Co to jest wstrząśnienie mózgu?
Pod wpływem oddziaływania siły zewnętrznej na głowę (uderzenia lub zderzenia) może dojść do przejściowych zaburzeń czynności mózgu. Uszkodzeniu mogą ulec także kości czaszki, skóra głowy lub naczynia w obrębie głowy. W medycynie często używa się terminu lekki uraz czaszkowo-mózgowy.
Wstrząśnienie mózgu jest spowodowane uderzeniem mózgu o sklepienie czaszki podczas zdarzenia.
Mechanizmy wypadku
Typowe mechanizmy wypadku u dorosłych i dzieci to:
- Upadki i swobodne spadanie
- Wypadki samochodowe, rowerowe i motocyklowe
- Kontuzje sportowe (np. zderzenie z innym graczem), kontaktowe dyscypliny sportu (np. boks, karate)
- Uderzenie przedmiotem w głowę (np. piłką lub zabawką)
- Użycie przemocy.
Objawy
Zależnie od stopnia urazu objawy i zachowanie osoby poszkodowanej mogą być różne. Do typowych objawów należą:
- Bóle głowy
- bardzo częsty objaw
- U niemowląt bóle głowy objawiają się np. drażliwością lub płaczem.
- Zaburzenie świadomości
- Tylko 5% osób poszkodowanych całkowicie traci przytomność (w większości przypadków na krócej niż 1 minutę).
- Nudności i wymiotowanie
- Zawroty głowy
- Luki w pamięci lub zaburzenia pamięci
- Osłabienie koncentracji
- Opuchlizna skóry głowy.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- Przy każdym podejrzeniu wstrząśnienia mózgu należy jak najszybciej skontaktować się z personelem medycznym.
- Z lekarzem należy skontaktować się ponownie w razie nasilenia się objawów lub wystąpienia nowych, np. :
- nasilające się bóle głowy
- problemy z obudzeniem się
- wielokrotne wymiotowanie
- splątanie
- problemy z mową lub zaburzenia widzenia
- napad drgawkowy
- sączenie się płynu lub krwi z ucha lub nosa
- u dzieci: niezborność ruchów, zmiany zachowania, niepohamowany płacz.
Leczenie
Natychmiastowe działania
- Należy się położyć. Górna część ciała może być ułożona nieco wyżej.
- Ktoś powinien być w pobliżu.
- Do czasu badania lekarskiego nie należy nic jeść ani pić.
Dalsze leczenie
- Na mdłości, zawroty i bóle głowy mogą zostać przepisane leki. Nie należy zaczynać przyjmować środków przeciwbólowych bez konsultacji z lekarzem!
- Zależnie od nasilenia:
- monitorowanie w szpitalu
- wypis do domu z informacją dla osoby poszkodowanej i jej bliskich
Monitorowanie w domu
- Nawet po konsultacji z lekarzem osoba poszkodowana przez pierwsze 24 godziny nie powinien być sama, lecz cały czas pozostawać pod obserwacją.
- W niektórych przypadkach lekarze zalecają regularne wybudzanie (np. co godzinę). Osoba poszkodowana powinna wtedy rozpoznawać swoje otoczenie i opiekującą się nią osobę.
Co możesz zrobić sam?
- Należy odpoczywać fizycznie i psychicznie przez okres od 1 do 2 dni.
- Należy unikać oglądania telewizji, czytania, pracy, pobudzających rozmów czy grania na komputerze.
- Należy unikać sportu.
- Należy pozostać w łóżku.
- Po okresie odpoczynku stopniowo wprowadzać lekkie aktywności, które nie nasilają objawów.
- Powtórny uraz głowy w krótkim czasie niesie ze sobą zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu.
- Sportowcom, którzy powoli wracają do zdrowia, w dalszym przebiegu korzyści mogą przynieść lekkie ćwiczenia fizyczne i fizjoterapia.
Zapobieganie
- Należy nosić dobrze dopasowany kask podczas jazdy na rowerze, jazdy na nartach, wspinaczki, jazdy na rolkach i deskorolce, jazdy konnej lub innych czynności, które łączą się ze zwiększonym ryzykiem urazu głowy.
- Dzieci zawsze powinny być przewożone samochodem w odpowiednim foteliku.
- Jeśli w domu są małe dzieci, należy sprawdzić okolice okien, schody i balkony pod kątem ewentualnych źródeł zagrożenia.
- Nie wolno zostawiać niemowląt na przewijaku bez nadzoru.
Rokowania
- U 85% poszkodowanych objawy utrzymują się maksymalnie przez tydzień. Najpóźniej po miesiącu u większości osób objawy ustępują.
- Niektórzy jeszcze przez wiele tygodni po wypadku odczuwają dolegliwości, takie jak bóle głowy, senność, niepokój czy zaniki pamięci. Dotyczy to w szczególności:
- osoby chorujące na migrenę, osoby z zaburzeniami uczenia się, problemami z pamięcią, lękiem lub depresją
- dzieci, młodzież i kobiety
- sportowcy, szczególnie narażeni na urazy głowy
Dodatkowe informacje
- Ciężki uraz czaszkowo-mózgowy
- Krwawienie nadtwardówkowe
- Uraz czaszkowo-mózgowy — informacje dla lekarzy
- Urazy głowy — informacje dla lekarzy
Autor
- Hannah Brand, dr n. med., lekarz, Berlin