Co to jest nietolerancja laktozy?
Laktoza to inna nazwa cukru mlecznego. Nietolerancja laktozy jest spowodowana niedoborem laktazy w nabłonku jelita cienkiego, co oznacza, że cukier mleczny nie może być rozłożony przez organizm. W związku z tym laktoza pozostaje w jelicie i jest metabolizowana przez bakterie. Typowe dolegliwości po spożyciu laktozy to biegunka, ból brzucha i wzdęcia. Przyjmuje się, że około 15–20% populacji w Europie Środkowej nie toleruje laktozy. Na całym świecie, zwłaszcza w Azji, odsetek ten jest znacznie wyższy. Na nietolerancję laktozy nie ma lekarstwa. Jednak przy odpowiedniej zmianie diety zazwyczaj można całkowicie uniknąć uciążliwych dolegliwości.
Zalecenia w przypadku nietolerancji laktozy
Aby uniknąć objawów, należy wyeliminować z diety produkty zawierające laktozę, takie jak mleko i produkty mleczne. Dlatego ważne jest zapewnienie konsultacji żywieniowych i szkoleń dla osób dotkniętych chorobą, aby były w stanie zidentyfikować żywność zawierającą laktozę. Często zaleca się, aby przez cztery do sześciu tygodni stosować dietę całkowicie pozbawioną laktozy. Następnie można ostrożnie wprowadzać mniejsze ilości mleka i produktów mlecznych do czasu ponownego wystąpienia objawów. Pozwala to na określenie tolerowanej ilości laktozy. Inną opcją jest przyjmowanie laktazy w postaci tabletek wraz z pokarmem zawierającym laktozę. Ostatecznie sposób radzenia sobie z nietolerancją laktozy i zmiana diety do czasu ustąpienia objawów różni się w zależności od osoby.
Dieta o obniżonej zawartości laktozy
Jeśli musisz stosować dietę całkowicie pozbawioną laktozy, zalecenia żywieniowe są bardzo podobne do tych, jakie otrzymują osoby, które muszą wyeliminować z jadłospisu białko mleka krowiego. Zmiana diety na początku może wydawać się trudna, jednak wiele osób po pewnym czasie dobrze radzi sobie z odpowiednio dostosowanym żywieniem. W większości przypadków nie jest konieczne całkowite odstawienie produktów zawierających laktozę.
Ilość laktozy, jaka u osób z nietolerancją nie powoduje żadnych dolegliwości jest różna. Większość chorych toleruje 1–5 g laktozy dziennie, zwłaszcza gdy produkty mleczne są spożywane z innymi pokarmami. 5 g laktozy odpowiada ilości zawartej w około 100 ml mleka. Sery twarde i masło są zwykle dobrze tolerowane, ponieważ nie zawierają laktozy lub mają jej niewiele. Kwaśne mleko i jogurt zawierają nieco mniej laktozy i są lepiej tolerowane niż mleko słodkie. Z kolei należy unikać serów serwatkowych i masła serwatkowego.
Może być również trudno ocenić zawartość laktozy w różnych produktach spożywczych tylko na podstawie listy składników. Ponadto laktozę można oczywiście znaleźć w artykułach, do których produkcji użyto mleka (chleb, kiełbasy itp.). Zasadniczo żywność mająca w składzie mleko zawiera również laktozę. Poniższe składniki wskazują na obecność laktozy:
- Masło, maślanka w proszku, śmietana, jogurt, jogurt w proszku, mleko skondensowane, laktoza, odtłuszczone mleko w proszku, margaryna, mleko, mleko w proszku, cukier mleczny, serwatka, serwatka w proszku, śmietana, lody śmietankowe, śmietanka
, suche mleko. - Jeśli na początku listy składników wymieniona są laktoza,
mleko, suchemleko, odtłuszczone mleko w proszku lub śmietana, produkt może zawierać dużo laktozy. Jeżeli natomiast jeden z tych składników pojawia się na końcu listy, zawartość laktozy jest niższa.
Żywność o obniżonej zawartości laktozy
Obecnie w sklepach coraz częściej dostępne są specjalnie oznakowane produkty o obniżonej zawartości laktozy, np. mleko bez laktozy. Jest to mleko krowie, które zostało poddane odpowiedniej obróbce w celu rozłożenia cukru mlecznego. Produkty te mogą stanowić zamiennik lub suplement, jeśli zmiana diety jest trudna. Dodatkowo dostarczają one do organizmu wapń zawarty w produktach mlecznych. Jako zamiennik zwykłego mleka można stosować inne rodzaje mleka, np. sojowe, ryżowe lub owsiane. Niektóre z nich mają dodatek wapnia i dlatego stanowią dobrą alternatywę dla produktów mlecznych.
Jedzenie poza domem
Jedzenie poza domem może być wyzwaniem, ponieważ mleko występuje w bardzo wielu produktach i potrawach. Szczególnie w przypadku ciężkiej nietolerancji laktozy, nawet jego niewielkie ilości wystarczą, aby wywołać objawy. Warto więc zasięgnąć informacji na temat zawartości laktozy i sposobu przygotowania potraw. Innym rozwiązaniem jest przyjmowanie laktazy w formie tabletek wraz z posiłkiem.
Suplementy żywieniowe
Jeśli trudno jest wyeliminować laktozę z codziennego menu lub zmienić dietę, można podczas posiłków przyjmować laktazę. Ten suplement diety jest dostępny w aptece w formie tabletek bez recepty. Łagodzące działanie enzymu może być różne i zazwyczaj nie jest refundowane przez kasę chorych.
Problemy związane z dietą o obniżonej zawartości laktozy
Osoby z nietolerancją laktozy, tak jak wszyscy, powinny stosować ogólnie zalecaną, zbilansowaną dietę. Produkty mleczne nie są dla nich niezbędne, ale dostarczają dużą część potrzebnego im wapnia. Wapń jest podstawowym budulcem kości i zębów. Dlatego w przypadku całkowitego wyeliminowania produktów mlecznych należy wprowadzić do swojej diety inne źródła wapnia, takie jak szpinak lub mleko sojowe wzbogacone w wapń. Szczególnie dzieci, młodzież i kobiety w ciąży mają zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik mineralny.
Dodatkowe informacje
- Nietolerancja laktozy
- Alergia na mleko krowie, porady żywieniowe dla dzieci
- Dieta bez białka mleka krowiego
- Nietolerancja i alergia pokarmowa
- Nietolerancja laktozy – informacje dla personelu medycznego
- Alergia/nietolerancja pokarmowa
Autorzy
- Lek. Kalina van der Bend (recenzent)
- Jonas Klaus, lekarz, Fryburg Bryzgowijski