Informacje ogólne
Definicja
- Główne cele oceny przedoperacyjnej
- rozpoznanie i
- ograniczenie powikłań okołooperacyjnych
- zmniejszenie zachorowalności i
- Najczęstszą przyczyną zachorowalności i
- Ryzyko wystąpienia okołooperacyjnego zdarzenia sercowego zależy od przedoperacyjnego stanu klinicznego pacjenta, obecności chorób współistniejących oraz rozległości i
- Inne czynniki wpływające na ryzyko zachorowalności i
- palenie2
- niedożywienie3
- niedokrwistość4-6
- osłabienie (kruchość)
Epidemiologia
- Duże zabiegi chirurgiczne wiążą się z
kardiologicznychsercowo-naczyniowych niezakończonych zgonem wynosi 2,0–3,5%.
Postępowanie
- Zakres diagnostyki należy indywidualnie dostosować do schorzeń pacjenta i
- Decyzja o
równieżod rodzaju operacji, historii chorób pacjenta i- Analizę ryzyka i
- Analizę ryzyka i
- W
- Aby skutecznie zmniejszyć ryzyko okołooperacyjne dla pacjenta i
- Ocena ryzyka opiera się na:
- wywiadzie lekarskim, w
- badaniu fizykalnym
- ocenie wydolności fizycznej
- ocenie stanu odżywienia
- ewentualnie dodatkowych badaniach w
- wywiadzie lekarskim, w
Ocena okołooperacyjnego ryzyka kardiologicznego
- Podstawa decyzji o
- Zasadniczo bierze się pod uwagę następujące cztery czynniki.
1. Obecność ostrej objawowej choroby serca?
- Konieczne odroczenie (planowej) operacji
- Niestabilne zespoły wieńcowe
- niestabilna lub ciężka dławica piersiowa (CCS III lub IV)
- niedawno przebyty zawał mięśnia sercowego
(>7 dni i<30 dni)>
- Zdekompensowana niewydolność serca IV stopnia w
- Znaczące arytmie
- blok przedsionkowo-komorowy wyższego stopnia (II stopnia typu Mobitz, blok
AVIII stopnia) - objawowa arytmia serca
- nadkomorowa arytmia (w
- przewodzeniem
>>100/min - objawowa tachykardia
- wcześniej niewystępująca tachykardia komorowa
- blok przedsionkowo-komorowy wyższego stopnia (II stopnia typu Mobitz, blok
- Istotna choroba zastawki serca
- ciężkie zwężenie aorty (gradient
>>40 mmHg,pole otwarcia zastawki aortalnej<1 cm>2lubchoroba objawowa) - ciężkie zwężenie zastawki mitralnej (postępująca duszność wysiłkowa, omdlenia wysiłkowe lub objawy niewydolności serca)
- ciężkie zwężenie aorty (gradient
2. Ryzyko kardiologiczne zabiegu chirurgicznego
- Ryzyko nieprzekraczające 1%: drobne zabiegi, takie jak operacja oka, tarczycy, drobna operacja ortopedyczna stawu lub operacja stomatologiczna, drobna operacja ginekologiczna lub urologiczna, czy też operacja tętnicy szyjnej u
- Według Amerykańskiego Towarzystwa Okulistycznego przed operacją oka nie ma potrzeby wykonywania żadnych badań przedoperacyjnych, chyba że istnieją do tego konkretne wskazania (Choosing Wisely)7.
- Średnie ryzyko od 1% do 5% w
- operacji w
- operacji
bezobjawowejtętnicy szyjnej (endarterektomia tętnicy szyjnej — carotid endarterectomy, CEA; stentowanie tętnicy szyjnej — carotid artery stenting, CAS) - przezskórnej angioplastyki śródnaczyniowej
- usunięcia tętniaka wewnątrznaczyniowego
- chirurgii głowy i
- poważnej operacji neurochirurgicznej/ortopedycznej (operacja biodra lub kręgosłupa)
- poważnej operacji urologicznej lub ginekologicznej
- przeszczepu nerki
- drobnych zabiegów w
- operacji w
- Ryzyko powyżej 5% w
- operacji aorty i
- otwartej rewaskularyzacji lub amputacji kończyny dolnej
- operacji dwunastnicy/trzustki, resekcji wątroby, operacji dróg żółciowych
ezofagektomiaezofagektomii- operacji perforacji jelita
- resekcji nadnercza
- cystektomii radykalnej
- pneumonektomii
- przeszczepu płuc lub wątroby
- duże operacje wykonywane w trybie naglącym, zwłaszcza u osób w podeszlym wieku
- operacji aorty i
3. Obecność przewlekłej choroby serca i czynników ryzyka kardiologicznego u pacjentówsercowo-naczyniowego
- Niewydolność serca
- Choroba wieńcowa (dławica piersiowa i/lub stan po zawale mięśnia sercowego)
- Niewydolność mózgowo-naczyniowa (udar lub TIA)
- Cukrzyca (konieczność przyjmowania insuliny)
- Niewydolność nerek (kreatynina
>>1,5>>2 - Klasa ASA
- Wiek
- Stan funkcjonalny (pacjent samowystarczalny, częściowo wymagający opieki, całkowicie wymagający opieki)
4. Wydolność pacjentówczynnościowa
- Wystarczająca wydolność: ≥4 ekwiwalenty metaboliczne (MET) (
>>100 - Słaba wydolność: < 4MET (<100 w)>< 4MET
- 1 MET: jedzenie, ubieranie się, chodzenie po domu, czytanie
- 2–3 MET: chodzenie po równym terenie, lekkie prace domowe
- 4 MET: ciężkie prace domowe, przenoszenie ciężkich mebli, chodzenie po kilku schodach, umiarkowane sporty wytrzymałościowe
Szczególne zasady postępowania
- Unikanie operacji planowych u
- z
- po interwencji wieńcowej z
- z
>>110 - w
- z
Stan na czczo
- Przedoperacyjny
postpowstrzymanieusię od przyjmowania pokarmów i płynów przez pacjentówbez ryzykazmniejsza ryzyko aspiracji podczas planowej operacji.planowej.Przed zabiegiem należy zaprzestać: przyjmowanieprzyjmowania płynów do 2 godzin przed zabiegiem8przyjmowanieprzyjmowania pokarmów do 6–8 godzin przed zabiegiem8karmieniekarmienia mlekiem matki do 4 godzin przed zabiegiem9-10- Brak wzrostu ryzyka aspiracji podczas przyjmowania premedykacji doustnej z
Wywiad lekarski
Udokumentowanie chorób/objawów
- Udokumentowanie poprzednich i
- Odnotowanie informacji o
- incydenty związane ze znieczuleniem, np. :
- opóźnione przebudzenie
- nudności, wymioty
- hipertermia złośliwa (wywiad rodzinny)
- problemy z
- alergie
- zwiększona skłonność do krwawień
- reakcje na transfuzje krwi
- Historia krwawień, np. :
- zaburzenia krzepnięcia krwi w
lekarskim - nasilone krwawienie po ekstrakcji zęba
- problemy z
- zaburzenia krwawienia w
- przyjmowanie leków aktywujących proces krzepnięcia
- zaburzenia krzepnięcia krwi w
Zapytanie o noweNowa lub nasilająceca się dusznościć- ważne do oceny konieczności rozszerzonej diagnostyki kardiologicznej
- W
niereagującychkontaktu werbalnego i pozawerbalnego należy zasięgnąć informacji u
Ocena profilu ryzyka pacjenta
- Klasyfikacja ASA (American Society of Anesthesiologists)11
- ASA I: pacjent zdrowy, bez obciążeń schorzeniami współwystępującymi
- ASA II: pacjent z
- ASA III: pacjent z
- ASA IV: pacjent z
- ASA V: pacjent w
- ASA VI: pacjent, u
- Określenie wydolności funkcjonalnej, mierzonej w
- 1 MET: jedzenie, ubieranie się, chodzenie po domu, czytanie
- 2–3 MET: chodzenie po równym terenie, lekkie prace domowe
- 4 MET: ciężkie prace domowe, przenoszenie ciężkich mebli, chodzenie po kilku schodach, umiarkowane sporty wytrzymałościowe
- Określenie MET ułatwia podjęcie decyzji, czy należy przed operacją wykonać dalsze próby wysiłkowe.
Badanie
Badanie fizykalne
- Badanie układu krążenia, np. :
- tony serca
- szmery w
- częstość akcji serca
- rytm
- deficyt tętna
- pomiar ciśnienia tętniczego
- obrzęki nóg
- sine wargi
- Badanie płuc, np. :
- ś
wiszczącywisty,oddechfurczenia - rzężenia, trzeszczenia
- stłumiony odgłos opukowy
rzężeniasine wargi
- ś
- Badanie dróg oddechowych pod kątem intubacji/znieczulenia określonych obszarów ciała, np. :
- szerokość otwarcia szczęki
- stan uzębienia
- mobilność kręgosłupa szyjnego
- obwód szyi
- Badanie kręgosłupa w
- Stan odżywienia
Badania dodatkowe
W przypadku każdego dodatkowegoDodatkowe badaniadiagnostycznegodiagnostyczne,opróczwykonywane w uzupełnieniu wywiadulekarskiegoiuzyskanych informacji jest niewspółmierne do wysiłkuimawątpliwą wartość z- W
wysokiejEBMjakości(Evidence Based Medicine) nie uzyskano żadnych dowodów, które uzasadniałyby konieczność rutynowej diagnostyki przedoperacyjnej u
RTG klatki piersiowej
- Brak dowodów na ograniczenie zachorowalności i
podwwpływemefekcie rutynowych badań RTG13 TylkoPrzydatne niezależnie od wieku tylko uniezależnietakichod wiekujak:
podejrzeniapodejrzenie zapalenia płuc, wysięku opłucnowego, niedodmy- podejrzenie zmian anatomicznych13
Diagnostyka czynności płuc
- W
- Zalecana w
WedługW świetle aktualnych badań nie jest jasne, czy przedoperacyjne badania czynnościowe płuc poprawiają ocenę ryzyka pulmonologicznego przed operacjami innymi niż operacje w
EKG
- Niezależnie od wieku, tylko z
- interwencje o
- chirurgia naczyniowa dużych tętnic
- chirurgia klatki piersiowej/jamy brzusznej
- operacja prostaty
- operacje w
- chirurgia piersi
- obecność więcej niż jednego czynnika ryzyka kardiologicznego oraz interwencja o
- operacja prostaty
- chirurgia klatki piersiowej/jamy brzusznej
- chirurgia ortopedyczna
- pacjenci z:
- objawami klinicznymi choroby niedokrwiennej serca
arytmiearytmią serca- chorobami zastawek serca
- wadami serca
- niewydolnością serca
- implantowalnym kardiowerterem-defibrylatorem (automatic implantable cardioverter defibrillator — AICD).
- interwencje o
BrakNieprzedoperacyjnegoma konieczności wykonywania EKG uregularneregularnymikontrolekontrolami rozrusznika serca
Echokardiografia
- Echokardiografia
- w
- u
- w
- Nie ma dowodów na korzyści z
Badanie ultrasonograficzne naczyń szyjnych
- Pacjenci z
ultrasonograficznymultrasonograficznemu tętnic szyjnych, ponieważ u - U
- Operacje planowe należy wykonywać nie wcześniej niż 6 miesięcy po przemijającym ataku niedokrwiennym.
- U
Zaawansowana diagnostyka kardiologiczna
- Według aktualnej wiedzy wykonywanie nieinwazyjnych prób wysiłkowych ma sens wyłącznie u:
- pacjentów z
i ograniczoną (<4 met) lub nieznaną wydolnością wysiłkową przed operacją wysokiego ryzyka>kardiologicznego Momożna ją jednak rozważyć:- u
i ograniczoną (<4 met) lub nieznaną wydolnością wysiłkową przed zabiegiem chirurgicznym o umiarkowanym lub wysokim ryzyku kardiologicznym>kardiologicznego
- u
- pacjentów z
- Obecnie nie ma wskazań do rozszerzonej diagnostyki kardiologicznej:
- u
- u
- Przedoperacyjna koronarografia jest obecnie zalecana jedynie u
- Pacjenci z
Badania laboratoryjne
- Rutynowe badania laboratoryjne
lubniezależnieuzasadnione wiekiemod pacjenta nie są przydatne. - Wskazania
- rozpoznane choroby narządowe
- podejrzenie chorób narządowych na podstawie wywiadu i/lub badania fizykalnego
- przedoperacyjne środki diagnostyczne lub terapeutyczne z
- potas w
- potas w
- ryzyko utraty dużej ilości krwi
- kontrola potencjalnych działań niepożądanych leków, np. :
- parametry wątrobowe/nerkowe w
- parametry wątrobowe/nerkowe w
- W
- W
- hemoglobina
- płytki krwi
- sód/potas
- kreatynina
ASATAST,(AST)ALAT, bilirubina- aPTT, INR
- W
- hemoglobina
- sód/potas
- kreatynina
- W
- hemoglobina
- leukocyty
- trombocyty
- sód/potas
- kreatynina
- W podejrzeniu zaburzeń metabolizmu glukozy
- Glukoza we krwi na czczo
- cukrzyca: istotny czynnik ryzyka okołooperacyjnego, dlatego oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo
- przed zabiegami wysokiego ryzyka (operacja aorty i
- w
- u
>>30 - u pacjentów z rozpoznaną cukrzycą
- przed zabiegami wysokiego ryzyka (operacja aorty i
- Glukoza we krwi na czczo
- U pacjentów z cukrzycą:
- oznaczenie HbA1c
- Diagnostyka układu krzepnięcia
tylkow- szczególnie w przypadku dodatniego wywiadu dotyczącego krwawienia (zgodnie ze standaryzowanym wywiadem dotyczącym krwawień)
Przedoperacyjneprzedoperacyjne badania laboratoryjne (np. D-dimery) nie mają wartości prognostycznej w
Przedoperacyjne postępowanie w przypadku długotrwałej farmakoterapii
Patrz tabelaZalecenia dotyczące postępowania w długotrwałej farmakoterapii poprzedzającej operację i znieczulenie — leki sercowo-naczyniowe.Patrz tabelaZalecenia dotyczące postępowania w długotrwałej farmakoterapii poprzedzającej operację i znieczulenie — leki przeciwcukrzycowe.Patrz tabelaZalecenia dotyczące postępowania w długotrwałej farmakoterapii poprzedzającej operację i znieczulenie — leki przeciwzakrzepowe.Patrz tabelaZalecenia dotyczące postępowania w długotrwałej farmakoterapii poprzedzającej operację i znieczulenie — leki psychotropowe.Patrz tabelaZalecenia dotyczące postępowania w długotrwałej farmakoterapii poprzedzającej operację i znieczulenie — inne leki.Patrz tabelaZalecenia dotyczące postępowania w długotrwałej farmakoterapii poprzedzającej operację i znieczulenie — środki przeciwbólowe, leki stosowane w chorobach płuc, hormony.
Doustne środki antykoncepcyjne (tabletki dwuskładnikowe)
- Stosowanie przedoperacyjne prowadzi do zwiększenia ryzyka wystąpienia pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
- zabiegów ortopedycznych
- zabiegów w
- długich operacji
- opóźnionej mobilizacji pooperacyjnej
- Nie zaleca się odstawienia doustnych środków antykoncepcyjnych na kilka tygodni przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, zamiast tego stosuje się profilaktykę przeciwzakrzepową.
Minipigułka (progestagen)
- Nie powoduje zwiększonego ryzyka zakrzepicy i
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) po menopauzie z użyciem estrogenów
- Ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jest nieznacznie zwiększone w
- Nie ma dowodów na ryzyko związane z
- Z
Leki działające na układu krążenia
- Zgodnie z
- W
- Należy uwzględnić następujące zastrzeżenia dotyczące poszczególnych klas leków:
- Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne i
- Odstawienie może wywołać niedokrwienie mięśnia sercowego z
- Z
- Odstawienie może wywołać niedokrwienie mięśnia sercowego z
- Można rozważyć przedoperacyjne ponowne rozpoczęcie stosowania beta-blokera
:- u
- u
- z
- u
- diuretyki
Wiążzwiększająsię przede wszystkim z ryzykiemryzyko śródoperacyjnego niedociśnienia i- kontynuacja przy objawach hiperwolemii
- kontynuacja w
objawówniewydolności nerek
- inhibitory ACE (inhibitory konwertazy angiotensyny, angiotensin-converting enzyme inhibitors, ACEI) lub antagoniści receptora angiotensyny II (angiotensin receptor blockers — ARB)
- W
sympatolizblokadą układu współczulnego (np.np. beta-blokeramilub PDA) występuje wysokie ryzyko niedociśnienia śródoperacyjnego. W - Kontynuacja, jeśli leki te stosuje się w
- W
- glikozydy nasercowe
- przyjmowanie z
- przyjmowanie z
- przyjmowanie z
- agoniści receptora alfa-2
- kontynuować
- nie rozpoczynać przed operacją
- antagoniści wapnia:
- kontynuować okołooperacyjnie
- Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne i
Leki przeciwcukrzycowe
- Metformina
- Zaleca się odstawienie na 48 godzin przed zabiegiem operacyjnym ze względu na ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej.
- Okołooperacyjnie ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej wydaje się być jednak bardzo niskie.
- Po indywidualnej ocenie ryzyka i
jestmożezatem równieżbyć kontynuacja przyjmowania leków do wieczora poprzedzającego operację. - NHS (National Health Services) oraz Towarzystwo Anestezji Ambulatoryjnej (Society of Ambulatory Anaesthesia — SAMBA) zalecają kontynuację terapii metforminą u
- Jeśli jednak planowane jest dożylne podanie środka kontrastowego, należy wstrzymać podawanie metforminy na 24–48 godzin przed zabiegiem.
- Po indywidualnej ocenie ryzyka i
- Wszystkie inne doustne leki przeciwcukrzycowe
- Zasadniczo
uznaje się, żepodawanie doustnych leków przeciwcukrzycowych należy kontynuować do wieczora przed operacją.
- Zasadniczo
- Decyzja o
- O ile reżim okołooperacyjny umożliwia utrzymanie normalnego rytmu spożywania posiłków, możliwe jest utrzymanie dotychczasowej terapii cukrzycy typu 2 bez okresowej insulinoterapii.22
- W przypadku dużych zabiegów o podwyższonym ryzyku niestabilności hemodynamicznej, a także koniczności dłuższej przerwy w przyjmowaniu pokarmów u pacjentów leczonych 2 lub 3 lekami przeciwhiperglikemicznymi należy zastąpić dotychczasowe leczenie okresową insulinoterapią w dawce dobowej 0,3 – 0,7 j/kg. m.c.22
- Terapia insulinowa: docelowe stężenie glukozy we krwi: 140–180
- konwencjonalna terapia insulinowa
- wieczór przed operacją: zwyczajowa dawka insuliny mieszanej lub bazowej, w
- dzień operacji: rano 50% zwyczajowej dawki insuliny mieszanej; korekta śródoperacyjna insuliną dożylnie lub glukozą 5–10% dożylnie docelowe stężenie glukozy we krwi: 140–180
- wieczór przed operacją: zwyczajowa dawka insuliny mieszanej lub bazowej, w
- intensywna terapia insulinowa
- wieczór przed operacją: zwyczajowa dawka insuliny bazowej, w
- dzień operacji: rano tylko insulina bazowa w
- wieczór przed operacją: zwyczajowa dawka insuliny bazowej, w
- pompa insulinowa
- wieczór przed operacją: zwykła dawka bazowa, w
- dzień operacji: kontynuacja zwyczajową dawką podstawową w
- w
- wieczór przed operacją: zwykła dawka bazowa, w
- konwencjonalna terapia insulinowa
Statyny
- Zaleca się okołooperacyjną kontynuację terapii statynami.
- Przedoperacyjne rozpoczęcie terapii statynami u
Leki przeciwpłytkowe i leki przeciwzakrzepowe
- Aspiryna (ASA)
- możliwość wystąpienia efektu „odbicia” prozakrzepowego w
- po zaprzestaniu stosowania profilaktyki wtórnej wzrost ryzyka zawału mięśnia sercowego o
- Zasadniczo zaleca się kontynuację przyjmowania z
- wyjątek: wysokie ryzyko krwawienia do zamkniętych przedziałów (wewnątrzczaszkowych, wewnątrzrdzeniowych lub do komory tylnej oka)
- wówczas odstawić na 7–10 dni przed operacją17
- możliwość wystąpienia efektu „odbicia” prozakrzepowego w
- Antagoniści witaminy K
- Decyzję o
- Przerwanie na 3–5 dni przed planowanym zabiegiem przy monitorowaniu INR
- Okołooperacyjne „leczenie pomostowe“ heparyną drobnocząsteczkową (HDCz) nie zmniejszyło częstości występowania tętniczej choroby zakrzepowo-zatorowej u
- Wskazanie do pomostowania przy użyciu HDCz po odstawieniu antagonisty witaminy K należy zatem rozważać z
- Leczenie pomostowe HDCz lub HNF nadal w
- wysokiego ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej (ocena w
- mechanicznych zastawek
- świeżo wszczepionych biologicznych zastawek serca
- rekonstrukcji zastawki mitralnej
- trombofilii
- wysokiego ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej (ocena w
- Decyzję o
- Klopidogrel/tikagrelor/prasugrel
- Jeśli istnieją istotne wskazania do zabiegu operacyjnego, klopidogrel/tikagrelor należy odstawić 5 dni, a
- Jeśli istnieją istotne wskazania do zabiegu operacyjnego, klopidogrel/tikagrelor należy odstawić 5 dni, a
- NOAC
- Postępowanie okołooperacyjne zależy od ryzyka krwawienia związanego z
- Patrz tabela
- Czas przerwania leczenia w
- Patrz tabela
- W
- przeprowadzenie zabiegu po 12–24 godzinach od ostatniego przyjęcia DOAC (direct oral anticoagulants, bezpośrednie doustne leki przeciwzakrzepowe)
- Leczenie pomostowe nie jest konieczne.
- Postępowanie okołooperacyjne zależy od ryzyka krwawienia związanego z
- W
- W
- W
Uwagi dotyczące chirurgii stomatologicznej,
- Indywidualne ocenić ryzyko krwawienia oraz choroby zakrzepowo-zatorowej.
- W
- Podawanie antagonistów witaminy
- W
- Jeśli w
- W
Choroby specjalne
Choroby sercowo-naczyniowe
- Zwiększona zachorowalność i
- Szczególnie w
- Jeśli planowo wszczepiono stent uwalniający lek (DES), należy odczekać do 6 miesięcy po tym zabiegu.
- Kryteria zaawansowanej diagnostyki kardiologicznej, patrz wyżej.
- Zabiegi u
Środki ograniczające ryzyko
- Optymalizacja zaopatrzenia mięśnia sercowego w
- Unikanie hipotermii pooperacyjnej
- Stosowanie
- Stosowanie
- Leki hamujące agregację płytek krwi/ASA, zobacz tam.
- Terapię skojarzoną z
- konsultacja z
Nadciśnienie
- Pacjentów z
>>110 - Leczenie przeciwnadciśnieniowe zwykle można kontynuować, patrz wyżej.
Zaburzenia dróg oddechowych i zaburzenia płucne
- Pooperacyjne powikłania płucne występują równie często jak powikłania kardiologiczne; nie różnią się też pod względem zachorowalności, śmiertelności i
- Blokada nerwowo-mięśniowa z
- Istnieje niewiele dowodów klinicznych na skuteczność strategii oceny ryzyka przedoperacyjnego i
- Przedoperacyjne badanie RTG klatki piersiowej,
- Przedoperacyjna diagnostyka czynności płuc,
- Zaprzestanie palenia może być przydatne w
- Wbrew wcześniejszym przekonaniom krótkotrwałe zaprzestanie palenia przed operacją nie zwiększa powikłań płucnych2.
- Inne środki, które można rozważyć:
- optymalizacja terapii broncholitycznej
- stosowanie maski CPAP (w przypadku bezdechu sennego)
- antybiotykoterapia
- Wskazanie do operacji należy rozważyć na tle ewentualnego ryzyka, zwłaszcza jeśli czynność płuc jest poważnie upośledzona.
- Operacje w
choroby nerek
- Upośledzona czynność nerek wiąże się z
- Do niewydolności nerek może prowadzić w
Cukrzyca lub pacjenci z upośledzoną tolerancją glukozy
- Patrz artykuł Cukrzyca typu
- Okołooperacyjny czynnik ryzyka
- Nie zawsze udaje się ją rozpoznać przed operacją na podstawie wywiadu lekarskiego i
- Oznaczanie glukozy na czczo przed zabiegami wysokiego ryzyka
- operacje aorty i
- w
- u
>>30
- operacje aorty i
- W
- ścisłe monitorowanie stężenia glukozy we krwi okołooperacyjnie, docelowy poziom glukozy we krwi: 140–180
- ścisłe monitorowanie stężenia glukozy we krwi okołooperacyjnie, docelowy poziom glukozy we krwi: 140–180
Pacjenci z nowotworami przewodu pokarmowego
- Przedoperacyjna ocena w
- Niedożywienie występuje u
- Niedożywienie występuje u
- Przedoperacyjne wyrównanie niedożywienia prowadzi do znacznego zmniejszenia zachorowalności i
- Udokumentowanie stan odżywienia jak najwcześniej wraz z
- Ciężkie niedożywienie:
- utrata
>>10% masy ciała w>>5% w - i/lub BMI <18,5 kg m><18,5 kg m>2
- i/lub stopień C w
- i/lub stężenie albuminy w
- utrata
- Interwencje przedoperacyjne u
- konsultacje dietetyczne
- doustne płynne suplementy diety (oral nutritional supplements — ONS)
- w
Pacjenci z niedokrwistością przedoperacyjną
- Przedoperacyjna niedokrwistość wiąże się ze zwiększoną zachorowalnością i
- U
- Należy wyrównać niedobory żelaza:
- w
- Jeśli doustne uzupełnienie żelaza nie jest możliwe, można wybrać podawanie dożylnie
- w
- Docelowy poziom Hb przed operacją wynosi 13
- Przedoperacyjne podanie rekombinowanej erytropoetyny zmniejsza zapotrzebowanie na okołooperacyjne przetoczenia krwi i
Starsi pacjenci
- Częściej występuje u
- Optymalne przygotowanie starszych pacjentów do poważnej operacji nazwano „prehabilitacją”21
.- Prehabilitacja ma na celu poprawę ogólnego stanu zdrowia przed poważnym zabiegiem operacyjnym w
- Przedoperacyjne działania mające na celu modyfikację czynników ryzyka związanych z
- Uznaje się, że okres przedoperacyjny ma „znaczenie wychowawcze” w
- W
- W
- Może to obejmować
:- zmiany stylu życia (alkohol, palenie, dieta)
- ćwiczenia fizyczne
- przyswojenie zachowań prozdrowotnych
- Koncepcja ta zakłada zaangażowanie wszystkich zaangażowanych lekarzy specjalistów, a
- Prehabilitacja ma na celu poprawę ogólnego stanu zdrowia przed poważnym zabiegiem operacyjnym w
- Szczególne aspekty przygotowania do zabiegu operacyjnego w
- wykluczenie niedokrwistości, w
- analiza i
- stosowanie krajowego znormalizowanego planu przyjmowania leków
- krytyczna analiza potencjalnie niewłaściwych leków (potentially inappropriate medication — PIM) w
- udokumentowanie niedożywienia
- Chorobowość u
- Odpowiednim narzędziem jest ocena stanu odżywienia MNA-SF (mini nutritional assessment short-form).
- Przedoperacyjnie zmotywować pacjenta do przyjmowania dodatkowych pokarmów płynnych.
- Chorobowość u
- upośledzenie funkcji poznawczych: czynnik ryzyka majaczenia pooperacyjnego
- odnotowywanie zaburzeń poznawczych np. za pomocą testu DemTect (wykrywanie otępienia)
- odnotowywanie i
- ocena ryzyka upadku; udokumentować na przyjęcie do szpitala
- porady dotyczące prehabilitacji: profilaktyka upadków, informacje o
- leki przeciwzakrzepowe
- ocena konieczności terapii pomostowej
- wykluczenie niedokrwistości, w
Ciąża i karmienie piersią
Ciąża
- Operacje wyłącznie z
- Należy unikać elektywnych zabiegów chirurgicznych.
- Operacje w
- W
- Znieczulenie miejscowe lub regionalne jest preferowane w
Karmienie piersią
- Po znieczuleniu dziecko można karmić piersią jak zwykle.
- Należy zachować ostrożność podczas stosowania leków zawierających benzodiazepiny i
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Źródła
Piśmiennictwo
- ESC/ESA. Guidelines on non-cardiac surgery: cardiovascular assessment and management. Stand 2014
http://www.escardio.org/Guidelines/Clinical-Practice-Guidelines/ESC-ESA-Guidelines-on-non-cardiac-surgery-cardiovascular-assessment-and-managem" href="http://www.escardio.org/Guidelines/Clinical-Practice-Guidelines/ESC-ESA-Guidelines-on-non-cardiac-surgery-cardiovascular-assessment-and-managem" target="_blank">www.escardio.org - De Hoyos A, Southard C, DeCamp MM. Perioperative smoking cessation. Thorac Surg Clin. 2012 Feb;22(1):1-12.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22108683/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22108683/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Benoist S, Brouquet A. Nutritional assessment and screening for malnutrition. J Visc Surg. 2015 Aug;152 Suppl 1:S3-7.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878788615300035?via%3Dihub#bib3" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878788615300035?via%3Dihub#bib3" target="_blank">www.sciencedirect.com - Desai N, Schofield N, Richards T. Perioperative Patient Blood Management to Improve Outcomes. Anesthesia
&& Analgesia: November 2018, Volume 127, Issue 5; p 1211-1220.https://journals.lww.com/anesthesia-analgesia/Fulltext/2018/11000/Perioperative_Patient_Blood_Management_to_Improve.19.aspx" href="https://journals.lww.com/anesthesia-analgesia/Fulltext/2018/11000/Perioperative_Patient_Blood_Management_to_Improve.19.aspx" target="_blank">journals.lww.com - Musallam KM, Tamim HM, Richards T, et al. Preoperative anaemia and postoperative outcomes in non-cardiac surgery: a retrospective cohort study. Lancet. 2011;378:1396–1407.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21982521/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21982521/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Baron DM, Hochrieser H, Posch M, et al.; European Surgical Outcomes Study (EuSOS) group for Trials Groups of European Society of Intensive Care Medicine; European Society of Anaesthesiology. Preoperative anaemia is associated with poor clinical outcome in non-cardiac surgery patients. Br J Anaesth. 2014;113:416–423.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24829444/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24829444/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - ABIM Foundation: Choosing Wisely recommendations. 2015. Zugriff 3.3.2017
http://www.choosingwisely.org/wp-content/uploads/2015/01/Choosing-Wisely-Recommendations.pdf" href="http://www.choosingwisely.org/wp-content/uploads/2015/01/Choosing-Wisely-Recommendations.pdf" target="_blank">www.choosingwisely.org - Weiss G, Jacob M. Preoperative fasting 2008: medical behaviour between empiricism and science. Anaesthesist 2008;57(9):857-72.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18712511" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18712511" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Smith G, Ng A. Gastric reflux and pulmonary aspiration in anaesthesia. 2003;69(5):402-6.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12768174" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12768174" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Brady M, Kinn S, Stuart P. Preoperative fasting for adults to prevent perioperative complications. Cochrane Database Syst Rev 2003; (4): CD004423. Cochrane (DOI)
- American Society of Anesthesiologists (ASA). ASA Physical Status Classification System.
https://www.asahq.org/resources/clinical-information/asa-physical-status-classification-system" href="https://www.asahq.org/resources/clinical-information/asa-physical-status-classification-system" target="_blank">www.asahq.org - Johansson T, Fritsch G, Flamm M et al.. Effectiveness of non-cardiac preoperative testing in non-cardiac elective surgery: a systematic review. Br J Anaesth 2013;110(6):926-39.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23578861?dopt=Abstract" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23578861?dopt=Abstract" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Joo H, Wong J, Naik V et al.. The value of screening preoperative chest x-rays: a systematic review. Can J Anaesth 2005;52(6):568-74.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15983140?dopt=Abstract" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15983140?dopt=Abstract" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Dankert A, Dohrmann T, Löser, B, Zapf A, Zöllner C, Petzoldt M: Pulmonary function tests for the prediction of postoperative pulmonary complications—a systematic review. Dtsch Arztebl Int 2022; 119: 99–106.
https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/223245/Pulmonary-function-tests-for-the-prediction-of-postoperative-pulmonary-complications-a-systematic-review" href="https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/223245/Pulmonary-function-tests-for-the-prediction-of-postoperative-pulmonary-complications-a-systematic-review" target="_blank">www.aerzteblatt.de - Van Klei W, Bryson G, Yang H et al.. The Value of Routine Preoperative Electrocardiography in Predicting Myocardial Infarction After Noncardiac Surgery. Ann Surg 2007;246(2):165-70.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Van+Klei+W%2C+Bryson+G%2C+Yang+H+et+al..+The+Value+of+Routine" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Van+Klei+W%2C+Bryson+G%2C+Yang+H+et+al..+The+Value+of+Routine" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Canty D, Royse C, Kilpatrick D et al..The impact of pre-operative focused transthoracic echocardiography in emergency non-cardiac surgery patients with known or risk of cardiac disease. Anaesthesia 2012 ;67(7):714-20.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22452367?dopt=Abstract" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22452367?dopt=Abstract" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Plümer L, Seiffert M, Punke MA, Kersten JF, Blankenberg S, Zöllner C, Petzoldt M: Aspirin before elective surgery—stop or continue? A single-center cross-sectional study. Dtsch Arztebl Int 2017.
https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/192250" href="https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/192250" target="_blank">www.aerzteblatt.de - Douketis JD, et al: Perioperative Bridging Anticoagulation in Patients with Atrial Fibrillation. N Engl J Med 2015;373(9):823-33.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26095867/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26095867/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Lawrence V, Cornell J, Smetana G et al.. Strategies to reduce postoperative pulmonary complications after noncardiothoracic surgery: systematic review for the American College of Physicians. Ann Intern Med 2006;144(8):596-608.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16618957" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16618957" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Lobo DN, Luca Gianotti L, Adiamah A et al. Perioperative nutrition: Recommendations from the ESPEN expert group. Clin Nutr. 2020 Nov;39(11):3211-3227.
https://www.clinicalnutritionjournal.com/article/S0261-5614(20)30179-5/fulltext" href="https://www.clinicalnutritionjournal.com/article/S0261-5614(20)30179-5/fulltext" target="_blank">www.clinicalnutritionjournal.com - Durrand J, Singh SJ, Danjoux G. Prehabilitation. Clin Med (Lond). 2019 Nov;19(6):458-464.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6899232/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6899232/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
Autorzy
- Franziska Jorda, dr n. med., specjalista chirurgii trzewnej, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Kaufbeuren
- Monika Lenz, lekarz rodzinny, Neustadt am Rübenberge