Badania mogą być wykonywane z zewnątrz przez ścianę klatki piersiowej (przezklatkowe) lub przez przełyk (przezprzełykowe).
Badanie przezklatkowe jest zwykle określane jako TTE (Transthoracic Echocardiography – echokardiografia przezklatkowa).
Badanie przezprzełykowe jest zwykle nazywane TEE (Transesophageal Echocardiography – echokardiografia przezprzełykowa).
Większość badań jest wykonywana jako TTE, 5–10% jako TEE (patrz poniżej specjalne wskazania do TEE).
Personel, sprzęt i wymagania strukturalne są niezbędne do certyfikacji badających i instytucji.
Zazwyczaj przeprowadzane przez kardiologów, ale szkolenie i certyfikacja są również możliwe dla osób niebędących kardiologami (przede wszystkim medycynalekarzy ogólnamedycyny rodzinnej, chorobychorób wewnętrznetrznych, anestezjologiaanestezjologów, kardiochirurgiakardiochirurgów).
Wskazania
Badanie funkcji skurczowej lewej komory (left ventricle – LV)
Ww przypadku anamnestycznych/objawów klinicznych wskazańwskazujących na możliwą chorobę kardiologiczną
Ponowna ocena w przypadku stwierdzenia niewydolności serca, jeśli wyniki kliniczne ulegną zmianie.
Ww przypadku terapii potencjalnie kardiotoksycznej, przed jej rozpoczęciem i w jejtrakcie trakcieleczenia
Przedprzed operacją niekardiologiczną w celu oceny ryzyka operacyjnego w przypadku rozpoznanej choroby serca lub klinicznych objawów choroby serca.
Badanie funkcji rozkurczowej lewej komory
Pacjencipacjenci z klinicznymi objawami niewydolności serca i prawidłową funkcją skurczową w celu wyjaśnienia dysfunkcji rozkurczowej (niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową, Heart Failure with Preserved Ejection Fraction – HFPEF).
Badanie prawej komory serca
Wspwspólna ocena podczas każdego badania echokardiograficznego
TEE w przypadku dodatniego wyniku TTE, w celu wyjaśnienia powikłań związanych z zapaleniem wsierdzia (m.in. ropnie) lub w przypadku pogorszenia stanu klinicznego
TEE w przypadku ujemnego wyniku TTE, ale uzasadnionego klinicznego podejrzenia IE
Echokardiografiaechokardiografia obciążeniowa w celu wykrycia indukowanego niedokrwienia mięśnia sercowego u pacjentów z podejrzeniem choroby wieńcowej
Echokardiografiaechokardiografia obciążeniowa w celu oceny żywotności mięśnia sercowego przed planowaną rewaskularyzacją
Wyjaśnieniediagnostyka przyczyn nadciśnienia płucnego, nieinwazyjne nieinwazyjna oznaczanieocena tętniczego ciśnienia płucnego w celu kontroli terapiileczenia nadciśnienia płucnego
Choroby osierdzia
Podejrzeniepodejrzenie wysięku osierdziowego/tamponady osierdzia lub zwężenia
Postpostępowanie i kontrolaocena powodzenia przyskuteczności (diagnostycznej lub terapeutycznej) punkcji osierdzia
Guzy serca
Klinicznekliniczne podejrzenie guza serca
Rozpoznanarozpoznana podstawowa choroba nowotworowa z częstymi przerzutami do serca
Badanie dużych tętnic
Podejrzeniepodejrzenie choroby aorty (np. rozwarstwienie aorty, ostry zespół aortalny)
Definicja echokardiografii ratunkowej: Kwalifikowanakwalifikowana diagnostyka wykonywana przez lekarzy, którzy potrafią samodzielnie i odpowiedzialnie przeprowadzić, udokumentować, zinterpretować i ocenić badanie.1
Preferowanepreferowane wykonanie za pomocą nowoczesnego ultrasonografu lub laptopa
Tak zwane urządzenia kieszonkowe nie spełniają standardów echokardiografii ratunkowej ze względu na ograniczenia tych urządzeń.
Kontrola procedur interwencyjnych
Powodzenie nowoczesnych procedur interwencyjnych w dużej mierze zależy od monitorowania i prowadzenia za pomocą obrazowania.
Do określenia prędkości przepływu krwi można wykorzystać metodę dopplerowską.
Stosuje się różne techniki dopplerowskie:
CW Doppler
Ciągła (continuous wave – CW) transmisja i odbiór sygnałów dźwiękowych; mierzone są wszystkie prędkości wzdłuż wiązki dźwiękowej.
Rejestrowanierejestrowanie nawet dużych prędkości przepływu
PW Doppler
Doppler fali pulsacyjnej (pulse waved – PW), w przeciwieństwie do CW Dopplera, umożliwia pomiar prędkości przepływu krwi w małym obszarze zwanym objętością próbki dopplerowskiej.
Wada: Wysokiewysokie prędkości przepływu nie mogą być rejestrowane.
Doppler kolor
Rodzajrodzaj dopplera fali pulsacyjnej
Prędkości przepływu w wielu objętościach pomiarowych są oznaczone kolorami.
Umożliwia kolorową wizualizację przepływu krwi, w szczególności również niewydolnościć zastawek i przetok.
Podstawowepodstawowe zastosowanie badań dopplerowskich:
Ocenaocena wolumetryczna regurgitacji i przetok poprzez badanie obrazowe Doppler kolor 3D
Echokardiografiaechokardiografia obciążeniowa 3D.
Badanie przezklatkowe i przezprzełykowe
TEE 3D w czasie rzeczywistym jest również ważne, szczególnie w przypadku kontroli nowych interwencyjnych procedur cewnikowania.5
Echokardiografia kontrastowa
Użycie nierespirabilnych lub respirabilnychWybór środkówrodka kontrastowychkontrastowego zależy od potrzeb diagnostycznych.
NierespirabilneNajprostszym środkikontrastem kontrastowestosowanym (w echokardiografii jest wstrząśnięty roztwór soli fizjologicznej, wstrząśnięta mieszanina krwi i soli fizjologicznej) w następującym celu:
Obrazowanieobrazowanie przetok (np. PFO, ASD)
Wzmocnieniewzmocnienie sygnału niedomykalności zastawki trójdzielnej badaniu dopplerem fali ciągłej.
RespirabilneEchokardiograficzne środki kontrastowe to zawiesiny pęcherzyków gazu w otoczce lipidowej lub białkowej, które przechodzą przez mikrokrążenie płucne (pęcherzyki składające się ze stabilnej otoczki z fosfolipidów lub albuminy i gazu, który jest trudno rozpuszczalny w osoczu):
Łłatwiejsza wizualizacja jamy lewej komory serca, zwłaszcza w warunkach obniżonej echogeniczności
Ułatwia to pomiar objętości i frakcji wyrzutowej (EF).
Wykonanie badania echokardiograficznego podczas obciążenia i po zwiększonym wysiłku serca w celu określenia, czy u badanego występuje niedokrwienie mięśnia sercowego.
Możliwe są różne rodzaje obciążenia:
Ććwiczenia na ergometrze rowerowym w pozycji półsiedzącej
Bezbez nachylenia bocznego (pacjent może lepiej stąpać)
Zz bocznym nachyleniem (lepsze warunki echogenne, zwłaszcza od strony szczytowej)
Obciobciążenie farmakologiczne:
Dobutaminadobutamina
Adenozyna.adenozyna
Echokardiografia obciążeniowa z wykorzystaniem ergometrii i farmakologiiśrodków farmakologicznych mają porównywalną wartość diagnostyczną.
Ważne wskazania
Wykrywaniewykrywanie niedokrwienia przy podejrzeniu choroby wieńcowej
Dalszedalsze postępowanie podw kątemprzypadku rozpoznanej choroby wieńcowej
Ocenyoceny żywotności mięśnia sercowego w celu wyjaśnienia potrzeby rewaskularyzacji
Zaawansowanazaawansowana ocena czynności serca i hemodynamiki w obecności zaburzeń rytmu serca
Wyjaśnienia w kontekście medycyny ratunkowej i intensywnej terapii oraz badań śródoperacyjnych
Kontrola interwencji cewnikowych, takich jak przezcewnikowa implantacja zastawki aortalnej (transcatheter aortic valve implantation – TAVI), klipsowanie w przypadku ciężkiej niedomykalności zastawki mitralnej lub trójdzielnej, zamykanie zastawek przedsionkowych, zamykanie PFO, zamykanie przetok (np. ASD, VSD)5,7
Odpowiedodpowiedź na konkretne pytania (np. przy dalszym postępowaniu, w medycynie ratunkowej)
Standardowe badanie przezklatkowe
Ogólne informacje
Cel: Ww przypadku większości pytań klinicznych wystarczająca jest ocena komór, przedsionków, zastawek serca, osierdzia, naczyń doprowadzających i odprowadzających w odniesieniu do takich kryteriów jak:
Wymiarywymiary
Morfologiamorfologia
Funkcja.funkcja
Miejsca przyłożenia głowicy ultrasonograficznej
W trakcie badania cztery okna echokardiograficzne (tzw. projekcje):
koniuszkowe (nad koniuszkiem serca)
przymostkowe (głowica obok mostka, w przybliżeniu w punkcie Erba)
podmostkowe (głowica na nadbrzuszu)
nadmostkowe (głowica nad rękojeścią mostka).
Standardowe przekroje
Skanowanie z okna koniuszkowego
„Projekcjaprojekcja 4-jamowa“”: lewa i prawa komora, lewy i prawy przedsionek, zastawka mitralna i trójdzielna
„Projekcjaprojekcja 5-jamowa“”: lewa i prawa komora, lewy i prawy przedsionek, odpływ lewej komory/zastawka aortalna
„Projekcjaprojekcja 3-jamowa“”: lewa komora, lewy przedsionek, odpływ lewej komory/zastawka aortalna
Jadwiga Nessler, Prof. dr hab. n. med., specjalista chorób wewnętrzych oraz kardiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (recenzent)
Adam Windak, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
Michael Handke, Prof. Dr. med., Facharzt für Innere Medizin, Kardiologie und Intensivmedizin, Freiburg i. Br.
Echokardiografia to badanie ultrasonograficzne serca potocznie nazywane „echem serca“ lub po prostu „echem“”. Najważniejsza nieinwazyjna procedura obrazowania serca
Kilkakilka milionów badań rocznie
Dostdostępne w całym kraju na oddziałach i w gabinetach kardiologicznych
Stacjonarnestacjonarne urządzenia wysokiej klasy do zróżnicowanej diagnostyki
Mamałe, mobilne urządzenia do badań w nagłych wypadkach
Brakbrak ekspozycji na promieniowanie (w przeciwieństwie do kardio-TK)
Stosunkowostosunkowo niskie wydatki na aparaturę techniczną (zwłaszcza w porównaniu z kardiologicznym rezonansem magnetycznym)