Co to jest niedoczynność tarczycy?
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy oznacza, obniżeenie czynnośćci tarczycy jest obniżona. Choroba ta może dotyczyć kobiet, które już przed ciążą chorowały na niąniedoczynność i były odpowiednio leczone. Niedoczynność tarczycySchorzenie może jednak wystąpić po raz pierwszy także w czasie ciąży.
U zdrowych osób czynnośćfunkcjonowanie tarczycy jest kontrolowanakontrolowane przez hormony produkowane w mózgu, a dokładniej w przysadce mózgowej. Hormon zwany TSH (hormon tyreotropowy) lub tyreotropina jest produkowany w przysadce mózgowej. HormonPobudza ten pobudzaon tarczycę do produkcji własnego hormonu – tyroksyny (T4). Jeżeli obydwa te narządy funkcjonują normalnie, produkcja TSH i T4 jest prawidłowa. Wartości te można zmierzyć za pomocą badań krwi.
Jeśli hormon tarczycy występuje w zbyt niskim stężeniu, przysadka mózgowa zwiększa produkcję TSH, aby pobudzić tarczycę do produkcji większej ilości T4. W takich okolicznościach często dochodzi do powiększenia tarczycy, co nazywane jest wolem. Jeśli tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości T4 pomimo zwiększonej stymulacji przez TSH, pojawiają się objawy niedoczynności tarczycy. W badaniu krwi niedoczynność tarczycy wykrywa się, gdy poziom TSH jest wyższy od normy, a poziom wolnej T4 niższy od normy.
W artykule Niedoczynność tarczycy można dowiedzieć się więcej na ten temat oraz na temat objawów związanych z niedoczynnością; do typowych zalicza się wyczerpanie, łamliwe paznokcie, suchą skórę, zaparcia, przyrost masy ciała, wranadwrażliwość na zimno i zwiększoną potrzebę snu. U większości chorych niedoczynność tarczycy może być łatwo leczona poprzez przyjmowanie substancji czynnej, lewotyroksyny, w postaci tabletek. Pozwala to unormować metabolizm, a i zmniejszyć dolegliwości zniknąć.
Około 0,4% wszystkich kobiet w ciąży cierpi na wymagającą leczenia niedoczynność tarczycy. Najczęstszą przyczynę stanowi autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, tzw. choroba Hashimoto.
U niektórych kobiet występuje tzw. subkliniczna niedoczynność tarczycy. Oznacza to, że istnieje niedoczynność tarczycy, ale nie ma objawów klinicznych. Definiuje się ją w ten sposób, że poziom TSH jest lekko podwyższony, natomiast poziom FT4 jest w normie. Kobietom dotkniętym subkliniczną niedoczynnością tarczycy często zaleca się leczenie, gdy zajdą w czasie ciążęy, nawet jeśli przed ciążą nie było powodów do terapii.
Metabolizm w ciąży
W czasie prawidłowej ciąży w organizmie zachodzi szereg zmian, które obciążają metabolizm. Tarczyca rośniezwiększa się o ok. 10%, a produkcja hormonów tarczycy wzrasta o ok. 50 %. Wynika to między innymi ze zwiększonej ilości estrogenów, które mogą blokować niektóre działania hormonów metabolicznych. Do tego dziecko korzysta z matczynego T4Dodatkowo, do 5. miesiąca ciąży, dziecko korzysta z matczynej lewotyroksyny, ponieważ wcześniej tarczyca nie jest w pełni rozwinięta. Kobiety, które mają już niedoczynność tarczycy (hipotyreozę), nie posiadają tych niezbędnych rezerw w momencie zajścia w ciążę. Dlatego ich zapotrzebowanie na hormony tarczycy wzrasta w stosunku do czasu przed ciążą.
Należy również wziąć pod uwagę zwiększone zapotrzebowanie na jod pochodzący z diety, ponieważ nienarodzone dziecko również potrzebuje jodu niezbędnego do wytwarzania hormonów tarczycy.
Kobietom z niedoczynnością tarczycy przyjmującym lewotyroksynę zaleca się (po konsultacji z lekarzem) natychmiastowe zwiększenie dawki nawet o 50%, gdy dowiedzą się, że są w ciąży. Jeśli dawka nie jest zwiększona lub jeśli nawet odstawiono hormony tarczycy w czasie ciąży, dochodzi do niedoboru hormonów tarczycy niezbędnych do zakprawidłóconejowej przemiany materii w ciąży, co może mieć szereg negatywnych konsekwencji.
Niedoczynność tarczycy zwiększa ryzyko opóźnionego i zaburzonego rozwoju układu nerwowego oraz opóźnionego rozwoju intelektualnego u dziecka. Dodatkowo zwiększa się ryzyko poronienia oraz u samej kobiety wysokiego ciśnienia i tzw. gestozy, która w potocznym języku nazywana jest również zatruciem ciążowym. Zachodzi również zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej.
Leczenie
Niedoczynność tarczycy powinna być zawsze leczona lewotyroksyną w postaci tabletek, nawet w czasie ciąży. Należy pamiętać, że wymagana dawka dobowa jest większa niż przed ciążą.
Kobiety ciężarne z niedoczynnością tarczycy zwykle mają zwykle kontrolowane parametry tarczycy co 4-8 tygodni w ramach badania krwi. Należy pamiętać, że w czasie ciąży poziom TSH jest niższy niż zwykle. DawkęIlość lewotyroksyny dostosowuje się w zależności od wyników badań krwi. U wielu kobiet w ciąży należy stopniowo zwiększać dawkę do poziomu nawet o 50% wyższego niż przed ciążą.
W niektórych przypadkach utajona niedoczynność tarczycy jest również leczona lewotyroksyną, zwłaszcza jeśli poziom TSH jest znacznie podwyższony lub we krwi wykrywa się pewne przeciwciała (anty-TPO). Leczenie hormonami tarczycy może również zapobiec poronieniom nawykowym.
Po porodzie zapotrzebowanie na lewotyroksynę spada dość szybko do poziomu sprzed ciąży. Wartość ta jest również korygowana na podstawie wyników badań krwi. BadaniaW krwi w celu sprawdzenia poziomu hormonu tarczycy badania wykonuje się zwykle krótko po porodzie oraz 6 i 12 miesięcy po nim.
Zalecenia
Kobietom w ciąży zaleca się przyjmowanie 100-150 µg jodu dziennie. Jeśli cierpisz na choroby tarczycy, zasięgnij porady lekarza. Dodatkowo należy przyjmować odpowiednią ilość jodu wraz z dieta dietą, np. nabiałem, rybami morskimi i solą jodowaną.
Rokowanie
Jeśli niedoczynność tarczycy występująca w ciąży nie jest leczona w czasie ciąży, istnieje duże ryzyko upośledzenia fizycznego i intelektualnego u dziecka oraz powikłań w ciąży.
Jeśli zalecenia dotyczące terapii są przestrzegane, zwiększone ryzyko w ciąży nie występuje – ani dla matki, ani dla dziecka.
Dodatkowe informacje
- Hipotyreoza
- Wole
- Choroba Hashimoto
- Subkliniczna niedoczynność tarczycy
- Niedoczynność tarczycy w
Autorzy
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
- Susanne Meinrenken, dr n. med.
Susanne Meinrenken, Brema DrJulia Trifyllis, dr n. med.Julia Trifyllis, specjalista ginekologii i- Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie (edytor)