Gradówka

Streszczenie

• Definicja: przewlekPrzewlekły, jałowy ziarniakziarniniak tłuszczowy w  obrębie gruczołu Meiboma, objawiający się jako wolno rosnący, niewrażliwy na ucisk guzek na powiece.
• Epidemiologia: bardzoBardzo częstoste schorzenie.
• Objawy: bezbolesnyBezbolesny, powoli rosnący guzek na powiece.
• ObrazBadanie klinicznyfizykalne: bezBez bolesności uciskowej, bez zaczerwienienia, bez przelewaniaobjawu sięchełbotania.
• Diagnostyka: oglOglądanie, palpacja, w  przypadku nawrotów ewent. biopsja w  celu wykluczenia złośliwego procesu; badanie okulistyczne w  przypadku niejasnych wyników.
• Leczenie: ciepCiepłe okłady, masaż powiek i  oczyszczanie szamponem dla dzieci zwykle prowadzą do wyleczenia w  ciągu miesiąca. W  przypadku braku poprawy skierowanie nado iniekcjęokulisty kortykosteroidcelem rozważenia iniekcji glikokortykosteroidów lub leczenieleczenia chirurgicznechirurgicznego. Antybiotyki nie są zwykle wskazane.

Informacje ogólne

Definicja

• Gradówka jest przewlekłym jałowym ziarniakiemziarniniakiem tłuszczowym i  objawia się jako wolno rosnący, niewrażliwy na uciskniebolesny guzek na powiece.¹
• Rozwija się na bazie przewlekłego stanu zapalnego gruczołu Meiboma.^1-2  
• Gradówki to zazwyczaj łagodne i  samoograniczające się zmiany.¹

Epidemiologia

• Częsta zmiana zapalna powieki, brak dokładnych danych na temat częstości występowania.¹
• Częściej u  dorosłych w  wieku 30-50 lat^1-2

Etiologia i  patogeneza

• Gruczoły Meiboma są osadzone w  tarczy chrzęstnej powieki.
• Niedrożność gruczołów Meiboma powieki górnej i  uwalnianie łoju do tkanki tarczy^1-2
  • np. wtórnie do mechanicznej niedrożności ujścia gruczołu przez współistniejacy jęczmień lub z  powodu dysfunkcji gruczołu Meiboma z  następowym zastojem i  wydzielaniem łoju
• Ziarniniakowy odczyn zapalny (reakcja na ciało obce) na łój i  lipofilowe produkty rozkładu, które przedostały się do tkanek otaczających gruczoły Meiboma.     
  • przewlekłe, nieinfekcyjne zapalenie
• Zazwyczaj obrzęk obejmuje spojówkową stronę tarczy, ale może również prowadzić do obrzęku po zewnętrznej stronie powieki.¹
• Może pojawić się nadkażenie zmiany.¹

Czynniki predysponujące

• wiekWiek 30–50 lat
• trTrądzik różowaty
• łŁojotokowe zapalenie skóry
• hipercholesterolemiaHipercholesterolemia
• cukrzycaCukrzyca
• zapalenieZapalenie powiek
• Jęczmykczmień

ICPC-2

• F72 Blepharitis/Hagelkorn/Gerstenkorn

ICD-10

• H00.1 Gradówka

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Decydujące znaczenie dla rozpoznania mają wyniki badania przedmiotowego: niebolesny obrzęk na powiece, który rozwijał się przez tygodnie i  miesiące.¹
• W  przypadku nawrotów należy wykluczyć proces złośliwy.^1-2

Diagnostyka różnicowa

• jęczmyk (jJęczmień)
• zapalenieZapalenie powiek
• zapalenieZapalenie woreczka łzowego/zapalenie gruczołu łzowego
• Zapalenie tkanki łącznej oczodołu
• pPółpasiec
• opryszczkaOpryszczka zwykła
• gruGruźlica
• leiszmaniozaLeiszmanioza
• brodawczakBrodawczak
• kKępki żółte
• procesProces złośliwy, zwłaszcza u  osób starszych z  nawrotami
• rak gruczołu łojowego
• rak podstawnokomórkowy
• rak płaskonabłonkowy

Wywiad lekarski

• Niebolesny obrzęk na powiece, który rozwijał się przez tygodnie i  miesiące.
  • Odróżnienie od jęczmienia wewnętrznego:, Ten który jest bolesny.
  • czasami upośledzone widzenie z  powodu obrzęku
  • Ból pojawia się wraz z  zapaleniem lub infekcją.
  • często już kolejna gradówka w  wywiadzie
• Wywiad dot.dotyczący podróży (w  celu wykluczenia innych rozpoznań)
• ChorobyObecność chorób przewlekłe?ych

Badanie przedmiotowe

• Typowy obraz kliniczny^1-2
  • kulistyowalny, obrzękostro odgraniczony guzek powieki, wielkośćzwykle mniejszamniejszy niż 1 cm
  • najczęściej pojedyncza zmiana na powiece górnej, możliwe wystąpienie na powiece dolnej lub zmiany mnogie
    • nieNie znajduje się na brzegu powieki.
  • wyczuwalnewyczuwalny palpacyjnie, bez bolesności uciskowej, bez przelewania się, bez zaczerwienienia
  • co najwymożejliwy łagodnaagodny reakcjaodczyn zapalnazapalny
• Ostre zmianyZmiany w  ostrości widzenia lub ból oka, gorączka, zaburzenia motorykiruchomości okagałki ocznej i  rozproszony obrzęk powiek lub twarzy sugerują inne diagnostykirozpoznania różnicowe i  powinny podlegać dalszej pilnej diagnostyce.^1-2

Diagnostyka specjalistyczna

• W praktyce okulistycznej
  • badanie ostrości wzroku
  • badanie powiek, brzegów powiek, spojówki, rogówki, filmu łzowego i łąkotki mięska łzowejzowego z  użyciem lampy szczelinowej
  • w  przypadku bólu gałki ocznej: badanie rogówki z  użyciem fluoresceiny
  • w  celu wykluczenia złośliwości i innych diagnostykdiagnostyki różnicowychnicowej: ewent.ewentualnie biopsja    
• TK²
  • w przypadku niejasnych, rozlanych objawów klinicznych: w  celu wykluczenia ciępoważkichnych chorób i  zapalenia tkanki łącznej oczodołu

Wskazania do skierowania do okulisty

• Wątpliwości diagnostyczne
• Brak poprawy pod wpływem leczenia zachowawczego przez 1 miesiąc: Skierowanieskierowanie naw wstrzyknięciecelu kortykosteroiduiniekcji glikokortykosteroidu lub leczenieleczenia chirurgicznechirurgicznego^1-2
• W  przypadku większych, centralnie zlokalizowanych gradówek wczesne skierowanie do korekty chirurgicznej¹
• W  przypadku nawrotów: skierowanie na biopsję i  wykluczenie złośliwości zmiany²  
• ZakaCechy zakażenieenia¹

TerapiaLeczenie

Cel terapiileczenia

• Złagodzenie objawów

Ogólne informacje o terapiileczeniu

• > Ponad 50% gradówek ulega samoistnemu zaleczeniuwyleczeniu.²
• Początkowo postępowanie zachowawcze z  zastosowaniem ciepłych okładów, oczyszczaniem i  masażem powiek¹
• Większość gradówek ustępuje w  ciągu miesiąca przy zastosowaniu środkówmetod zachowawczych.^1-2
  • w przypadku braku poprawy w  ciągu miesiąca: skierowanie do okulisty w  celu wstrzyknięcia kortykosteroiduglikokortykosteroidu lub leczenia chirurgicznego
• Antybiotyki nie są rutynowo wskazane.^1-3
• Interwencja chirurgiczna w  przypadku dużych zmian zlokalizowanych centralnie, migracji zmiany lub braku poprawy przypo zastosowaniu środkówmetod zachowawczych^1-2

Zalecenia dla pacjentów

• Ciepłe okłady na chore oko 4-5  razy dziennie przez 10-15  min⁴
  • Aby zrobiotrzymać ciepły kompres, zanurznajlepiej zanurzyć szmatkę w  ciepłej wodzie i  wykręcić ją; powtarzajpowtarzane namaczanie, aby utrzymać ciepło okładu.
  • W aptekach dostępne są różnorodne zestawy kompresów rozgrzewających, pozwalające utrzymać odpowiednią temperaturę przez kilka/kilkanaście minut.
• Codziennie przez kilka minut delikatniewykonywać masujdelikatne powiekęmasaże powieki, aby ułatwić odprowadzanie nagromadzonego łoju.
• Jeśli gradówka „wypłynie” sama, należy utrzymywać powiekę w  czystości i  nie dotykać.
• Nie należy próbować wyciskać gradówki.
• Codziennie przed pójściem spać usuwajwykonać makijademakijaż oczu i regularnie (co 3 miesiące) wymieniajwymieniać przybory do makijażu.
• DobraOdpowiednia higiena soczewek kontaktowych, mycie rąk przed zdjich wyjęciem soczewek kontaktowych i ogólnie przed dotykaniem okolic oczu.

Leczenie farmakologiczne

• Leczenie zwykle prowadzone przez okulistę²
• Przy braku potwierdzenia zakażenieenia i  braku poprawy^1-2
  • można spróbować zastosować kortykosteroidyglikokortykosteroidy wstrzykiwane do zmiany:
    • Triamcinolontriamcinolon 40 mg/ml 0,2-2,0 ml
    • powtórzyć w  przypadku większych zmian po 2-7  dniach
    • podobna skuteczność jak łyżeczkowanie
• Tylko w  przypadku zakażenia¹
  • doksycyklina doustnie 100  mg doustnie:2 2xrazy dzienniena dobę 
  • alternatywnie metronidazol

Inne metody leczenia

• ZachowawczoZachowawcze^1-2
  • Ciepciepłe okłady na zmienioną chorobowo powiekę 4-5  razy dziennie przez 10-15 min. minut
  • Masaż powiek i  ewent. czyszczenie szamponem dla dzieci mogą być pomocne.
  • Środki te mogą pomóc w  złagodzeniu niedrożności gruczołów Meiboma i  przywróceniu odpływu łoju.
• OperacyjneChirurgiczne¹
  • Wskazaniewskazania: zmiany przetrwałe, duże lub wędrujące;, uczucie ucisku;, astygmatyzm wywołany przez gradówkę
  • lepsze wyniki pod względem częstości nawrotów przy zastosowaniu środków zachowawczych, równoważne z  wstrzykiwaniem kortykosteroidglikokortykosteroidów²  
  • mała gradówka: łyżeczkowanie
  • większa gradówka: wycięcie

Zapobieganie

• Nie istnieją szczególne środki zapobiegajace powstawaniu gradówek.¹
• Zasadne jest optymalne leczenie chorób podstawowych, które są związane z ze zwiększoną predyspozycją do występowaniempowania gradówki:²:
  • zapalenie powiek
  • oczny trądzik różowaty
  • hipercholesterolemia
  • cukrzyca

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• Samoistne zagojenieustąpienie w >  ponad 50% przypadków²
• Zwykle goi się pod wpływem leczenia zachowawczego w  ciągu jednego miesiąca

Powikłania

• Zakażenie¹
• Upośledzenie widzenia z  powodu uszkodzenia rogówki w dużych gradówkach powyżej 5  mm¹
  • Pogorszeniepogorszenie istniejącej wady wzroku lub wywołanie astygmatyzmu

Rokowanie

• Bardzo dobre¹
  • zwykleZwykle goi siustępuje pod wpływem środkówdziałań zachowawczych.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

• gradGradówka

Ilustracje

Gradówka (źródło: Wikimedia Commons)

Źródła

Piśmiennictwo

• Grabska-Liberek I. Podstawy okulistyki dla studentów medycyny i lekarzy rodzinnych. Termedia sp. z o.o., Poznań, 2021. ISBN: 978-83-7988-386-8.

1. StatPearls. Chalazion. Stand 07.07.2022. (letzter Zugriff am 28.07.2022).  https://www.statpearls.com/ArticleLibrary/viewarticle/19276" href="https://www.statpearls.com/ArticleLibrary/viewarticle/19276" target="_blank">www.statpearls.com
2. BMJ BestPractice. Stye and chalazion. Stand 28.06.2022. (letzter Zugriff am 28.07.2022)  https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/214" href="https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/214" target="_blank">bestpractice.bmj.com
3. Alsoudi AF, Ton L, Ashraf DC, Idowu OO, Kong AW, Wang L, Kersten RC, Winn BJ, Grob SR, Vagefi MR. Efficacy of Care and Antibiotic Use for Chalazia and Hordeola. Eye Contact Lens. 2022 Apr 1;48(4):162-168. doi: 10.1097/ICL.0000000000000859. PMID: 35296627; PMCID: PMC8931268.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35296627/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35296627/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
4. American Optometric Association. Chalazion. o. D. (letzter Zugriff am 28.07.2022)  https://www.aoa.org/healthy-eyes/eye-and-vision-conditions/chalazion?sso=y" href="https://www.aoa.org/healthy-eyes/eye-and-vision-conditions/chalazion?sso=y" target="_blank">www.aoa.org

AutorkaAutorzy

• Natalia Jagiełła, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Krakowie (recenzent)
• Adam Windak, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
• Marlies Karsch-Völk, drDr n. med., lekarz rodzinny, Monachium