Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zaćma

Streszczenie

  • Definicja: zmZmętnienie soczewki oka (tak zwana zaćma); zwykle naturalny proces starzenia się. Poza tym: zaćma w  chorobach ogólnoustrojowych, zaćma wywołana lekami, zaćma popromienna, zaćma jako konsekwencja powikłań/po urazach oraz zaćma wrodzona.
  • Epidemiologia: zazwyczajZazwyczaj w 5-6. dekadziedekada życia, ale także w  rzadkich przypadkach u  dzieci lub osób starszych.
  • Objawy: pogorszeniePogorszenie ostrości wzroku, nadwrażliwość na olśnienie i  podwójne widzenie w  jednym oku.
  • ObrazBadanie klinicznyfizykalne:zacienienie czerwonegoPogorszenie odblaskuostrości z dna oka w teście Brücknerawzroku.
  • Diagnostyka: badaniaBadanie dodatkowe bez wartości diagnostycznejokulistyczne. 
  • Leczenie:chirurgiczne Chirurgiczne usunięcie soczewki oka i  wszczepienie sztucznej soczewki.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zmętnienie soczewki oka, prowadzące do pogorszenia ostrości widzeniawzroku, zwiększenia wrażliwości na olśnienie i  jednoocznego podwójnego widzenia.
  • Choroby nie można ani opóźnić, ani jej zapobiec, jedyniejedyne leczenie jestto chirurgicznezabieg chirurgiczny.
  • Przyczyny: wrodzone, związane z  wiekiem (dominujące), wynikowezwiązane z chorobami ogólnoustrojowymi, wtórne i  urazowe1-2
  • Istotne klinicznie, gdy tylko dojdzie do istotnegoznacznego pogorszenia wzroku.

Epidemiologia

  • Wielu pacjentów nie szuka pomocy medycznej ze względu na stopniowe, powolne postępowanie zmian.1.
  • Chorobowość
    • Zapadalnozapadalność: 5.–6. dekada życia, pojedyncze przypadki również u  dzieci i  osób starszych3
    • Występuje częściej u  kobiet niż u  mężczyzn.2,4.
    • w  Europie trzecia najczęstsza przyczyną ślepoty i  druga najczęstsza przyczyną pogorszenia widzenia
    • Udziałzaćma w przyczynachjako przyczyna ślepoty: 15% w  krajach uprzemysłowionych, 50% w  krajach biedniejszych4
    • naNa całym świecie choruje ok. 94 mln osób5, w  2020 roku w  wyniku zaćmy wzrok straciło ok. 17 mln osób.4.
    • wzrost częstości występowania w  związku ze zmianami demograficznymi
  • Zaćma wrodzona
    • rzadka, najważniejsza przyczyna ślepoty u  dzieci

Etiologia i  patogeneza

  • Wieloczynnikowe, związane z  wiekiem zmiany w  metabolizmie soczewki, prowadzące do zmiany koloru i  składu białkowego.3.
    • Zmiany białkowe w  soczewce (krystaliny) wpływają na załamanie światła i  zmniejszają przejrzystość soczewki, co skutkuje obniżeniem ostrości widzenia.
  • Czynniki współoddziałujące
  • Zaćma wrodzona: dziedziczna lub egzogenna (np. po różyczce przebytej przez matkę w  ciąży)

Główne typy zaćmy związanej z  wiekiem

  • Zaćma jądrowa (Cataracta nuclearis)
    • Proces starzenia się soczewki/stwardnienie: powstają nowe warstwy włókien, rdzeń soczewki jest ściśnięty, twardszy i  bardziej żółtawy.
    • Powolnapowolna progresja przez wiele lat
    • Z  jednej strony może prowadzić jedynie do niewielkiego upośledzenia widzenia lub krótkowzroczności ze względu na zwiększony współczynnik załamania światła jądra soczewki.
    • Aleale także do znacznego pogorszenia widzenia (zarówno do dali, jak i  do bliży) oraz upośledzenia widzenia barw (mleczno-żółta soczewka filtruje niebieską część widma barw).
  • Zaćma korowa (Cataracta corticalis)
    • W  obrębie torebki soczewki (kory), na jej powierzchni rozwijają się nowe włókna.
    • Z  wiekiem powstają zmętniałe włókna soczewki, najpierw głównie obwodowo w  rejonie równikowym kory.
    • Objawowa, gdy zmętnienie osiągnęło oś optyczną, co zależy od wielkości źrenicy.
  • Zaćma podtorebkowa tylna
    • Podtorebkowe i  przeważnie ziarniste zmętnienia występujące w  centralnej tylnej części torebki.
    • Choroba może wystąpić również u  młodszych pacjentów.
    • Zmętnienia znajdują się w  centrum osi optycznej i  już we wczesnym stadium mogą prowadzić do poważnych problemów z  widzeniem.

Czynniki predysponujące

ICPC-2

  • F92 Katarakt

ICD-10

  • H25 Zaćma starcza
    • H25.0 Zaćma starcza początkowa
    • H25.1  Zaćma starcza jądrowa
    • H25.2 Zaćma starcza, typ Morgagniego
    • H25.8 Inne postacie zaćmy starczej
    • H25.9 Zaćma starcza, BNO
  • H26 Inne postacie zaćmy
    • H26.0 Zaćma dziecięca, młodzieńcza i  przedstarcza
    • H26.1 Zaćma urazowa
    • H26.2 Zaćma wikłająca
    • H26.3 Zaćma polekowa
    • H26.4 Stany po zaćmie
    • H26.8 Inne określone postacie zaćmy
    • H26.9 Zaćma starcza, BNO
  • H27 Inne patologie soczewki
    • H27.0 Bezsoczewkowość
    • H27.1 Przemieszczenie soczewki
    • H27.8 Inne określone zaburzenia soczewki
    • H27.9 Zaburzenia soczewki, BNO
  • H28 Zaćma i  inne patologie soczewki w  przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
    • H28.0 Zaćma cukrzycowa
    • H28.1 Zaćma w innych zaburzeniach wydzielania wewnętrznego, stanu odżywienia i  przemian metabolicznych
    • H28.2 Zaćma w  przebiegu innych chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
    • H28.8 Inne zaburzenia soczewki w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • ZacienieniePogorszenie czerwonegoostrości odblasku z dna oka w badaniu fluoroskopowym Brücknera (oftalmoskopia bezpośrednia)wzorku
    • dalsza diagnostyka u  okulisty

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Powolne, postępujące pogorszenie widzenie przez kilka lat   
    • jedno- lub obustronne
    • zwłaszcza przy patrzeniu w  dal
  • Podwójne widzenie, najczęściej jednostronne
  • Nadwrażliwość na olśnienie ostrym światłem
    • światło słoneczne, nadjeżdżające samochody w  tunelu itp.
    • efekty świetlne takie jak tęcza czy halo
  • Zmiany w  widzeniu kolorów i  kontrastu

Badanie przedmiotowe

  • Badanie wzroku za pomocą tablicy okulistycznej
    • obniżenie ostrości widzeniawzroku aż po  ślepotę
      • w  przypadku przysłonięcia blendą szczelinową zwykle poprawa (test ze szczeliną stenopeiczną)
  • Badanie odblasków z  dna oka (test Brücknera)
    • proste i  szybkie badanie za pomocą oftalmoskopu
      • Używając oftalmoskopu bezpośredniego należy oświetlić oboje oczy z  odległości oraz obejrzeć je jednocześnie i  porównać przez wziernik oftalmoskopu.
      • Cechycechy zaćmy wpływajacejywającej na ostrość widzenia (zacienienie czerwonego odblasku = zmętnienie soczewki oka)
      • Wynikiwyniki do dalszej oceny przez okulistę.
    • Zaćma jest łatwoatwa do rozpoznania z = odległości 10-20  cm.
      • zmętnione świecenie źrenicy, wzgl.zacienienie cień w czerwonymczerwonego odblasku 

Diagnostyka specjalistyczna

  • Oftalmoskopia    
    • różnie wyrażone zacienienie czerwonego odblasku z  dna oka
    • trudności w  ocenie dna oka
  • Ewent. lampa szczelinowa
    • badanie soczewki po rozszerzeniu źrenicy
  • Test zakrycia (cover test): zaćma może sprzyjać zezowi.3.
  • Badanie dna oka, komory przedniej i  rogówki w  celu oceny ryzyka związanego ze skutecznością operacji3.
  • tonometriaTonometria
    • Diagnostykadiagnostyka różnicowa : jaskra

Uwagi przedoperacyjne

  • Najczęściej pacjenci z  wielochorobowością z  ewent. operacjami łączonymi12-13
  • Dotychczas nie opracowano standardów badań przedoperacyjnych przed operacjązabiegiem chirurgicznego usunięcia zaćmy13.
  • Optymalne uregulowanie chorób przewlekłych w celu obniżenia ryzyka operacji3

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Zaćma wrodzona/młodzieńcza
    • szybkie skierowanie, aby zapobiec rozwojowi  niedowidzenia  
  • Zaćma nabyta/zaćma związana z  wiekiem
    • wykluczenie innych chorób podstawowych
    • ewent. kompensacja zaburzeń widzenia za pomocą odpowiednich soczewek okularowych (do pewnego stopnia)
    • wskazanie do operacji zaćmy (po ocenie ogólnejlnego sytuacjistanu pacjenta i  jego wymagań dotyczących widzenia w  życiu codziennym)

Terapia

Cel terapii

  • Poprawa ostrości widzenia.wzroku

Farmakoterapia

  • Praktycznie bez większego znaczenia w  profilaktyce i  terapii
  • Próba leczenia lekami mydriatycznymi w  przypadku początkowego zmętnienia soczewki w  pobliżu osi optycznej - rozszerzenie źrenic może poprawić ostrość widzenia.3.

Leczenie chirurgiczne

  • Istnieje wskazanie do leczenia operacyjnego w  przypadku pogorszenia wzroku na poziomie 6/24 Snellena (jednostka amerykańska, odpowiada w  przybliżeniu ostrości wzroku 0,25) lub w  przypadku wskazania do operacji łączonej z  powodu innej choroby oczu.3.
  • Technika operacyjna jest ustalana w  zależności od wieku i  elastyczności soczewek.
    • Podstawowapodstawowa zasada: wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej (IOL)
    • Zewnątrztorebkowa ekstrakcja soczewki jest obecnie preferowana w  stosunku do ekstrakcji wewnątrztorebkowej (mniej powikłań).
    • Technikitechniki: fakoemulsyfikacja lub laser femtosekundowy, bardzo rzadko ręczne zewnątrztorebkowe usunięcie zaćmy (ECCE)3,14
  • Zabieg wykonywany jest w  warunkach ambulatoryjnych i  w  znieczuleniu miejscowym.

Zapobieganie

  • Regularne badania pacjentów z  ryzykiem genetycznym (trisomia 21, zespół Zellwegera,  zespół Marfana)
  • Ograniczenie czynników ryzyka: uregulowanie metabolicznezaburzeń w  chorobach metabolicznych, styl życia6-7, leki

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

  • Zaćma może prowadzić do ślepoty, ale nie do utraty widzenia światła i  ciemności.
  • Urazy, ewent.także z  wniknięciem ciał obcych do soczewki, prowadzą do przyspieszonego rozwoju zaćmy.

Powikłania operacyjne  

Rokowanie

  • Narastające pogorszenie w  zaćmie związanej z  wiekiem, tempo progresji jest nieprzewidywalne.
  • Dobre rokowanie po leczeniu chirurgicznym
    • Wysoki odsetek operowanych osiąga pooperacyjnie 100% widzenia, a  udział powikłań jest niewielki.

Dalsze postępowanie

  • Przez okulistów

Informacje dla pacjentów

O  czym należy poinformować pacjentów?

  • Zaćma to zazwyczaj naturalnanaturalne, związanazane z  wiekiem zmianazmętnienie soczewki.
    • „Zaćma jest tak samo normalna jak siwe włosy“.
  • Bardzo dobre wyniki po leczeniu chirurgicznym3

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Ilustracje

Zaćma wrodzona: centralne zmętnienia warstwowe
Zaćma wrodzona: centralne zmętnienia warstwowe

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Reidy A, Minassian DC, Vafidis G, Joseph J, Farrow S, Wu J, et al. Prevalence of serious eye disease and visual impairment in a north London population: population based, cross sectional study. BMJ 1998;316: 1643-6.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9603746" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9603746" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Lee C, Afshari N. The global state of cataract blindness. Curr Opin Ophthalmol. 2017; 28(1): 98-103.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27820750/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27820750/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Nizami A, Gulani A. Cataract. StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2022.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30969521/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30969521/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. IAPH: Cataract, 14.03.2022.  https://www.iapb.org/learn/knowledge-hub/eye-conditions/cataract/" href="https://www.iapb.org/learn/knowledge-hub/eye-conditions/cataract/" target="_blank">www.iapb.org
  5. WHO. Blindness and vision impairment, 10/2021.  https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/blindness-and-visual-impairment" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/blindness-and-visual-impairment" target="_blank">www.who.int
  6. Chiu T, Chang C, Lin C, et al. A Vegetarian Diet Is Associated with a Lower Risk of Cataract, Particularly Among Individuals with Overweight: A Prospective Study. J Acad Nutr Diet 2021; 121(4): 669-677.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33309591/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33309591/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Lee H, Kim C, Lee J, Kim S. Association between cataract and cotinine-verified smoking status in 11 435 Korean adults using Korea National Health and Nutrition Examination Survey data from 2008 to 2016.. Journal of Cataract and Refractive Surgery 2020; 46(1): 45-54. pmid:32050232  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=32050232[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=32050232[uid]" target="_blank">PubMed
  8. Messina-Baasa O, Cuevas-Covarrubiasb S. Inherited Congenital Cataract: A Guide to Suspect the Genetic Etiology in the Cataract Genesis. Mol Syndromol. 2017; 8(2): 58–78.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28611546/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28611546/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Sugawa H, Matsuda S. Preventive Effects of Aphanothece sacrum on Diabetic Cataracts. Yakugaku Zasshi 2019; 139(3): 381-384.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30828014/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30828014/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Yu S, Chu Y, Li G, Ren L, Zhang Q, Wu L (2017). Statin Use and the Risk of Cataracts: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of the American Heart Association, 6(3), e004180.https://doi.org/10.1161/JAHA.116.004180.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5523994/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5523994/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Yanshole V, Yanshole L, et al. Quantitative metabolomic analysis of changes in the lens and aqueous humor under development of age-related nuclear cataract. Metabolomics 2019; 15 (3): 29.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30830501/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30830501/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Creuzot-Garcher C, Mariet A, Benzenine E, et al. Is combined cataract surgery associated with acute postoperative endophthalmitis? A nationwide study from 2005 to 2014. Br J Ophthalmol . 2019; 103(4): 534-538.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29925513/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29925513/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Keay L, Lindsley L, Tielsch J, et al. Routine preoperative medical testing for cataract surgery. Cochrane Database Syst Rev . 2019; 1: CD007293. pmid:30616299  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=30616299[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=30616299[uid]" target="_blank">PubMed
  14. H. Roberts et al. A randomized controlled trial comparing femtosecond laser–assisted cataract surgery versus conventional phacoemulsification surgery. Journal of Cataract && Refractive Surgery 2019; 45: 11-20. doi:10.1016/j.jcrs.2018.08.033  http://dx.doi.org/10.1016/j.jcrs.2018.08.033" href="http://dx.doi.org/10.1016/j.jcrs.2018.08.033" target="_blank">DOI
  15. S. Koksaldi, C. Utine, M. Kayabasi. Management of Suprachoroidal Hemorrhage during Cataract Surgery: A Case Report. Beyoglu Eye J 2022; 1: 66-70. pmid:35265805  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=35265805[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=35265805[uid]" target="_blank">PubMed
  16. K. Walter, L. Kaufmann, J. Hess. Rate of pseudophakic cystoid macular edema using intraoperative and topical nonsteroidal antiinflammatory drugs alone without steroids.. J Cataract Refract Surg . ; 46 (3): 350-354. pmid:32142038  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=32142038[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=32142038[uid]" target="_blank">PubMed

Autorzy

  • Karolina Pogorzelska, lekarz, w trakcie specjalizacji z medycyny rodzinnej; Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej; Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
  • Claudia Wengert, dr n. med., specjalista chorób wewnętrznych, geriatrii i  medycyny paliatywnej, Hamburg
H25; H250; H251; H252; H258; H259; H26; H260; H261; H262; H263; H264; H268; H269; H27; H270; H271; H278; H279; H28; H280; H281; H282; H288
grå stær; Katarakt; linsetetthet; stær; grå starr; Katarakt
F92
EintrübungZmętnienie dersoczewki; Augenlinse;Test Brücknertestcknera; Fundusrotreflex-Test czerwonego refleksu dna oka; Grauer StarZaćma; ErblindungŚlepota; SehverschlechterungUpośledzenie widzenia; KristallinenZaćma jądrowa; CataractaZaćma nucleariskorowa; KernkateraktZaćma podtorebkowa tylna; CataractaOperacja corticaliszaćmy; Rindenkaterakt;Wymiana Cataracta subcapsularis posterior; Kateraktoperation; Linsenaustauschsoczewki
Zaćma
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:zm Zmętnienie soczewki oka (tak zwana zaćma); zwykle naturalny proces starzenia się. Poza tym: zaćma w  chorobach ogólnoustrojowych, zaćma wywołana lekami, zaćma popromienna, zaćma jako konsekwencja powikłań/po urazach oraz zaćma wrodzona.
Medibas Polska (staging)
Zaćma
/link/375cf2d5903342699f3f83f6613a22cb.aspx
/link/375cf2d5903342699f3f83f6613a22cb.aspx
zacma
SiteDisease
Zaćma
K.Reinhardt@gesinform.de
Klive.Reinhardt@gesinformcom#magda.delabecka@gmail.com
pl
pl
pl