informacje ogólne
Definicja
- Dalekowzroczność (nadwzroczność, hipermetropia) to ametropia, w której ostre widzenie z bliskiej odległości jest ograniczone.
- Charakteryzuje się tym, że w przypadku oka nieakomodowanego pozycja obrazu znajduje się za siatkówką. Aby uzyskać ostry obraz, punkt ogniskowy musi zostać aktywnie przesunięty do przodu w kierunku siatkówki.
- Można to uzyskać poprzez akomodację, zwiększenie mocy refrakcyjnej soczewki lub umieszczenie przed okiem soczewki wklęsłej (soczewki skupiającej).
- Utajona hipermetropia
- W łagodniejszych formach hipermetropii w młodym wieku wada refrakcji może być kompensowana poprzez akomodację.
- Wyraźna hipermetropia
- W takim przypadku hipermetropii nie koryguje się już przez akomodację, ponieważ odchylenie jest albo zbyt duże, albo soczewka nie jest wystarczająco elastyczna.
- Hipermetropia sprzyja zezowi. Istnieje również ryzyko niedowidzenia.
częstość występowania
- Wady refrakcji są powszechne w populacji ogólnej. Podanie dokładnych wartości współczynnika chorobowości różnych rodzajów wad refrakcji (miopia, nadwzroczność, astygmatyzm, wady nieregularne) jest bardzo utrudnione, jeśli nie niemożliwe, ponieważ częstość ich występowania zależy w dużej mierze od definicji kryteriów włączenia.
- Należy zauważyć, iż refrakcja zmienia się w ciągu życia człowieka. Podczas gdy u małych dzieci początkowo obserwowana jest nadwzroczność, odwrotny efekt występuje u nastolatków, a mianowicie krótkowzroczność. W średnim wieku, między 20. a 40. rokiem życia, refrakcja na ogół pozostaje stabilna; od 40. roku życia wraz z wiekiem pojawia się niewielka nadwzroczność, a także zjawisko starczowzroczności.
Etiologia i patogeneza
- Przyczyną hipermetropii może być — jak w przypadku niektórych chorób wrodzonych — zmniejszona długość osiowa (nadwzroczność osiowa) lub zmniejszona moc refrakcyjna oka (nadwzroczność refrakcyjna).
- Jeśli hipermetropia nie jest zbyt wyraźna, osoby nią dotknięte mogą widzieć ostro na odległość w młodym wieku dzięki akomodacji oka — tak jak robi to zdrowe oko podczas czytania.
- Jeszcze silniejsza akomodacja umożliwia młodym ludziom z hipermetropią wyraźne widzenie z bliska. Wymaga to jednak znacznie większej akomodacji niż w przypadku osób z normalnym wzrokiem.
- Taka nadmierna akomodacja może powodować zmęczenie oczu, zwłaszcza podczas długotrwałej pracy z bliskiej odległości, jak np. podczas czytania lub pisania. Możliwe skutki to dyskomfort i zmęczenie oczu, a także bóle głowy.
- Stopień ciężkości hipermetropii niepowodującej objawów jest różny u poszczególnych osób.
- Wraz z wiekiem zmniejsza się zdolność oka do akomodacji (starczowzroczność), a wraz z nią tolerancja na hipermetropię.
- U dzieci szerokość akomodacji wynosi 10–12 dpt, ale wartość ta zmniejsza się wraz z wiekiem.
- W cięższych postaciach hipermetropii oko nie jest już w stanie kompensować wady refrakcji poprzez akomodację — wskutek czego pojawia się wyraźna hipermetropia.
- W wyniku zwiększonej potrzeby akomodacji u dzieci z hipermetropią znacznie częściej obserwowany jest zez zbieżny.
- Ciężkiej hipermetropii często towarzyszy niedowidzenie, ponieważ dzieci nie są w stanie utrzymać akomodacji przez wystarczająco długi czas, szczególnie podczas widzenia z bliskiej odległości, przez co nie może rozwinąć się normalne widzenie.
ICD-10
- H52 Zaburzenia refrakcji i akomodacji
- H52.0 Nadwzroczność
diagnostyka
Różicowanie
Wywiad lekarski
- Pacjenta należy zapytać o subiektywne zaburzenia.
- Czasami objawy są niejasne i wymagają szczegółowego badania przez okulistę.
- Dotyczy to w szczególności pacjentów w okresie przejściowym do wczesnego wieku starczowzrocznego, którzy często błędnie interpretują brakującą korekcje do bliży jako astenopię.
- W tym kontekście ważne jest, aby przeprowadzić ogólny wywiad okulistyczny, w szczególności zapytać o obecność wcześniejszego zeza w dzieciństwie czy też okluzję częściową itp.
Badanie fizykalne
- Rozpoznanie stawiane jest na podstawie oznaczenia refrakcji.
- Lżejsza postać hipermetropii może pozostać niewykryta, jeśli podczas badania nie są używane soczewki wypukłe lub zdolność akomodacyjna (zwykle w młodszym wieku z soczewką elastyczną) jest dobrze zachowana.
Leczenia
Cele terapii
- Korekcja wady refrakcji
- zapobieganie powikłaniom
Ogólne informacje o leczeniu
- dzieci.
- Dzieci z hipermetropią, u których nie występują żadne objawy, często nie wymagają leczenia.
- W przypadku poważniejszej postaci hipermetropii zwykle wymagane są okulary — przynajmniej do pracy z bliska.
- W przypadku zeza zbieżnego i/lub niedowidzenia zawsze przeprowadza się pełną korekcję przy pomocy okularów.
- dorośli
- Młodsi dorośli początkowo potrzebują okularów do czytania, później natomiast okularów na dal.
- Korekcja optyczna nie zawsze pozwala osiągnąć optymalną ostrość widzenia, nawet jeśli byłoby to zasadniczo możliwe ze względów optycznych. Korekcja optyczna często nie jest tolerowana ze względu na wysoki astygmatyzm ze zniekształceniem percepcji przestrzennej i zaburzeniami widzenia obuocznego, dlatego też często możliwe jest przeprowadzenie tylko częściowej korekcji wady refrakcji. Nie każda teoretycznie możliwa korekcja optyczna jest tolerowana przez pacjentów i faktycznie prowadzi do poprawy ostrości widzenia. Przy określaniu korekcji optycznej w przypadku wad refrakcji, oprócz aspektów czysto optycznych, należy zatem wziąć pod uwagę fizjologiczne i medyczno-optyczne względy dotyczące widzenia obuocznego.
Inne formy leczenia
Okulary
- Dalekowzroczność jest korygowana za pomocą soczewki wypukłej (soczewki skupiającej). Moc soczewek w przypadku dalekowzroczności podawana jest w dioptriach z plusem z przodu.
- Hipermetropia często występuje w połączeniu z astygmatyzmem. Należy to wziąć pod uwagę podczas korzystania z okularów/soczewek kontaktowych do widzenia na dal.
Soczewki kontaktowe
- Alternatywą są soczewki kontaktowe, szczególnie dla aktywnych, młodszych osób z hipermetropią.
Refrakcyjna chirurgia rogówki
- Zabiegi, w których do korekcji wad wzroku wykorzystuje się laser ekscymerowy, dzielą się na zabiegi mające na celu leczenie powierzchniowe, jak i zabiegi leczenia struktur blaszkowatych.
- Zabiegi powierzchniowe obejmują keratektomię fotorefrakcyjną (PRK), laserowe podnabłonkowe modelowanie rogówki (LASEK) oraz Epi-LASIK. W tych 3 zabiegach laser ekscymerowy używa się do usuwania tkanki rogówki bezpośrednio pod nabłonkiem, najbardziej zewnętrzną warstwą 5-warstwowej rogówki. Nabłonek rogówki jest wcześniej usuwany z warstwy podstawowej mechanicznie, chemicznie, laserowo (w przypadku PRK) lub roztworem alkoholu (w przypadku LASEK) albo odwarstwiany
mikrokeratomem (w przypadku Epi-LASIK) i umieszczany na miejscu z powrotem po zabiegu.- Zabiegi wykonywane laserem ekscymerowym są stosowane do korekcji krótkowzroczności do –8 dpt (LASIK w przypadku krótkowzroczności do maksymalnie –10 dpt), nadwzroczności do +4 dpt i astygmatyzmu do 5 dpt.
- Połączenie blaszkowego nacięcia zrębu rogówki z ablacją laserem ekscymerowym jest znane jako laserowe modelowanie rogówki in situ (LASIK). Cienki płatek rogówki jest przecinany mikrokeratomem lub laserem femtosekundowym i zaginany do góry. W przeciwieństwie do zabiegów powierzchniowych ablacja laserowa odbywa się w głębszej warstwie rogówki, zrębie przednim. Ablacja w celu korekcji nadwzroczności jest wykonywana na obwodzie rogówki, tak aby zwiększyć krzywiznę centralnej rogówki i zwiększyć moc refrakcyjną rogówki. Po ablacji blaszka jest składana z powrotem do pierwotnej pozycji, gdzie w wyniku sił adhezyjnych i efektu pompy śródbłonka samodzielnie przylega do rogówki i zrasta się w ciągu kilku godzin.
Chirurgia refrakcyjna soczewek
- Sztuczna soczewka (soczewka wewnątrzgałkowa) może być wszczepiona do oka dodatkowo do naturalnej soczewki (fakijna soczewka wewnątrzgałkowa, PIOL) lub po usunięciu naturalnej soczewki w ramach refrakcyjnej wymiany soczewki. Metody te pozostawiają rogówkę nietkniętą i są szczególnie korzystne w przypadkach poważnych ametropii i patologii rogówki.
- Refrakcyjna wymiana soczewek jest stosowana głównie u starszych pacjentów (w wieku 50 lat i starszych) z zaawansowaną starczowzrocznością oraz w celu korekcji ciężkiej postaci miopii i nadwzroczności.
Przebieg, powikłania i rokowanie
powikłania
- Chirurgia refrakcyjna
- suche oko (zwykle przejściowo)
- infekcje (bardzo rzadko)
- keratektazja (wypukłość rogówki, bardzo rzadko)
- zanik komórek śródbłonka rogówki (w przypadku PIOL)
- zaćma (5–10% po 5 latach w przypadku PIOL)
- regeneracyjny lub zwłóknieniowy stan po zaćmie
- torbielowaty obrzęk plamki żółtej (w przypadku RLA w pierwszych tygodniach po operacji)
- odklejenie siatkówki (w przypadku RLA z dużą ametropią)
- zez
- W wyniku zwiększonej potrzeby akomodacji u dzieci z hipermetropią znacznie częściej obserwowany jest zez zbieżny.
- Niedowidzenie
- Ciężkiej hipermetropii często towarzyszy niedowidzenie, ponieważ dzieci nie są w stanie utrzymać akomodacji przez wystarczająco długi czas, szczególnie podczas widzenia z bliskiej odległości, przez co nie może rozwinąć się normalne widzenie w jednym oku.
- Jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- Jaskra z zamkniętym kątem przesączania występuje częściej w ciężkiej postaci hipermetropii ze względu na płytką komorę przednią i wąski kąt komory.
Dalsze postępowanie
- Dane dotyczące współczynnika chorobowości pokazują, że refrakcja oka może zmieniać się dynamicznie w ciągu całego życia.
- Dlatego należy regularnie badać wzrok i ew. dopasowywać korekcję.
- Zabiegi chirurgiczne są wciąż stosunkowo nową metodą korekcji wad refrakcji. Najlepsze wyniki można osiągnąć w przypadku oczu o stabilnej refrakcji.
- Zabieg korekcji refrakcji jest możliwy u większości autoryzowanych optyków.
informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Kurzsichtigkeit (Myopie)
Weitsichtigkeit (Hypermetropie)
Quellen
Literatur
Autoren
- Miriam Spitaler, Dr. med. univ., Ärztin für Allgemeinmedizin, Innsbruck/Österreich