencjach samobójczych i poważnie traktować reakcje i komunikaty pacjentów.
Należy unikać dramatyzowania i trywializacji.
Ukierunkowanie na przyszłość
Należy mówić o nadziei, pomocy i możliwości zmiany.
konkretna oferta terapii
Umowa o dialogu
Należy umówić się z pacjentem na prowadzenie regularnego dialogu: bezpośrednio lub telefonicznie, należy ustalić czas i miejsce.
Określenie warunków leczenia (ambulatoryjne, szpitalne, częściowo szpitalne)
Po próbie samobójczej lub w przypadku bieżących zachowań samobójczych
Należy nawiązać kontakt z pacjentem i prowadzić spotkanie w przyjazny sposób.
Zrozumienie rzeczywistego i możliwie symbolicznego znaczenia sytuacji dla danej osoby
Rozpoznanie ryzyka (dalszych) aktów samobójczych w możliwie odpowiednim czasie
Usunięcie obaw
Zawsze należy skupić rozmowę na najbardziej dotkliwych aspektach.
Zajęcie stanowiska
wobec problemów danej osoby
wobec jej wewnętrznych zasobów
wobec dostępnych zasobów zewnętrznych (sieć społecznościowa, oferty pomocy)
Należy udokumentować, do jakich usług dana osoba może uzyskać dostęp poza ośrodkiem lub czy konieczna jest hospitalizacja.
psychoterapia
Jej skuteczność w ograniczaniu zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży nie została zbadana w wystarczającym stopniu.
Rozstrzygająca ocena porównawcza skuteczności różnych metod psychoterapii nie jest jeszcze możliwa.
Nieliczne dostępne badania przeprowadzono głównie wśród dzieci i młodzieży z zaburzeniami depresyjnymi. Następujące metody wykazały pozytywne efekty w odniesieniu do samobójstw:
interwencje polegające na terapii behawioralnej, np. .
koncepcja terapii dialektyczno-behawioralnej dla młodzieży (DBT-A)
podejścia oparte na mentalizacji
interwencje związane z rodziną
leczenie domowe przez pracowników socjalnych
terapia wielosystemowa
psychoterapia rodzinna zorientowana na przywiązanie
Interwencje psychoterapeutyczne powinny być osadzone w ogólnym planie leczenia zorientowanym na zasoby.
W przypadku ostrego zagrożenia należy zapewnić ochronną przestrzeń i wykwalifikowaną opiekę, zwykle w warunkach szpitalnych.
zapewnienie w miarę możliwości ciągłości pracy personelu medycznego
w razie potrzeby ciągłe monitorowanie
w razie potrzeby jednoczesne leczenie ostrych objawów psychicznych
Ważne warunki ramowe
zaangażowanie rodziny w interwencję psychoterapeutyczną
plan kryzysowy z jasnymi ustaleniami dotyczącymi zachowań samobójczych
zmniejszenie czynników stresowych
Kontynuacja interwencji po zakończeniu ostrego kryzysu
Leczenie farmakologiczne
lub leki uspokajające, np. w przypadku ostrego napięcia, stresu lub pobudzenia
Benzodiazepiny, np, lorazepam 0,5–1 mg (maks. 0,05 mg/kg masy ciała)
uwaga: depresja oddechowa i inne interakcje — przed podaniem leku należy wykluczyć zatrucie alkoholem, narkotykami lub lekami!
neuroleptyki o niskiej sile działania, np. .
pipamperon (dawka początkowa u dzieci <14. roku życia: 1 mg kg masy ciała, w razie potrzeby zwiększać co 1 mg, maks. 6 mg kg masy ciała; dawka początkowa u młodzieży w wieku od 14. roku życia: 20 mg, w razie potrzeby zwiększyć do 3 x 20–40 mg na dobę)>
lewomepromazyna (od 16. roku życia)
chloroprotyksen (od 3. roku życia)
melperon (od 12. roku życia)
W razie potrzeby należy rozważyć podstawowe zaburzenie psychiczne i odpowiednio ukierunkować terapię. Zobacz także metody leczenia w sekcji Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży.
Profilaktyka
Zapobieganie samobójstwom — cztery główne aspekty:
Oferowanie dialogu i relacji
Diagnostyka zachowań samobójczych, w tym czynników ryzyka
Wyjaśnienie i uregulowanie obecnej sytuacji
Planowanie terapii z uwzględnieniem ryzyka samobójstwa
Przebieg, powikłania i rokowanie
Rokowanie
Istnieje tylko kilka wysokiej jakości badań dotyczących dalszego postępowania po próbie samobójczej.
Rokowanie zależy, między innymi, od ew. zaburzenia psychicznego i jego nasilenia.
Czynniki predykcyjne powtarzających się prób samobójczych ze skutkiem śmiertelnym: płeć męska, późne dojrzewanie, bycie wykorzystywanym, zaburzenie psychiczne, za pierwszym razem wybór „twardej” metody (np. usiłowanie powieszenia, postrzelenie)
Donath C, Graessel E, Baier D, et al. Is parenting style a predictor of suicide attempts in a representative sample of adolescents? BMC Pediatr 2014; 14: 113. PMID: 24766881 PubMed
Autor
Dr n. med. Thomas M. Heim, dziennikarz naukowy, Fryburg
X849
Samobójstwo Samookaleczenie Zachowanie samobójcze Gest samobójczy Myśli samobójcze Próba samobójcza Zachowanie autodestrukcyjne Autodestrukcja Kryzys życiowy Myśli o samobójstwie Myśli samobójcze Zachowanie samobójcze Plan samobójczy Plany samobójstwa Tendencje samobójcze Samobójstwo racjonalne Podwójne samobójstwo Zbiorowe samobójstwo Antycypacyjna próba samobójcza
Samobójstwo i próba samobójcza u dzieci i młodzieży
Definicja: Celowe samookaleczenie z zamiarem i konsekwencją własnego zgonu (samobójstwo). Gest samobójczy, który nie prowadzi bezpośrednio do zgonu, jest próbą samobójczą.
Medibas Polska (staging)
Samobójstwa i próby samobójcze u dzieci i młodzieży