Co to jest hiperkalemia?
Definicja
Z hiperkaliemią mamy do czynienia, gdy stężenie potasu we krwi jest podwyższone. Potas jest mineraskłemadnikiem mineralnym, którego równowaga odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ważnych dla życia procesów w naszym organizmie. W zależności od poziomu potasu rozróżnia się łagodną, umiarkowaną i ciężką hipokaliemię.
Hiperkaliemia zaczyna się odw wartościprzedziale 5,06–6,5,4 mmol/l. O umiarkowanie ciężkiej umiarkowanej hiperkaliemii mówi się przy wartościach w granicach 56,56–6 mmol7,5mmol/l. Ciężka hiperkaliemia występuje odpowyżej wartości7,5 6 mmol/l.
Objawy
W większości przypadków hiperkaliemia jest stanem, który rozwija się powoli. W tych przypadkach objawy występują rzadko, w zależności od poziomustężenia potasu. CzWysoki poziom potasu we krwi często jest stwierdzanastwierdzany przypadkowo w rutynowym badaniu laboratoryjnym. Jednak niektóre osoby mogą reagować na wysokiwysokie poziom potasu we krwistężenie różnymi dolegliwościami.
MoHiperkaliemia może to prowadzić do problemów żołądkowo-jelitowych z kolkami i biegunką. Nadmierny poziom potasu może również objawiać się osłabieniem mięśni, dezorientacją i/lub niepokojem. W przypadku ciężkiej hiperkaliemii istnieje ryzyko wystąpienia zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca.
Przyczyny
Stężenie potasu we krwi podlega ścisłej regulacji, ponieważ pobudliwość komórek jest sterowana między innymi przez potas. PotasPierwiastek ten należy do tzw. elektrolitów i ma kluczowe znaczenie dla przekazywania sygnałów, np. między komórkami nerwowymi i mięśniowymi. Jeśli stężenie potasu jest zbyt wysokie lub zbyt niskie, przekazywanie sygnałów jest zaburzone.
Potas występuje w postaci wolnej we krwi w niewielkim procencie (na poziomie ok. 2% w postaci wolnej we krwi). 98% potasu znajduje się w komórkach ciała, zwłaszcza w komórkach mięśniowych. Badanie krwi mierzy mniejszą, wolną część potasu. Jest ona kontrolowana przez wchłanianie potasu z pożywieniem w jelicie, przez napływ i odp wypływ potasu do/z komórek i przede wszystkim przez precyzyjnie skoordynowane wydalanie z moczem przez nerki.
Główne przyczyny
- Zwiększone spożycie potasu w
- Do żywności bogatej w
- Do żywności bogatej w
- Zmniejszone wydalanie potasu przez nerki
- Uwalnianie dużych ilości potasu związanego w
potasudo krwi, np. w.czy uszkodzeniach mięśni - Leki podnoszące poziom potasu
Zmniejszone wydalanie potasu
Zmniejszone wydalanie potasu może być spowodowane różnymi czynnikami. Najczęstszą przyczyną jest upośledzona czynność nerek (niewydolność nerek). Nerki nie mogą już transportować wystarczającej ilości potasu do moczu, dlatego potas gromadzi się we krwi. Może to dotyczyć zarówno ostrej niewydolności nerek jak i przewlekłej choroby nerek.
Ponadto wydalanie potasu przez nerki jest regulowane przez hormony. Niektóre zaburzenia hormonalne sprzyjają niedostatecznemu wydalaniu i tym samym gromadzeniu potasu, np. choroba Addisona, w której pojawia się niedobór aldosteronu.
Leki i wcześniejsze choroby
Także wieleWiele leków zaburza gospodarkę potasową, np. inhibitory ACE, beta-blokery, tzw. leki moczopędne oszczędzające potas leki moczopędne (diuretyki), niesteroidowe leki przeciwzapalne jak ibuprofen oraz heparyna.
Także niewydolność serca może prowadzić do hiperkaliemii. Wiadomo, że niektóre leki nasercowe również przyczyniają się do hiperkaliemii, jeśli są przyjmowane w niewłaściwych dawkach, np. tzw. glikozydy nasercowe (naparstnica). Najczęściej mamy do czynienia z wcześniejszą chorobą, która prowadzi do hiperkaliemii w wyniku dodatkowego przyjmowania leków zwiększających stężenie potasu.
Redystrybucja potasu z komórek do krwi może być spowodowana śmiercią komórek, np. gdy mięśnie zostały poważnie uszkodzone w wypadku (rabdomioliza), oparzeniach, terapii nowotworowej lub krwawieniu wewnętrznym. Niedobór insuliny, jak w przypadku cukrzycy i wynikający z tego wysoki poziom cukruglukozy we krwi (hiperglikemia) może również podnieść stężenie potasu.
Możliwe błędy pomiarowe?
Czasami podczas pobierania próbki krwi otrzymuje się fałszywie wysokie wartości potasu, co może być spowodowane zbyt długim zastojem wywołanym przez opaską uciskową podczas pobierania krwi lub nieprawidłowym przechowywaniem probówki krwi. Jeśli w przeszłości wartości potasu zawsze były prawidłowe, należy rozważyć błąd pomiaru i powtórzyć badanie.
Częstość występowania
U chorych hospitalizowanych w trybie nagłym hiperkalemię stwierdzano u do ok. 10% przypadków. Przy czym hiperkalemiawysoki poziom potasu występowała częściej u osób starszych częściej.
U osób z przewlekłą niewydolnością nerek hiperkalemia występuje w ok. 40–50% przypadków.
Badania
Pacjenci często wykazują niewiele objawów. Mogą wystąpić biegunka, kolkabóle jelitowaskurczowe brzucha, osłabienie mięśni, zaburzenia czucia w kończynach górnych i dolnych, porażenie mięśni, zaburzenia rytmu serca, nierówna praca serca, niepokój i dezorientacja.
Badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarzy może ujawnić oznaki chorób przyczynowych takich jak: niewydolność serca, wysokie ciśnienie krwi w przebiegu niewydolności nerek lub choroba nowotworowa.
Najważniejszym badaniem technicznym pozwalającym wykryć hiperkaliemię jest pobranie próbki krwi w celu oznaczenia poziomu potasu w surowicy. W celu stwierdzenia zaburzenia czynności nerek oznacza się również ich parametry. Ponadto istotne są również wartość pH krwi, stężenie innych elektrolitów (sód, wapń), parametry tarczycy i poziom cukruglukozy we krwi.
Jeśli potas w surowicy jest podwyższony, w EKG mogą pojawić się zmiany, które mogą być wczesnymi objawami zaburzeń rytmu serca.
W przypadku stwierdzenia podczas badania niespodziewanie wysokiej wartości potasu należy rozważyć błąd pomiaru i powtórzyć badanie.
Leczenie
Leczenie hiperkaliemii jest uzależnione od przyczyny niedoboru i poziomu potasu w surowicy.
W przypadku mniej wysokiego poziomu potasu leczenie odbywa się w warunkach ambulatoryjnych i zależy od podstawowej przyczyny. Leki powodujące wzrost potasu w miarę możliwości odstawiamy i zastępujemy innymi preparatami. Artykuły spożywczePokarmy zawierające potas powinny być spożywane w niewielkich ilościach lub całkowicie unikanewyeliminowane.
W przypadku łagodnej hiperkaliemii zwykle wystarczy zmiana diety, wypicie odpowiedniej ilości płynów i w razie potrzeby przyjęcie niezbędnych leków. Przyjmowanie leków, które mają działanie wiążące potas. Niektóre leki moczopędne (diuretyki) również sprzyjają wypłukiwaniu potasu z moczem i mogą być stosowane terapeutycznie.
W przypadku wystąpienia ciężkiej hiperkaliemii z objawami zaburzeń rytmu serca terapia musi być prowadzona pod ścisłym nadzorem w szpitalu. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek można rozważyć zastosowanie dializy (oczyszczanie krwi). Leczenie odbywa się również w szpitalu, jeśli z powodu hiperkaliemii wystąpią inne dolegliwości z porażeniem mięśni lub dezorientacją.
Profilaktyka
Działania profilaktyczne zależą od podstawowej przyczyny hiperkaliemii. Jeśli ktoś jest podatny na hiperkaliemię z powodu zaburzeń czynności nerek lub przyjmowania określonych leków, możliwe środki obejmują dietę niskopotasową i ewentualną zmianę leków na takie, które nie sprzyjają hiperkaliemiinadwyżce potasu we krwi.
Aby zapobiec utracie kontroli, należy wykonywać regularne badania krwi z oznaczaniem poziomu potasu w surowicy. Również w przypadku przyjmowania nowych leków należy zwrócić uwagę, czy nie przyczyniają się one do zwiększenia stężenia potasu.
Rokowanie
Nieleczona ciężka hiperkaliemia (wartość potasu > 6> 7,5 mmol/l) może być potencjalnie niebezpieczna dla życia. Przy odpowiedniej terapii rokowanie zależy od choroby podstawowej. Umiarkowany wzrost potasu może być zwykle dobrze leczony. Po terapii zaleca się regularne pobieranie próbek krwi czy też badanie EKG w celu monitorowania przebiegu.
Dodatkowe informacje
- Hiperkalemia – Informacje dla personelu medycznego
Autorka
Lek.Susanna Allahwerde, lekarz, specjalistka ds. medycyny ogólnej, Berlin- Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital specjalistyczny w Warszawie (edytor)