Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zapalenie wyrostka sutkowatego

Streszczenie

  • Definicja: Ropne zapalenie napowietrzonychpowietrznych komórek kostnych wyrostka sutkowatego z możliwą destrukcją kości. Występuje jako rzadkie, ale potencjalnie istotne powikłanie ostrego zapalenia ucha środkowego.
  • Objawy: Ogólne osłabienie, ból ucha, obrzęk za uchem (odstające ucho)
  • WynikiBadanie fizykalne: Gorączka, ubytek słuchu, tkliwość w okolicy zausznej
  • Diagnostyka: Diagnoza może być postawiona kliniczniena ipodstawie anamnestycznieobrazu klinicznego. ProceduryObrazowanie obrazowania pomagająpomaga potwierdzić rozpoznanie powikłań.
  • TerapiaLeczenie: Antybiotyki, analgezja ogólnoustrojowa; w razie potrzeby leczenie chirurgiczne

Informacje ogólne

Definicja

  • Ropne zapalenie napowietrzonychpowietrznych komórek kostnych wyrostka sutkowatego z możliwą destrukcją kości1
  • Występuje głównie u dzieci do 2 roku życia jako powikłanie ostrego zapalenia ucha środkowego .1

Epidemiologia

  • RzadkoCzęstość występowania: ok. 2-4 na 10 000 epizodprzypadków zapalenia ucha środkowego
  • Najczęściej chorują małe dzieci poniżej 2 roku życia.1
  • Po dramatycznym spadku wzachorowalności erzezwiązanej z wprowadzeniem antybiotyków obecnie zachorowalność ponownie wzrasta, zeco względujest nazwiązane corazz bardziejnarastaniem oporneantybiotykooporności patogenypatogenów.1

Anatomia kliniczna

  • Wyrostek sutkowaty jest częścią kości skroniowej. Podczas rozwoju wykształcają się zawierające powietrze jamki (komórki sutkowe), które są wyścielone błoną śluzową.
  • Połączenie komórek sutkowych z uchem środkowym przez dwa otwory zwane antrum i aditus.
    • Są one mniejsze u dzieci, co sprzyja zatrzymaniu wydzieliny w komórkach wyrostka sutkowatego przypodczas kolejnych infekcjachinfekcji.1
  • Powikłania zapalenia wyrostka sutkowatego wynikają z bliskości nerwu twarzowego, narządu równowagi, mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, żyły szyjnej, tętnicy szyjnej wewnętrznej, zatoki esowatej, mózgu i opon mózgowych.

Etiologia i patogeneza

  • Choroba występuje zwykle jako postępującepowikłanie zapalenieostrego po ostrym zapaleniuzapalenia ucha środkowego, choćczasami poprawapoprzedzone wczęściową międzyczasiepoprawą niestanu jest niczym niezwykłymklinicznego.
  • W opracowaniach kontrowersyjnie dyskutowany jest wpływ podstawowej antybiotykoterapii ostrego zapalenia ucha środkowego jako sposobu na uniknięcie rzadkiego powikłania w celu uniknięciapostaci zapalenia wyrostka sutkowatego jako rzadkiego powikłania.  Biorąc pod uwagę rozwój oporności, działania niepożądane i koszty, nie jest to uzasadnione.
  • U młodszych dzieci ryzyko wystąpienia zapalenia wyrostka sutkowatego jest większe ze względu na warunki anatomiczne.

Patofizjologia

  • Zapalenie wyrostka sutkowatego jest zwykle spowodowane przez infekcję rozprzestrzeniającą się z ucha środkowego.
  • Najważniejszym czynnikiem patogenetycznym jest zatrzymaniezaleganie wydzieliny w wyniku niedrożności aditus i antrum, anatomicznych połączeń wyrostka sutkowatego z uchem środkowym.1
  • Spektrum patogenów wpowodujących zapaleniuzapalenie wyrostka sutkowatego w konsekwencji pokrywa się z tym w zapaleniu ucha środkowego:
    • streptococcusStreptococcus pneumoniae
    • streptococcusStreptococcus pyogenes
    • Haemophilus influenzae
    • saphylococcusStaphylococcus aureus
    • pseudomonasPseudomonas aeruginosa1
    • fusobacteriumFusobacterium necrophorum
  • Destrukcja kości następuje w wyniku fuzji komórek wyrostka sutkowatego.
  • Powikłania zapalenia wyrostka sutkowatego występują, gdy stan zapalny rozprzestrzenia siępoza dalejwyrostek od wyrostka sutkowategosutkowaty. Może dojść do obwodowego porażenia nerwu twarzowego, zapalenia błędnika, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zakrzepicy zatok żylnych i ropni.1
  • Jeśli proces zapalny rozprzestrzenia się na piramidę kości skroniowej z bólem nerwu trójdzielnego i porażeniem nerwu odwodzącego, określa się to mianem zespołu Gradenigo.
  • Progresja choroby miejscowej może bystanowić związana ze znaczną zachorowalnością i przerodzić się w chorobę zagrazagrożającąenie życiuycia.

Czynniki predysponujące

  • Wiek < 24 miesięcy
  • WysokaZapalenie ucha środkowego z wysokimi wartość ciami CRP
  • Wcześniejsze operacje z powodu zapalenia ucha1

ICPC-2

  • H71Nieprawidłowa Akute Mittelohrentzündung
  • H74 Chronische Mittelohrentzündungantybiotykoterapia

ICD-10

  • H70 Zapalenie wyrostka sutkowatego i stany pokrewne
    • H70.0 Ostre zapalenie wyrostka sutkowatego
    • H70.1 Przewlekłe zapalenie wyrostka sutkowatego
    • H70.2 Zapalenie kości skroniowej
    • H70.8 Inne zapalenie wyrostka sutkowatego i stany pokrewne
    • H70.9 Zapalenie wyrostka sutkowatego, nieokreślone

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Diagnoza opiera się na typowym wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym i wynikach klinicznychbadań idodatkowych przy obecności czynników ryzyka.1

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Choroba może rozwinąć się w wyniku ostrego zapalenia ucha środkowego, ale może też wystąpić po okresie bezobjawowym.
  • Ze względu na warunki anatomiczne najczęściej występuje u małych dzieci.
    • U małych dzieci przebieg choroby jest często szybszy, a objawy bardziej nasilone.1
  • Typowe objawy 
    • gorączka
    • znaczne osłabienie
    • ból ucha
    • możliwa wydzielinawyciek z ucha
    • ból za uchem 1

Badanie przedmiotowe

  • Typowy obraz kliniczny
    • obrzęk za uchem (odstające ucho)
    • tkliwość w okolicy zausznej
    • ubytekniedosłuch
    • opadnięcie tylno-górnej ściany przewodu słuchuuchowego zewnętrznego w badaniu otoskopowym
    • cechy zapalenia ucha środkowego, czasem z perforacją i wyciekiem ropnym

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Diagnostyka specjalistyczna

  • WymazPosiew wymazu
  • Tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, angiografia rezonansu magnetycznego w przypadku podejrzenia powikłań (techniki obrazowania niedostępne w POZ)1

Wskazania do skierowania do hospitalizacji

  • Przy podejrzeniu zapalenia wyrostka sutkowatego należy skierować pacjenta na oddział laryngologiczny w celu podania antybiotyków drogą pozajelitową, w razie potrzeby wykonania dalszych badań obrazowych i leczenia powikłań.

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

  • Wyleczenie choroby
  • Uniknięcie komplikacji.

Ogólne informacje o terapii leczeniu

  • Leczenie obejmuje podawanie antybiotyków i środków przeciwbólowych, a często także zabiegi chirurgiczne.
  • Z reguły konieczny jest pobyt w szpitalu i dożylneylna podawanie antybiotykówantybiotykoterapia.

Farmakoterapia (w warunkach szpitalnych)

  • Antybiotyki
  • Leki pierwszego wyboru: aminopenicylina + inhibitor beta-laktamazy
    • ampicylina / sulbaktam – dawkowanie:
      • młodzież i dorośli: 150-200 mg/kg m.c./dobę w 3-4 xdawkach 2(maksymalnie g2g ampicylinyna + 1 g sulbaktamudawkę) dożylnie
      • niemowlęta/dzieci do 12 lat: 100-150 mg/kg masym.c./dobę ciaław 3-4 dawkach
  • W przypadku nawracającego zapalenia ucha środkowego lub antybiotykoterapii w ostatnich 6 miesiącach
  • Alternatywnie: cefalosporyna grupy 3a
  • Przy podejrzeniu pseudomonaszakażenia Pseudomonas aeruginosa
    • ceftazydym lub cefepim + klindamycyna
      • :
        • dawkowanie  ceftazydymu:
          • młodzież i dorośli: 3 xrazy 1-2 g dożylnie
          • niemowlęta/dzieci do 12 lat: 100-200 mg/kg masy ciałam.c./dobę dożylnie w 3 pojedynczych dawkach
        • dawkowanie klindamycyny:
          • młodzież i dorośli: 3 xrazy 600-900 mg dożylnie
          • Maksymalna dawka dobowa dla dorosłych wynosi 4,8 g (4 xrazy 1,2 g).
          • niemowlęta/dzieci do 12 lat: 40 mg/kg masy ciałam.c./dobę dożylnie w 3 pojedynczych dawkach
      • cefepim
  • Dostosowanie antybiotykoterapii zgodnie z antybiogramem
  • Wymagana jest również odpowiednia analgezja ogólnoustrojowa.

    • Leczenie chirurgiczne

    • Paracenteza i założenie rurki tympanostomijnej1
      • Jejeśli nie doszło do spontanicznej spontanicznego pęknięcia błony bębenkowej.
      • Jejeśli w przeszłości wystąpiło nawracające zapalenie ucha środkowego.
      • Nacięcie błony bębenkowej służy zmniejszeniu ciśnienia w uchu środkowym, co umożliwia odpływ wydzieliny. Wydzielinę można wykorzystać do wykryciabadania patogenumikrobiologicznego.
    • Mastoidektomia
      • zwłaszczawskazana w przypadku powikłań: choroba wewnątrzczaszkowa, przebicie się ropnia na zewnątrz (ropień podokostnowy, ropień Bezolda), zespół Gradenigo, itp.1

    Zapobieganie

    • Kontrowersyjną kwestią jest to, czy częstość występowania zapalenia wyrostka sutkowatego jako powikłania ostrego zapalenia ucha środkowego (acute otitis media - AOM) można zmniejszyć poprzez wczesne lub podstawowe podanie antybiotyków w przypadku pierwotnej infekcji.
      • u pacjentów bez czynników ryzyka z niepowikłanym ostrym zapaleniem ucha środkowego najpierw leczenie objawowe ogólnoustrojowymi lekami przeciwbólowymi podawanymi ogólnie pod ścisłą kontrolą (przez 24-48 hgodzin), antybiotyki tylko w przypadku braku poprawy klinicznej
      • natychmiastowa antybiotykoterapia u pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka:
        • AOM z wyciekiem z ucha
        • niemowlęta poniżej 6 miesiąca życia
        • dzieci poniżej 24 miesięcy z obustronnym AOM
        • choroby współistniejące / podstawowe
        • nawracające infekcje
        • Rurkarurka tympanostomijna
        • immunosupresjiimmunosupresja
        • zły stan ogólny
        • wysoka gorączka
        • uporczywe wymioty i/lub biegunka
      • U niemowląt w wieku od 6 do 24 miesięcy, ktbez nasilonych objawórew niei sąw ciężkodobrym chorestanie (nie mają gorączkiogólnym, nie wymiotują), przed rozpoczęciem antybiotykoterapii można rozwawstrzymać się z decyzją o antybiotykoterapii na 48-72 godzin oraz wdrożyć ścisłeleczenie monitorowanieprzeciwzapalne wynikówi badań (w ciprzeciwgorągu 24 godzin)czkowe.
    • Ponadto przy prowadzeniu antybiotykoterapii należy wziąć pod uwagę sytuację związaną z opornością i profil działań niepożądanych.

    Przebieg, powikłania i rokowanie

    Przebieg

    • Z reguły koniecznyKonieczny jest pobyt w szpitalu i dożylne podawanie antybiotyków oraz analgezja systemowa.
    • W razie potrzeby leczenieLeczenie chirurgiczne w przypadku wystąpienia czynników ryzyka lub powikłań

    Powikłania

    Rokowanie

    • Jeśli nie wystąpią powikłania wewnątrzczaszkowe, pacjenci mogą liczyć na całkowite wyleczenie.
    • W przypadku wystąpienia powikłań może dojść do zagrażającegoenia życiu obrazu klinicznegoycia i często trwałego uszczerbku na zdrowiu.1

    Informacje dla pacjentów

    Informacje dla pacjentów w Deximed

    Ilustracje

    Zapalenie wyrostka sutkowatego (źródło: Wikimedia Commons)
    Zapalenie wyrostka sutkowatego (źródło: Wikimedia Commons)

    Źródła

    Piśmiennictwo

      1. Cassano P, Ciprandi G, Passali D. Acute mastoiditis in children. Acta Biomed. 2020; 91(Suppl 1): 54–59. www.ncbi.nlm.nih.gov
      2. Oestreicher-Kedem Y, Raveh E, Kornreich L, et al. Complications of mastoiditis in children at the onset of a new millennium. Ann Otol Rhinol Laryngol 2005; 114: 147-52. PubMed

    Autorzy

    • Mateusz Szmidt, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
    • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
    • Franziska Jorda, dr n. med., specjalista w dziedzinie chirurgii trzewnej, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Kaufbeuren
    H70; H700; H701; H702; H708; H709
    H71; H74
    zakażenie komórek wyrostka sutkowatego; zakażenie w układzie pneumatycznym kości skroniowej; powikłanie ostrego zapalenia ucha środkowego; powikłanie ostrego zapalenia ucha środkowego; obrzęk za uchem; wyrostek sutkowaty
    Zapalenie wyrostka sutkowatego
    document-disease document-nav document-tools document-theme
    Definicja: Ropne zapalenie napowietrzonychpowietrznych komórek kostnych wyrostka sutkowatego z możliwą destrukcją kości. Występuje jako rzadkie, ale potencjalnie istotne powikłanie ostrego zapalenia ucha środkowego.
    Medibas Polska (staging)
    Zapalenie wyrostka sutkowatego
    /link/1533dcd270164768bd61d98f22ebe104.aspx
    /link/1533dcd270164768bd61d98f22ebe104.aspx
    zapalenie-wyrostka-sutkowatego
    SiteDisease
    Zapalenie wyrostka sutkowatego
    K.Reinhardt@gesinform.de
    Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom
    pl
    pl
    pl