Informacje ogólne
Definicja
- Pęknięcie błony bębenkowej może wystąpić wskutek zapalenia ucha środkowego, urazu ciśnieniowego lub w wyniku nagłego wzrostu ciśnienia w przewodzie słuchowym.
Epidemiologia
- Urazowe
- w ok. 40% przypadków w wyniku uderzenia płaską stroną dłoni
- w ok. 20% przypadków podczas stosowania
wacikpatyczków do czyszczenia uszu - w ok. 15% przypadków
spowodowanychspowodowane nurkowaniem głębinowym PrzyWinfekcjachprzebiegu zapalenia ucha środkowego- szczególnie u małych dzieci
- Podczas podróży lotniczych1
- U 10% dorosłych i 22% dzieci występują takie objawy jak zawroty głowy, ból ucha i ubytek słuchu.
- Perforacje są rzadkie.
Etiologia i patogeneza
- Stan zapalny ucha środkowego
- Przewlekły stan zapalny przebiegający z niedrożnością trąbki słuchowej
- Eksplozje
- Uraz ciśnieniowy
- Uderzenie w ucho
- Upadek na taflę wody
- Złamanie kości czaszki
- Ciało obce
- Irygacja ucha (zwłaszcza w przypadku cienkich błon bębenkowych)
- Perlak2
ICD-10
- S09 Inne, nieokreślone przyczyny urazów głowy
- S09.2 Urazowe pęknięcie błony bębenkowej
- H72
.-Pęknięcie błony bębenkowej
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Perforacja wykryta podczas otoskopii
- W razie potrzeby patologiczna próba stroikowa, najczęściej wykonywana w gabinetach otolaryngologicznych
Wywiad lekarski
- W przypadku pęknięć spowodowanych urazem:
- nagły, kłują
cecy bóle ostrynagły ubytek słuchu- szumy uszne
- uczucie ucisku
- W przypadku zapalenia ucha środkowego
Badanie przedmiotowe
- Badanie przedmiotowe układu oddechowego, w szczególności górnych dróg oddechowych
- Otoskopia obojga uszu
- Pęknięcie w wyniku urazu powoduje zwykle centralne uszkodzenie błony bębenkowej z postrzępionymi krawędziami błony bębenkowej, a także
koagulacjęskrzepliny w następstwie krwawienia. - Próby stroikowe wykonywane w gabinetach otolaryngologicznych potwierdzają uszkodzenia.
- Próba Webera lateralizuje w kierunku uszkodzenia ucha.
- Próba Rinnego pokazuje lepsze przewodnictwo kostne niż powietrzne.
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Otoskopia obojga uszu
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Przewlekłe zapalenie ucha środkowego
- Sygnały alarmowe
- Poważne lub nie gojące się samoistnie pęknięcia błony bębenkowej2
TerapiaLeczenie
Cele terapiileczenia
- Zapobieganie zakażeniom wtórnym
- Całkowite zamknięcie błony bębenkowej
Ogólne informacje o terapii leczeniu
- Pęknięcie błony bębenkowej w większości przypadków zamyka się samoistnie.3
ŚrodkiLekizapobiegająceprzeciwzapalnezakażeniom(niesteroidowe leki przeciwzapalne - NLPZ) w razie bólu i/lub zapalenia4- Unikanie wlewania się wody do ucha środkowego
- Nie wolno stosować płynów do płukania uszu ani kropli do uszu ze względu na niebezpieczeństwo rozprzestrzenienia się
zarazkdrobnoustrojów do ucha środkowego. - Unikanie czyszczenia kanału słuchowego płynem
lub, wacikami lu patyczkami - W przypadku prostego, niewielkiego pęknięcia obserwowanie pacjenta aż do całkowitego zamknięcia
Farmakoterapia
- W przypadku nagłego wystąpienia objawów ogólnych (np. gorączki) należy rozpocząć antybiotykoterapię
systemowądoustnie ze względu na możliwość wystąpienia nadkażenia. - Pacjenci z wyciekiem wydzieliny z ucha w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego powinni natychmiast otrzymać antybiotykoterapię
- Na temat antybiotykoterapii patrz również artykuły Ostre zapalenie ucha środkowego oraz Przewlekłe zapalenie ucha środkowego.
- Przy większych pęknięciach brzegi błony bębenkowej mają tendencję do podwijania się. Konieczne jest możliwie jak najszybsze
mikroskopowepilnebadanieskierowanieuchadoiporadniwspółpraca z lekarzem laryngologiemotolaryngologicznej.
Leczenie chirurgiczne
- Rzadko konieczna jest operacja tympanoplastyczna.3
Zapobieganie – urazy ciśnieniowe
- Podczas podróży lotniczych pacjenci z ryzykiem urazu ciśnieniowego powinni przełykać/ziewać/wykonywać manewr Valsalvy.
- W razie potrzeby można stosować krople do nosa o działaniu obkurczającym błonę śluzową nosa na 1/2–1 godzinę przed lądowaniem, jednak ich działanie nie zostało wystarczająco udowodnione.1
- Podanie doustne leków obkurczających błonę śluzową?
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Zazwyczaj (>95%) przypadków goi się samoistnie w ciągu kilku dni do kilku tygodni.3
Powikłania
- Trwała perforacja i ryzyko przewlekłego zapalenia ucha środkowego
- Ubytek słuchu u dzieci
Rokowanie
OgNa ogólnieł dobre- Perforacje spowodowane przewlekłym zapaleniem ucha środkowego lub perlak zwykle nie goją się samoistnie.2
Dalsze postępowanie
- Istniejąca perforacja powinna być kontrolowana otoskopowo, ewentualnie
laryngologicznieprzez laryngologa, aż do jej zamknięcia. - Kontrola:
- otoskopia
- orientacyjne badanie sł
uchuchu
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Błona bębenkowa z perforacją
Źródła
Piśmiennictwo
- Wright T. Middle-ear pain and trauma during air travel.. BMJ Clin Evid. 2015; Jan19: 0501. pmid:25599243 PubMed
- Sinkkonen ST, Jero J, Aarnisalo AA.Tympanic membrane perforation. Duodecim. 2014;130(8):810-8. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Sagiv D, Migirov L, Glikson E, Mansour J, Yousovich R, Wolf M, Shapira Y. Traumatic Perforation of the Tympanic Membrane: A Review of 80 Cases. J Emerg Med. 2018 Feb;54(2):186-190. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Hryniewicz W, Albrecht P, Radzikowski A. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków, Warszawa 2016. antybiotyki.edu.pl
Autorzy
- Agnieszka Jankowska-Zduńczyk, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej (recenzent)
- Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Franziska Jorda, dr n. med., specjalista w dziedzinie chirurgii trzewnej, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Kaufbeuren
- Marlies Karsch-Völk, dr n. med., specjalistka ds. medycyny ogólnej, Monachium