Kiedy należy przeprowadzić resuscytację?
Należy zapamiętać parametry, które trzeba sprawdzić w pierwszej kolejności: nieprzytomność, drogi oddechowe, oddychanie.
Nieprzytomność
- Czy dana osoba reaguje?
- Potrząsnąć delikatnie za ramiona.
- Dotknąć osobę poszkodowaną i zawołać: „Czy wszystko w porządku?"
Drogi oddechowe
- Czy drogi oddechowe danej osoby są drożne?
- Odchylić głowę osoby nieprzytomnej i unieść brodę do góry, aby udrożnić drogi oddechowe.
- Usunąć luźne przedmioty lub protezy zębowe.
Oddychanie
- Czy dana osoba oddycha?
- Sprawdzić odgłosy oddychania, zbliżając na 10 sekund ucho nad usta danej osoby. Jeśli oddycha, jest odczuwalny strumień powietrza.
- Sprawdzić, czy klatka piersiowa podnosi się i opada. Łapanie powietrza z trudem należy traktować jako zatrzymanie akcji oddechowej!
- Tętno może być trudno wyczuwalne, jeśli więc nie jest Pan(i) osobą przeszkoloną, nie należy tracić cennego czasu.
Jak postępować?
Wezwać pomoc i zadzwonić na pogotowie, najlepiej za pośrednictwem osoby trzeciej. Jeśli w pobliżu znajduje się AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny), wziąć go lub poprosić kogoś o przyniesienie.
Położyć osobę poszkodowaną na twardym podłożu na plecach i zacząć uciskać klatkę piersiową, najlepiej w połączeniu z oddechem ratunkowym usta-usta w stosunku 30:2. Można też wykonywać sam masaż serca w sposób ciągły.
Masaż serca
Masaż serca wykonuje się wyprostowanymi rękami, wykorzystując ciężar górnej części ciała. Głębokość ucisków zależy od wzrostu, ale trzeba zastosować pewną dozę siły. Jest to wysiłek fizyczny, który wymaga dobrej techniki.
- Uklęknąć na wysokości ramion osoby poszkodowanej i położyć dłonie jedna na drugiej na jej klatce piersiowej (jak na ilustracji).
- Zdecydowanym ruchem uciskać pionowo w dół klatkę piersiową głębokość 5–6 cm, a następnie całkowicie zwolnić ucisk, nie odrywając dłoni. Ręce należy trzymać wyprostowane, to ułatwia uciskanie.
- Uciskać 30 razy w tempie ok. 100 ucisków na minutę (30 ucisków trwa ok. 18 sekund). Należy liczyć na głos, żeby było wiadomo, ile ucisków zostało wykonanych.
Sztuczne oddychanie metodą usta-usta
Sztuczne oddychanie metodą usta-usta, jeśli da się je przeprowadzić: jeśli dana osoba nie oddycha, mimo że zadbano o drożność dróg oddechowych.
- Należy unieść szczękę danej osoby do góry/do przodu. Drugą dłoń położyć na czole osoby i mocno odchylić jej głowę do tyłu. Należy pamiętać, że między kolejnymi wdmuchnięciami powietrze musi wydostać się na zewnątrz; należy obserwować ruchy klatki piersiowej.
- Dwoma palcami ścisnąć nozdrza osoby.
- Zaczerpnąć powietrza i objąć usta osoby swoimi wargami.
- Wdmuchnąć powietrze, aż klatka piersiowa osoby się uniesie. Powietrze należy wdmuchiwać z taką samą siłą przez około 1 sekundę.
- Puścić usta, aby powietrze mogło ujść.
- Ponownie wdmuchnąć powietrze.
- Po dwóch oddechach ratunkowych należy ponownie wykonać 30 uciśnięć klatki piersiowej.
W czasach pandemii COVID-19 obowiązują ograniczenia dotyczące udzielania pierwszej pomocy:
- Osoby, które nie są zawodowymi ratownikami, nie powinny sprawdzać oddechu osoby, przykładając ucho do jej twarzy, lecz ograniczyć się do obserwacji ruchów klatki piersiowej.
- Resuscytacja podejmowana przez osoby, które nie są zawodowymi ratownikami oraz osoby udzielające pierwszej pomocy może ograniczać się do masażu serca i zastosowania ogólnodostępnych automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED) u nieznanych osób wymagających pomocy.
- Zgodnie z zaleceniami jeszcze sprzed pandemii COVID-19 można zrezygnować ze sztucznego oddychania metodą usta-usta, jeśli ktoś nie potrafi lub nie chce tego zrobić.
- W takim przypadku dla własnej ochrony osoby udzielającej pierwszej pomocy przed zakażeniem drogą kropelkową można dodatkowo przykryć usta i nos danej osoby przepuszczającą powietrze chustką (maska na nos i usta).
Połączenie masażu serca i sztucznego oddychania.
Należy wykonać jedno po drugim 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie dwa oddechy ratownicze (30:2).
Jest to męcząca czynność. Jeśli pomocy udzielają dwie osoby, jedna z nich powinna wykonywać sztuczne oddychanie, a druga uciskać klatkę piersiową. Należy zmieniać się przed wystąpieniem zmęczenia, najlepiej co 2 minuty.
Kontynuować resuscytację krążeniowo-oddechową do czasu przybycia służb ratowniczych lub aż osoba zacznie samodzielnie oddychać.
Jeśli dostępny jest defibrylator, należy go podłączyć, uruchomić i postępować zgodnie z komunikatami głosowymi. Jeśli pomocy udzielają dwie osoby, jedna kontynuuje uciskanie klatki oddechowej, a druga przykleja elektrody.
Jeśli osoba zaczyna oddychać
Jeśli osoba oddycha normalnie, należy ułożyć ją w pozycji bocznej ustalonej i uważnie obserwować (należy pamiętać o parametrach wymagających obserwacji), aby można było w razie potrzeby szybko kontynuować resuscytację do przyjazdu karetki.
- Położyć osobę na plecach.
- Ręka bliższa jest zgięta w łokciu pod kątem 90 stopni.
- Druga ręka leży na klatce piersiowej.
- Obserwować reakcje osoby.
- Chwycić osobę za to ramię, które znajduje się dalej (niebieska strzałka) i jednocześnie podciągnąć do góry kolano, które znajduje się dalej (czerwona strzałka).
- Obserwować reakcje pacjenta.
- Należy kontynuować ruch z poprzedniej pozycji i przetoczyć osobę na bok, pociągając ją za bark i kolano.
- Wykorzystać wzniesienia i spadki terenu, jeśli są takie w pobliżu i/lub jeśli osoba jest ciężka.
- Obserwować reakcje pacjenta.
- Wsunąć rękę znajdującą się na górze pod głowę i wyprostować szyję/odgiąć nieco głowę do tyłu.
- Przed wezwaniem pomocy należy upewnić się, że osoba oddycha i ma drożne drogi oddechowe.
Autor
- Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń