Scyntygrafia tarczycy to procedura obrazowania mająca na celu wykazanie funkcji tarczycy. Badanie zapewnia jedynie przybliżoną reprezentację anatomiczną.
Wskazania
Wskazania do scyntygrafii tarczycy z użyciem nadtechnecjanu Tc-99m lub jodku sodu-123 są następujące:
Wykrywalne palpacyjnie i/lub ultrasonograficznie zmiany ogniskowe (węzły ≥1 cm)
Podejrzenie ogniskowej lub rozległej autonomii w jawnej lub utajonej nadczynności tarczycy
Diagnostycznie niejasne przypadki w podejrzeniu współistnienia choroby Gravesa-Basedowa i przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy lub zespołu Marine-Lenharta
W celu udokumentowania powodzenia terapii po ostatecznym leczeniu (pooperacyjne, leczenie autonomii jodem radioaktywnym)
ew. w przebiegu nieleczonych autonomii ogniskowych.
Inne szczególne wskazania do scyntygrafii tarczycy z I-123 obejmują m.in.:
Ektopowo zlokalizowana tkanka tarczycy, taka jak zamostkowe wole lub wole językowe
Z reguły scyntygrafia tarczycy nie odgrywa żadnej roli w badaniu pacjentów z pierwotną niedoczynnością tarczycy lub z rozległym wolem.
Badanie nie jest również konieczne w przypadku klasycznej choroby Gravesa-Basedowa, chyba że wskazane jest leczenie jodem radioaktywnym.
Do badania wyczuwalnych palpacyjnie guzków u pacjentów w stanie eutyreozy preferowane jest badanie ultrasonograficzne w połączeniu z punkcją (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa, fine needle aspiration biopsy – FNAB).
Skierowanie do specjalisty
Zazwyczaj może być wystawione bezpośrednio przez lekarza rodzinnego.
Uzasadniające wskazanie musi zostać sporządzone przez kompetentnego lekarza (posiadającego specjalistyczną wiedzę w zakresie diagnostyki z użyciem otwartych substancji promieniotwórczych).
Wyniki odpowiednich badań krwi, parametry czynności tarczycy (fT4, T3, jeśli dotyczy). FT3, TSH, przeciwciała przeciwko tarczycy, przeciwciała przeciwko receptorowi TSH)
U pacjentów z wysoko zróżnicowanym rakiem tarczycy istotne jest również stężenie tyreoglobuliny (Tg) i przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (TgAb).
Leki działające na tarczycę, które mogą wpływać na wchłanianie radiofarmaceutyku (tyroksyna, tyreostatyki, amiodaron).
Ekspozycja na środki kontrastowe zawierające jod
Dieta bogata w jod
Wyniki badań ultrasonograficznych wraz z dokumentacją obrazową
Ostatnio stosowane radiofarmaceutyki
Ciąża, laktacja.
Przygotowanie pacjenta
Informacje o badaniu (cel, procedura) i wszelkich ograniczeniach
Tyreostatyki należy zazwyczaj odstawić na 7–10 dni przed badaniem.
Przyjmowanie leków hormonalnych tarczycy jest warunkiem wstępnym scyntygrafii supresyjnej.
Jeśli wskazana jest scyntygrafia tarczycy bez podawania leków hormonalnych, preparaty trijodotyroniny (T3) należy odstawić na 10 dni przed badaniem, a preparaty lewotyroksyny (T4) na 4 tygodnie przed badaniem.
Brak silnych leków zawierających jod na 4 tygodnie przed badaniem (np. rentgenowskie środki kontrastowe zawierające jod, środki dezynfekcyjne zawierające jod, krople do oczu zawierające jod
Odroczenie scyntygrafii można skrócić w nagłych przypadkach klinicznych.
Po zastosowaniu lipofilowych rentgenowskich środków kontrastowych (limfografia) oraz po podaniu amiodaronu należy uwzględnić dłuższe okresy.
Scyntygrafię można wykonać za pomocą fizjologicznych leków jodkowych (do 150 mcg jodku dziennie).
Jednak dieta bardzo bogata w jod (morszczyn) może prowadzić do obniżenia wychwytu Tc-99m.
U pacjentów z rozpoznanym rakiem tarczycy tyroksynę należy zwykle odstawić na 4–5 tygodni przed badaniem. Zamiast odstawiania tyroksyny, w niektórych przypadkach można zastosować rekombinowany ludzki hormon stymulujący czynność tarczycy TSH (rhTSH, Thyrogen).
Środki ostrożności
Wykluczenie ciąży i karmienia piersią
Jeśli scyntygrafia jest wskazana w okresie karmienia piersią, zaleca się przerwanie karmienia piersią na 24 godziny (Tc-99m).
Radiofarmaceutyki
Nadtechnecjan Tc-99m dożylnie
Zalety: niedrogie, szybko dostępne, krótki czas badania
Wady: uwięzienie, nakładanie z powodu aktywności w przełyku lub naczyniach, obniżona jakość obrazu w przypadku niskiego wychwytu
Wady: wyższe koszty, mniejsza dostępność, zasadniczo dłuższy czas zapisu
Procedura
Nadtechnecjan Tc-99m: Zapis 5–25 minut po wstrzyknięciu
Jodek sodu I-123: Zapis 2–4 godziny po wstrzyknięciu
Scyntygrafia supresyjna: W przypadku klinicznego podejrzenia ogniskowej lub rozległej autonomii w obwodowej eutyreozie i TSH bez supresji.
Źródła błędów
Tyroksyna, tyreostatyki, amiodaron i suplementacja jodu w diecie
Należy pamiętać: Niektóre rodzaje suplementów diety lub środków kontrastowych zawierających jod
Badania TK z użyciem środka kontrastowego zawierającego jod mogą zmniejszyć wychwyt jodu, np. przez okres do 4 miesięcy.
Badanie uzupełniające
Badanie ultrasonograficzne, w razie potrzeby punkcja pod kontrolą USG. Badanie ultrasonograficzne jest pierwszym wyborem w przypadku guzków/nowotworów; uzupełniająca scyntygrafia często nie jest wskazana.
Parametry czynności tarczycy (fT4, T3, jeśli dotyczy, fT3, TSH) i badania immunologiczne (przeciwciała tarczycowe i przeciwciała przeciwko receptorom TSH).
Scyntygrafia tarczycy to procedura obrazowania mająca na celu wykazanie funkcji tarczycy. Badanie zapewnia jedynie przybliżoną reprezentację anatomiczną. Wskazania do scyntygrafii tarczycy z użyciem nadtechnecjanu Tc-99m lub jodku sodu-123 są następujące:
Wykrywalne palpacyjnie i/lub ultrasonograficznie zmiany ogniskowe (węzły ≥1 cm)
Podejrzenie ogniskowej lub rozległej autonomii w jawnej lub utajonej nadczynności tarczycy
Diagnostycznie niejasne przypadki w podejrzeniu współistnienia choroby Gravesa-Basedowa i przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy lub zespołu Marine-Lenharta
W celu udokumentowania powodzenia terapii po ostatecznym leczeniu (pooperacyjne, leczenie autonomii jodem radioaktywnym)
ew. w przebiegu nieleczonych autonomii ogniskowych.