Czym są urazy śledziony?
Definicja
Śledziona jest narządem najczęściej uszkadzanym w wyniku tępego urazu brzucha. Śledziona znajduje się w lewej górnej części jamy brzusznej za dolnymi żebrami. Może zostać uszkodzona w wyniku oddziaływania tępą lub ostrą siłą skierowaną na brzuch i przez lewe dolne żebra, a także podczas zabiegów diagnostycznych. Śledziona jest zamknięta w osłonie. Dlatego też uraz może dotyczyć samej osłony, samej tkanki śledzionowej (uraz subosłonowy) lub obu tych elementów.
Objawy
Typowy jest ból w górnej części lewej strony brzucha, czasem promieniujący do lewego barku. W przypadku urazów żeber może wystąpić duszność. Może być widoczny ślad siniaka (np. od pasa bezpieczeństwa). W przypadku silnego krwawienia może dojść do utraty dużej ilości krwi, przez co u poszkodowanego może dojść do wstrząsu. Wskazują na to szybki, słaby puls, obniżone ciśnienie tętnicze i zimne poty.
Przyczyny
Śledziona jest silnie ukrwiona. Dlatego każdy uraz śledziony prowadzi do krwotoku. Jeśli osłona nie jest uszkodzona, krew pozostaje wewnątrz osłony. Krew może jednak przedostać się do przestrzeni pomiędzy osłoną a tkanką śledziony, gdzie gromadzi się i tworzy krwiak. W niektórych przypadkach to nagromadzenie krwi może być większe niż rzeczywisty rozmiar śledziony. W większości przypadków osłona pozostaje nienaruszona, a nagromadzenie krwi z czasem się rozpuszcza.
W wyjątkowych sytuacjach, w około 5% przypadków, dochodzi do rozerwania osłony, zwykle w ciągu kilku tygodni po urazie. Następnie nagromadzona krew i dodatkowa krew ze śledziony spływa do jamy brzusznej, co może prowadzić do wstrząsu z powodu utraty znacznej ilości krwi. Jeśli osłona pęknie wcześnie, a krwawienie jest powolne, krew będzie jedynie gromadzić się wokół śledziony, a w niektórych przypadkach również ulegnie zamknięciu.
Jeśli śledziona jest powiększona (splenomegalia), nawet drobne urazy mogą doprowadzić do pęknięcia śledziony.
Częstość występowania
Najczęstszą przyczyną urazów śledziony są wypadki komunikacyjne. U dzieci w wieku od 6 do 10 lat do urazów śledziony dochodzi też często w wyniku upadku z dużej wysokości.
Badania
- W przypadku urazu w okolicy lewej górnej części brzucha zawsze istnieje podejrzenie urazu śledziony.
- Podczas badania lekarskiego wykonuje się badanie palpacyjne brzucha.
- Wykonywany jest również pomiar pulsu i ciśnienia tętniczego.
- Badanie krwi wykaże utratę krwi i w razie potrzeby dostarczy dodatkowych informacji.
- Badanie ultrasonograficzne pozwoli określić, czy w jamie brzusznej znajduje się wolny płyn (krew).
- Tomografia komputerowa jamy brzusznej może posłużyć do oceny ciężkości urazu w celu wyboru odpowiedniej metody leczenia.
Leczenie
- Celem leczenia jest zatrzymanie trwającego krwawienia, zapobieganie rozwojowi wstrząsu i zachowanie funkcji śledziony.
- Wybór sposobu leczenia zależy od rozległości urazu i stanu zdrowia pacjenta.
- Jeśli nie ma oznak aktywnego krwawienia, pacjent jest obserwowany w szpitalu przez kilka dni. Przebieg jest monitorowany za pomocą powtarzanych badań tomograficznych lub ultrasonograficznych. Przy niewielkich urazach krwawienie często ustaje samoistnie, a ponowne krwawienie jest rzadkie.
- W niektórych przypadkach można zamknąć uszkodzone naczynie krwionośne za pomocą metalowej spirali wprowadzonej przez cewnik i w ten sposób zatrzymać krwawienie.
- Jeśli utrata krwi powoduje gwałtowny spadek poziomu hemoglobiny, konieczna może być transfuzja krwi.
Operacja
- Jeśli w wyniku obfitego krwawienia wystąpią objawy rozwijającego się wstrząsu, konieczne jest przeprowadzenie operacji w celu zatrzymania krwawienia.
- Podczas operacji, zwłaszcza u dzieci, próbuje się zachować jak najwięcej śledziony, usuwając tylko części narządu. Dzieje się tak dlatego, że śledziona odgrywa ważną rolę w systemie immunologicznym przed infekcjami.
Rokowanie
- Rokowanie w przypadku urazów śledziony jest dobre, także bez leczenia operacyjnego. Ogólne rokowanie zależy od dalszych obrażeń.
- Przez co najmniej 3–6 tygodni nie należy uprawiać sportu.
- Jeśli śledziona została usunięta, istnieje zwiększone ryzyko infekcji. Istnieje również ryzyko wystąpienia zakażenia krwi, tzw. Ryzyko wystąpienia sepsy po splenektomii jest wyższe w ciągu pierwszych 2–3 lat. Dlatego zaleca się profilaktyczne leczenie antybiotykami i szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym.
Dodatkowe informacje
- Powiększona śledziona (splenomegalia)
- Usunięta śledziona (asplenia)
- Zakażenie krwi (sepsa)
- Krwiak śledziony/pęknięcie śledziony – Informacje dla personelu medycznego
Autor
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden