Informacje ogólne
Zasadniczo moMożliwe są alergie na każdą postać orzechów i.- Reakcje zgłaszano w
- orzechy laskowe
- orzechy nerkowca
- orzechy brazylijskie
- orzechy pekan
- migdały
- pistacje
- nasiona sezamu
- nasiona słonecznika
- nasiona maku
- Orzechy ziemne to roślina strączkowa, zobacz artykuł
Częstość występowania
- Alergie na orzechy i
- Współczynnik chorobowości w
krajachzachodnich wynosi 1–3%.2. - Współczynnik chorobowości alergii pokarmowych różni się w
wzrósł w - Częstość występowania alergii zależy od kilku zmiennych:
- wiek i
- atopia w
- miejsce zamieszkania/położenie geograficzne
- nawyki żywieniowe
- występowanie innych schorzeń alergicznych
- wiek i
Etiologia i patogeneza
- Większość reakcji alergicznych na orzechy i
jesttowywoływanareakcjeprzezalergiczneimmunoglobulinę E (IgE)-zależne. ReakcjeManifestacjewahajkliniczne reakcji alergicznych wykazująsięznaczną różnorodność, od łagodnych objawów ograniczonych do jamy ustnej i.- Reakcje wywołane kontaktem skóry z
.
Klasyfikacja
- Alergie pokarmowe IgE-zależne dzielą się na alergie pokarmowe pierwotne i
- Pierwotne alergie pokarmowe powstają
głównieprzede wszystkim (najprawdopodobniej) wprzewodu pokarmowegona głównie stabilne alergeny pokarmowe (gliko-/lipoproteiny). - Wtórna alergia pokarmowa występuje w
z p- objawy po spożyciu niektóźniejszymirychreakcjamipokarmów(tzw.zwyklealergiesą wywołane przez reakcję krzyżowe)ową z pyłkami roślin, nastrukturalniektórepowiązane,chory jest uczulony lub w odpowiedzi na często niestabilne alergeny w
Orzechy a krzyżowe reakcje wrażliwości
WażneIstotne alergeny, które mogą powodować poważne reakcje alergiczne, znajdują się w- Je
śliżelidanauosobapacjentazareagujewystąpiąnaobjawyjedenreakcjirodzajalergicznej po zjedzeniu jednego rodzaju orzecha,istniejeto w 50%szans,przypadkówżemogązareagujewystąpić równieżnapoinnezjedzeniuorzechyinnych orzechów.5. - Orzechy brazylijskie i
- Orzechy brazylijskie i
- Orzechy brazylijskie i
- Alergia na orzechy laskowe
- Zwykle jest
towynikiem alergii krzyżowej, przy czym pierwszą podstawową alergią jest alergia na pyłek brzozy („zespół alergii pyłkowo-pokarmowej”). - Reakcja na orzechy laskowe jest często mniej nasilona i
- Nierzadko jednak reakcja na orzechy może być poważniejsza i
obejmowamanifestowaćobjawysię objawami skórnernymi iucneucnymi.
- Zwykle jest
- Chleb
ai mieszanki zbożowe- Chleb i
z ladyw - Takie towary mogą zawierać różne rodzaje orzechów lub nasion.
- Wiele rodzajów mieszanek śniadaniowych/musli i
muslizawiera orzechy (i orzechy ziemne).
- Chleb i
- Czekolada
- Czekolada może zawierać mielone lub całe orzechy.
- Pacjenci powinni uważnie czytać listę składników na wszystkich rodzajach czekolady.
ICD-10
- T78.1 Inna reakcja na pokarm, niesklasyfikowana gdzie indziej
Diagnostyka
Wywiad lekarski
Wywiad lekarski (w razie potrzeby z dzienniczkiem żywienia i objawów)
- Wywiad rodzinny
- Wywiad osobniczy
znanerozpoznaneschorzeniachoroby alergiczne- wysiłek fizyczny
- ostre choroby zakaźne
- stres psychiczny
Leki: niektleki- Niektóre leki (np. inhibitory pompy protonowej (IPP) lub leki alkalizujące mogą sprzyjać rozwojowi uczulenia.
- Specjalny wywiad żywieniowy
- Kiedy pojawiają się dolegliwości?
- Czy można zidentyfikować wywołujące pokarmy?
- Jakie objawy występują?
- Jak długo się utrzymują?
poleceniezalecenie prowadzenia dzienniczkaodżywianiaywienia i objawów
Możliwe objawy
- Anafilaksja krążeniowa: niedociśnienie, wstrząs, tachykardia (rzadko bradykardia w
- Skóra: (przemijający) rumień („uderzenia gorąca”), wyprysk (zaostrzenie wyprysku), pokrzywka,
swędzenieświąd, obrzęk naczynioruchowy, osutka - Oczy:
swędzenieświąd, zaczerwienienie (przekrwienie spojówek), łzawienie, obrzęk okołooczodołowy - Górne drogi oddechowe: zaburzenia drożności nosa, świąd, wyciek z
- Dolne drogi oddechowe: kaszel, ucisk w
- Jama ustna i
opuchliznaobrzęk warg, języka i/lub podniebienia (obrzęk naczynioruchowy),swędzenieświądjamyw jamie ustnej i/lubgardła (świąd)gardła,opuchliznaobrzęk języka - Przewód pokarmowy: nudności, wymioty, kolkowy ból brzucha, refluks żołądkowo-przełykowy, biegunka
Badanie przedmiotowe
- Droga narażenia odgrywa ważną rolę w
- Badanie przedmiotowe
- osłuchiwanie
- pomiar ciśnienia tętniczego i
- kontrola gardła
- kontrola skóry (pokrzywka? rumień?
opuchliznaobrzęk?) - przezskórny pomiar saturacji
- W seropozytywnych alergiach IgE-zależnych z
stwierdzamogąsiwystępowaćzmiennezarównoobrazyobjawyobjawówpozajelitowe,składające się z objawów pozajelitowychjak ijelitowychjelitowe. - Najczęściej występują objawy
skórne ize strony skóry i błon śluzowych, np.jakopokrzywka lub obrzęk naczynioruchowy. - W przypadku ciężkich alergii pokarmowych mogą wystąpić objawy ze strony układu oddechowego i/lub układu krążenia.
- U dzieci częściej występują objawy ze strony układu oddechowego (np. świsty lub duszność), u dorosłych objawy sercowo-naczyniowe.
- W seronegatywnych alergiach pokarmowych IgE-zależnych miejscowe IgE (entopia) może prowadzić do
izolowanychograniczonych reakcji narządowychtylko lokalnie w tkance
(np.opuchliznaobrzęk błony śluzowej jamy ustnej, itp.). - Chociaż reakcja IgE-zależna jest natychmiastowa, objawy
w przewodziezepokarmowymstrony przewodu pokarmowego mogą wystąpić szybko lub z,czy miejsca wchłanianiai/lub reakcjialergenu.
Dalsza diagnostyka u dermatologa lub gastroenterologa
Zasadne wskazaniaWskazania do oznaczania IgEobejmują:- uzasadnione podejrzenie alergii pokarmowej IgE-zależnej
konkretnewykluczenie alergii pokarmowej IgE-zależnej- zagrażają
cącareakcjęsilna reakcja najedzeniepokarm - podejrzenie uczulenia na żywność
nieodpowiedniniepotwierdzonądometodą diagnostyczną alergicznych testów skórnych - Warunki, które nie pozwalają na przeprowadzenie testów skórnych lub ich ocenę (np. pokrzywka z
- bardzo młody wiek pacjentów (niemowlęta lub małe dzieci)
- oczekiwana diagnostyczna wartość
dodanądodana molekularnej
diagnostyki alergii
- Jeśli podejrzewa się IgE-zależną alergię pokarmową, diagnostyka opiera się na kilku elementach:
- testy uczuleniowe (potocznie „testy alergiczne”)
- oznaczenie IgE
- punktowy test skórny
- Określenie zwiększonej podatności na alergię (= uczulenia) poprzez:
- bezpośrednie wykrywanie alergenowo-swoistych IgE przeciwko ekstraktom/alergenom pokarmowym w
- W obu przypadkach wynik ujemny służy do wykluczenia uczulenia; wynik dodatni odpowiada uczuleniu, które jednak ma znaczenie kliniczne tylko w
- bezpośrednie wykrywanie alergenowo-swoistych IgE przeciwko ekstraktom/alergenom pokarmowym w
- Określenie znaczenia klinicznego (interpretacja)
- wiarygodność na podstawie (uzyskanych w
- ewentualnie diagnostyczna dieta eliminacyjna
- test
wywołaniaprowokacyjny
- wiarygodność na podstawie (uzyskanych w
Leczenie
- Cele leczenia
krótkotrwałenatychmiastowe leczenie ostrych reakcji- długoterminowe strategie zmniejszające ryzyko wystąpienia kolejnych reakcji
- terapia żywieniowa i
Leczenie stanu nagłego
- Zobacz też artykuł
- Skrócona procedura w
- wezwać pomoc
- ułożyć pacjenta płasko z
- adrenalina 1 mg/ml domięśniowo w
- dorośli i
- dzieci 6–12
- dzieci poniżej 6 lat: 0,15
- Jeśli nie ma poprawy lub objawy się nasilają, można podawać kolejną dawkę co 5–10
- dorośli i
- udrożnić drogi oddechowe, podać tlen przez maskę (10–12
. Ppłynyny dożylnie: NaCl 0,9% lub pełny roztwór elektrolitów, duża szybkość infuzji (w razie potrzeby 2kroplekaniule), 500–1000reakcjistanu chorego, 20- ocenić reakcję na podstawie ciśnienia tętniczego
- leczenie stabilizujące po fazie ostrej
- płynoterapia, tlen; mogą być niezbędne
- leki przeciwhistaminowe (H1):
- dimetinden dożylnie 1
glikokortykosteroidy, np. prednizolon powoliklemastyna dożylnie lub domięśniowo - dorośli 2 mg- antazolina domięśniowo
- dorośli 200-300 mg na dobę
- dzieci w wieku > 12 lat doraźnie 50-100 mg
- dimetinden dożylnie 1
- Leków przeciwhistaminowych nie należy stosować zamiast adrenaliny, ponieważ nie wpływają na przebieg obturacji dróg oddechowych i wstrząsu anafilaktycznego.
- Stosuje się je doustnie jako leczenie dodatkowe, zwykle w podwójnej dawce, gdy występują: izolowany świąd skóry, wysiew bąbli pokrzywkowych, nasilenie obrzęku naczynioruchowego lub izolowane objawy ze strony nosa i oczu.7
- glikokortykosteroidy (<30 s) ok. 5–10 mg kg m.c.>30 s)>GKS)7
- Nie powinno się ich stosować zamiast adrenaliny ani jako leku pierwszego rzutu, ponieważ nie wykazano ich korzystnego wpływu w anafilaksji.
- jeśli zdecydowano o zastosowaniu GKS (obrzęk krtani, języka, języczka, gardła, obturacja oskrzeli):
- metyloprednizolon dożylnie 1–2 mg/kg m.c. co 6 h (u dzieci pierwsza dawka 1 mg/kg mc., maks. 50 mg) lub
- hydrokortyzon dożylnie 200–400 mg, następnie 100 mg co 6 h (u dzieci pierwsza dawka 5 mg/kg m.c., maks. 200 mg).
- Na ogół nie ma potrzeby ogólnoustrojowego stosowania GKS dłużej niż przez 3 dni
- Efekt występuje dopiero po 6 godzinach, w
Immunoterapia swoista (SIT)
- Zobacz artykuł Swoista immunoterapia alergenowa.
- Przeprowadzana przez dermatologa, który może zlecić kontynuację lekarzowi ogólnemu.
- Immunoterapia podskórna (subcutaneus immunotherapy - SCIT):
obecneaktualnie dane na temat skuteczności SCIT wStałosięSpowodowane jest topo tymfaktem,gdyiż taformametoda leczenia pierwotnych alergii pokarmowych została zarzucona dekady temu z - Immunoterapia podjęzykowa (sublingual immunotherapy - SLIT): codzienne podawanie pod język płynnych ekstraktów alergenowych zawierających glicerynę może wspierać odczulanie alergenu pokarmowego i
- W przypadku alergii na orzechy ziemne istnieje kilka badań, zwłaszcza u dzieci/młodzieży, które
wykazująwykazały skuteczność kliniczną przy dobrej tolerancji. - Immunoterapia doustna (oral immunotherapy
—- OIT): W przypadku alergii na orzechy ziemne wykazano skuteczność OIT w78.
Zapobieganie
- Pierwotne zapobieganie ma na celu zmniejszenie ryzyka uczuleń i
- Niemowlęta z
jąwcześnie wykluczyć alergię na ten produkt.- Zasadne jest
ukierunkowanestopniowe wprowadzanie produktów zregularnepodawaniepodawanie- jeśli nie stwierdzono objawów alergicznych.
- Zasadne jest
OgraniczeniaBrak danych potwierdzających, że ograniczenia dietetyczne (unikanie źródeł silnych alergenów pokarmowych) wniezmniejszają ryzyko alergii. Nie powinny być zatem wprowadzane wJeśliZalecanymtosposobemmożliweywienia niemowląt jest karmienie piersią, co najmniej przezpierwszepierwszych4–6dziecko należy karmić wyłącznie piersią.- W
należyzalecajesię rozpoczęcie wprowadzania pokarmów uzupełniająćcychnajwcześniejmiędzyod17.początkua526.miesiącatygodniem życia,anajpóźniej od początku 7. - Nie
marekomendujedowodsię unikania ani opóźniania wprowadzania pokarmównapotencjalnieprewencyjne działanie ograniczenia diety poprzez unikanie silnych źródeł alergenóalergizujących wpokarmowych wpierwszym roku życia. - Niemowlęta i
nawilżaneodpowiednimkrememzabiegom—pielęgnacyjnymr(stosowanie odpowiednich środkównieżww celumyjących,zapobiegania wypryskomgąbek ialergiommyjek, stosowanie emolientów). - Identyfikacja i
alergenuobjawy - Wszyscy pacjenci, którzy
przeżyliprzebyli anafilaksję iadrenalinyz adrenaliną, leków przeciwhistaminowych i- Pacjenci/opiekunowie
musząpowinnizostaodbyćpoinstruowaniodpowiedniepraktycznieszkolenia,i nazalecapiśmiesię przekazanie instrukcji w postaci materiałów edukacyjnych pisemnych/elektronicznych..
- Pacjenci/opiekunowie
Rokowanie
- Alergie na orzechy ziemne i
- Poważne,
a nawetśmiertelne przypadki są rzadkie. - Najczęstszymi czynnikami wywołującymi alergię pokarmową u dzieci i
Dodatkowe informacje
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
QuellenŹródła
LiteraturPiśmiennictwo
- Sampson HA. Peanut, tree nut, and seed allergy: Clinical features. UpToDate, last updated Sep 19, 2014. UpToDate
- Ben-Shoshan M, Harrington DW, Soller L, et al. A population-based study on peanut, tree nut, fish, shellfish, and sesame allergy prevalence in Canada. J Allergy Clin Immunol 2010; 125:1327. PubMed
- Chiang WC, Pons L, Kidon MI, et al. Serological and clinical characteristics of children with peanut sensitization in an Asian community. Pediatr Allergy Immunol 2010; 21:e429.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19702675/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19702675/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Wainstein BK, Yee A, Jelley D, et al. Combining skin prick, immediate skin application and specific-IgE testing in the diagnosis of peanut allergy in children. Pediatr Allergy Immunol 2007; 18:231. PubMed
- Maloney JM, Rudengren M, Ahlstedt S, et al. The use of serum-specific IgE measurements for the diagnosis of peanut, tree nut, and seed allergy. J Allergy Clin Immunol 2008; 122:145. PubMed
- Guideline (S2k) on acute therapy and management of anaphylaxis: 2021 update. Allergo J Int (2021) 30:1–25. https://doi.org/10.1007/s40629-020-00158-y. www.dgaki.de.
https://dgaki.de/wp - Kruszewski J, Cichocka-
content/uploads/2021/07/Allergo_Journal_International_01_2021_LL_AnaphylaxieJarosz E, Błażewski Ł.pdf"href="https://dgakiAnafilaksja i wstrząs anafilaktyczny.de/wp-content/uploads/2021/07/Allergo_Journal_International_01_2021_LL_AnaphylaxiePodręcznik alergologii.pdf"target="_blank">dgaki(dostęp 10.de01.2024) www.mp.pl - Soller L, Abrams EM, Carr S, et al. First real-world effectiveness analysis of preschool peanut oral immunotherapy. J Allergy Clin Immunol Pract. 2021; 9: 13491356.e1. ww.jaci-inpractice.org.
https://www.jaci-inpractice.org/article/S2213-2198(20)31199-5/fulltext" href="https://www.jaci-inpractice.org/article/S2213-2198(20)31199-5/fulltext" target="_blank">www.jaci-inpractice.org - Fleischer DM, Burks AW, Vickery BP et al. Consortium of Food Allergy Research (CoFAR). Sublingual immunotherapy for peanut allergy: A randomized, double-blind, placebocontrolled multicenter trial. J Allergy Clin Immunol. 2013; 131: 119127.e1-7. www.jacionline.org.
https://www.jacionline.org/article/S0091-6749(12)01824-6/fulltext" href="https://www.jacionline.org/article/S0091-6749(12)01824-6/fulltext" target="_blank">www.jacionline.org - Burks AW, Wood RA, Jones SM et al. Consortium of Food Allergy Research. Sublingual immunotherapy for peanut allergy: Long-term follow-up of a randomized multicenter trial. J Allergy Clin Immunol. 2015; 135: 12401248.e1-3. www.uptodate.com.
https://www.uptodate.com/contents/investigational-therapies-for-food-allergy-immunotherapy-and-nonspecific-therapies/abstract/11" href="https://www.uptodate.com/contents/investigational-therapies-for-food-allergy-immunotherapy-and-nonspecific-therapies/abstract/11" target="_blank">www.uptodate.com
Autor*innenAutorzy
- Honorata Błaszczyk, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Poradnia Lekarzy Rodzinnych w Łodzi (recenzent)
- Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Moritz Paar, Dr
.med., Facharzt für Allgemeinmedizin, Münster/W.