Czym jest nieprawidłowy wzrost włosów?
Granica między normalnym a nieprawidłowym wzrostem włosów jest płynna i ostatecznie subiektywna. Zwiększone owłosienie ciała nie jest rzadkością., Okookoło 5% wszystkich kobiet madotyka tak zwany hirsutyzm. DotyczyOkreślenie to oznacza rozrost owłosienia ciała typu męskiego u kobiet, które odpowiada męskiemu wzorcowi owłosienia.
Należy to odróżnić od wirylizacji (maskulinizacji), która również jest spowodowana nadmiarem androgenów, ale prowadzi do pogłębienia tonu głosu, zmiany kształtu i wielkości narządów płciowych (np. powiększenia łechtaczki), zwiększenia masy mięśniowej i zmniejszenia rozmiaru piersi. Mogą wystąpić zmiany skórne i redystrybucja tkanki tłuszczowej, a także zmiany psychologiczne, takie jak depresjedepresja. Jeśli wzmożone owłosienie występuje razem z wirylizacją, zawsze należy dokładniej zbadać problem, aby dotrzeznaleźć do sedna przyczynyprzyczynę.
Zwiększone owłosienie nie zawsze ma przyczynę hormonalną., Ww takiej sytuacji u kobiet nie nazywa się tegoto hirsutyzmem, tylko hipertrichozą.
Kontrola wzrostu włosów przez hormony
Męskie hormony płciowe (androgeny) są produkowane zarówno w organizmie mężczyzny, jak i kobiety, jednak w różnych ilościach. Hormony te odpowiadają za powstawanie owłosienia ciała w okolicach pach i narządów płciowych u obu płci. Oprócz żeńskich hormonów płciowych, kobiety wytwarzają również niewielką ilość męskich hormonów płciowych (androgenów). Hormony te produkowane są w nadnerczach i w mniejszym stopniu w jajnikach. Im wyższy poziom męskich hormonów u kobiety, tym większe prawdopodobieństwo, że włosy będą rosły w miejscach, które u kobiet są pozbawione owłosienia, np. na twarzy.
Istnieją również inne różnice w owłosieniu ciała kobiet i mężczyzn, np. wzrost włosów łonowych aż do wysokości pępka jest uwarunkowany działaniem różnych hormonów. U kobiet i mężczyzn różna jest również genetycznie uwarunkowana gotowość skóry w różnych okolicach ciała do reagowania na pobudzający wzrost włosów wpływ androgenów wytworzonych przez organizm. Oba czynniki – różnice w produkcji androgenów i różna reaktywność skóry – powodują, że owłosienie kobiet i mężczyzn wygląda w różnych okolicach ciała różnie.
Różne etapy życia
OwWzór owłosienieosienia zmienia się w ciągu życia., Takżewynika to wynika głównie ze zmian hormonalnych. Wzrost włosów pod pachami i w okolicy łonowej rozpoczyna się w okresie dojrzewania. U większości kobiet owłosienie nie zmienia się aż do momentu wejścia w okres menopauzy (klimakterium). W czasie menopauzy następuje kolejna zmiana w gospodarce hormonalnej kobiety; której konsekwencją może być zmiana wzorca owłosienia. Na przykład włosy na głowie mogą się przerzedzać, podczas gdy owłosienie twarzy staje się intensywniejsze. Takie zmiany uważa się za normalne.
Jakie mogą być przyczyny tej choroby?
Najczęstsze przyczyny
- Zespół policystycznych jajników (
zespół PCOPCOS)- Jest najczęstszą przyczyną hirsutyzmu.
- Współwystępuje ze zmianami w jajnikach, które zaburzają prawidłową równowagę hormonalną.
- Rozpoczyna się między 15. a 25. rokiem życia i dotyczy 2–6% kobiet w wieku rozrodczym.
- Stopniowy początek, charakteryzujący się nieregularnymi krwawieniami miesięcznymi, rzadkimi miesiączkami, możliwym zatrzymaniem miesiączkowania, hirsutyzmem, nadwagą, trądzikiem.
- W badaniu ultrasonograficznym w jajnikach stwierdza się
kilkamnogietorbielitorbiele (okrągłe struktury wypełnionychnione płynem, łagodnych narośli).
- Hirsutyzm o nieznanej przyczynie
NieOudajetejsięodmianieustalićmówimy, gdy wszystkie inne przyczyny zostają wykluczone podczas diagnostyki.- Jest to
równieżdrugacznajczęstastsza forma hirsutyzmu. Często występuje rodzinnie lub w - Kobiety dotknięte chorobą często mają normalne miesiączki, a kobiece narządy rozrodcze, w tym jajniki są prawidłowe.
- Jedyne, co często można stwierdzić, to wysoki – ale wciąż mieszczący się w normie – poziom męskiego hormonu płciowego.
- Leki
- Niekiedy hirsutyzm może być spowodowany długotrwałym stosowaniem niektórych leków. Należą do nich na przykład:
- niektóre leki
psychiatrycznestosowane w psychiatrii,takie jakleki przeciwdepresyjne - niektóre leki na epilepsję
- leki podobne do kortyzonu
- niektóre preparaty hormonalne
- steroidy anaboliczne (np. stosowane w
- leki immunosupresyjne (np. po przeszczepie narządów lub w niektórych przewlekłych chorobach zapalnych).
- niektóre leki
- Po zmniejszeniu dawki lub odstawieniu leku (zawsze w porozumieniu z lekarzem!) hirsutyzm wywołany lekami ustępuje.
- Zewnętrzne stosowanie preparatów podobnych do kortyzonu może wprawdzie nie wywoływać hirsutyzmu, ale przy stosowaniu długotrwałym i w dużych dawkach może wystąpić zwiększony wzrost włosów (hipertrichoza) w
- Niektóre hormonalne środki antykoncepcyjne mają silniejsze działanie androgenne niż inne i mogą prowadzić do zwiększonego wzrostu włosów. Substancje takie jak lewonorgestrel, noretysteron i norgestrel mają zwykle silniejsze działanie androgenne niż preparaty z innymi gestagenami.
- Niekiedy hirsutyzm może być spowodowany długotrwałym stosowaniem niektórych leków. Należą do nich na przykład:
Rzadkie przyczyny
- Powię
kszonekszenie nadnercza (przerost nadnerczy)Rzadki, wystWystępuje tylko u 1,5-2,5% kobiet z podwyższonym poziomem męskiegoskichhormonuhormonów płciowegociowych (hiperandrogenizm).- Może powodować silny hirsutyzm, trądzik, zaburzenia miesiączkowania oraz
zaburzoną zdolnoniepłodnośćrozrodczą. - Może być
wrodzonawrodzone i dawać objawy od wieku dziecięcego lub wystąpić w wieku dorosłym.
- Hiperprolaktynemia (patrz także
- Stan ten jest bardzo rzadki i stanowi 0,2% wszystkich przypadków kobiet z hiperandrogenizmem.
- Wynika z
- Kobiety z tym schorzeniem często cierpią na nieregularne miesiączki, a w piersi często tworzy się mleczny płyn, który może wyciekać przez brodawkę sutkową. U mężczyzn z hiperprolaktynemią mogą wystąpić zaburzenia erekcji i upośledzenie
funkcji rozrodczychpłodności. - Jeśli przysadka mózgowa
rośnierozrasta się bardzomocnointensywnie, mogą wystąpić objawy wynikające z - Hiperprolaktynemia może również sporadycznie wystąpić jako działanie niepożądane niektórych leków, np. podczas leczenia niektórymi lekami
psychotropowymiprzeciwpsychotycznymi, metoklopramidem (lek przeciw nudnościom), preparatami estrogenowymi oraz w
- Guzy nadnerczy lub jajników
- Niektóre nowotwory mogą produkować męskie hormony płciowe. Prawie połowa takich guzów jest łagodna.
- Choroby te występują rzadko.
- Jednym z pierwszych objawów obecności takiego guza mogą być gwałtowne zmiany we wzroście włosów. Inne możliwe zmiany to trądzik, powiększona łechtaczka, niższy głos, zwiększone
pożądanie seksualne (libido), zwiększona masa mięśniowa, rzadkie miesiączki lub ich brak, utrata tkanki piersi lubstandardowychzmianakształtów kobiecegoproporcji ciała, intensywny zapach potu, wypadanie włosów na skroniach i - Podwyższony poziom androgenów stwierdza się w badaniu laboratoryjnym krwi.
- Akromegalia
- Stanowi bardzo rzadką przyczynę hirsutyzmu.
- Wywołują ją guzy przysadki mózgowej wytwarzające hormon wzrostu. Gigantyzm rozwija się, gdy płytki wzrostowe w kościach nie są
zamkniętejeszcze skostniałe. - Typowe objawy to wzrost kości twarzoczaszki z wysuniętym do przodu podbródkiem, nadmierny rozwój tkanek miękkich na dłoniach i stopach, zwiększona potliwość, powiększony język, bóle głowy i
problemybóleze stawamistawów oraz obniżenie głosu. - Zaburzenie to można rozpoznać na podstawie podwyższonego poziomu hormonu wzrostu we krwi; tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny wykazują guz przysadki mózgowej u około 90% osób dotkniętych tym schorzeniem.
- Zespół Cushinga
Stanowi bardzo rzadką przyczynę hirsutyzmu.- Choroba jest zwykle spowodowana albo przez długotrwałe leczenie kortyzonem, albo przez (produkujące ACTH) guzy w przysadce. Rzadziej przez guzy nadnerczy. Zwiększoną produkcję kortyzonu wykrywa się w
- Typowe objawy to przyrost masy ciała, zmęczenie, ustanie miesiączki i zmiany psychiczne (np. depresja).
- Inne cechy oprócz hirsutyzmu to
okrzaokrągłyglenieowalowalu twarzy,powiększenierozrost tkanek na szyi, otyłość, łatwiejsze krwawienie skóry, rozstępy (striae). - Badania uzupełniające czasami wykazują również wysoki poziom cukru we krwi, niski poziom potasu i/lub osteoporozę.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- Jeśli dolegliwości rozwinęły się w krótkim czasie.
- Jeśli problem pojawił się dopiero w wieku powyżej 20 lat.
- Jeśli leczenie nie przynosi efektów.
- Jeśli wzrost włosów nastąpił w związku z przyjmowaniem leków.
- Jeśli jesteś niezadowolony ze swojego ciała i nadmierne owłosienie Ci przeszkadza.
JakCzego postmożna siępuje lekarzspodziewać na wizycie u lekarza?
Wywiad lekarski
Ewentualnie moMożesz usłyszeć następujące pytania:
- Kiedy zaczął się problem?
- Początek choroby w młodym wieku wskazuje na zespół policystycznych jajników.
- Czy inni członkowie rodziny mają podobne objawy?
- Czy
Twojemiesiączki są regularne, czy też zdarzają się rzadkie i/lub lżejsze krwawienia? - Czy
jestewystępują trudnościbezdzietna, chociaż chciałabyś mieć dzieci? Czy od dłuższego czasu starasz sięz zajśćciem w ciążę? - Czy ma Pan/Pani jakieś inne objawy lub problemy?
- Czy
pacjentPan/Pani przyjmuje jakieś leki?
Badanie lekarskie
Lekarz ocenia owłosienie i szuka innych męskich cech płciowych (wirylizacja).
Konieczne może być badanie USG oraz badanie w gabinecie ginekologicznym.
Inne badania
Badania krwi i badania hormonalne są wskazane w przypadku podejrzenia zaburzeń równowagi hormonalnej.
W przypadku silnego podejrzenia zaburzeń hormonalnych konieczne mogą być badania z użyciem technik obrazowych (np. rezonans magnetyczny).
Skierowanie do specjalisty lub szpitala
Niektóre przypadki zwiększonego wzrostu włosów mogą być leczone przez lekarza rodzinnego. Jeśli występują objawy zaburzeń hormonalnych, zostaniesz skierowana do specjalisty w tej dziedzinie.
Może to być ginekolog, endokrynolog (ekspertspecjalista od hormonówukładu hormonalnego) lub specjalista chorób wewnętrznych.
Leczenie
Leczenie ma na celu przede wszystkim wyeliminowanie przyczyny choroby. W najczęstszym hirsutyzmie idiopatycznym, którego przyczyna pozostaje nierozpoznana, lub hipertrichozie terapia polega przede wszystkim na działaniach kosmetycznych. Należą do nich:
- golenie
- krem do usuwania włosów
- epilacja mechaniczna (np. zabieg z
- zabiegi laserowe
- elektroepilacja.
Obawy, że golenie i usuwanie włosów mogą przyczynić się do zwiększonego ich wzrostu są bezpodstawne. DlaU niektórych kobiet pomocne okazałookazuje się leczenie za pomocą hormonalnych środków antykoncepcyjnych ("pigułka"). Zawierają one podobne do hormonów substancje czynne, które częściowo ograniczają działanie męskich hormonów płciowych. To tzw. działanie antyandrogenne nie jest jednakowo silne w przypadku wszystkich preparatów. Na obecne już owłosienie raczej nie ma wpływu, ale pozwala czasem ograniczyć pogorszeniedalszy w zakresienadmierny nadmiernego wzrostuwzrost włosów.
Dodatkowe informacje
- Depresja
- Zespół policystycznych jajników (zespół PCO)
- Hormonalne środki antykoncepcyjne
- Klimakterium (menopauza)
- Hirsutyzm
Autorzy
- Thomas M. Heim, dr n. med., dziennikarz naukowy, Freiburg
- Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)