Co to jest ropień migdałka?
Ropień migdałka (także ropień okołomigdałkowy) oznacza zakażenie gardła z gromadzeniem się ropy w okolicy migdałków podniebiennych (tonsilla palatina).
Migdałki podniebienne leżą po obu stronach jamy ustno-gardłowej na ścianach bocznych, między przednim i tylnym łukiem podniebiennym. Ropnie migdałków często rozwijają się w wyniku bakteryjnego zapalenia migdałków podniebiennych.
Objawy
Choroba zwykle zaczyna się od zwykłego zapalenia gardła. Stopniowo ból gardła nasila się, gorączka rośnie i mocno pogarsza się samopoczucie. Ból po zajętej stronie z czasem staje się coraz bardziej intensywny, nasilają się również zaburzenia połykania. U niektórych chorych w ustach gromadzi się nadmiar śliny. Po zajętej stronie może wystąpić ból ucha i szczęki. Do tego dochodzi nieprzyjemny zapach oddechu i ochrypły głos/utrudnione mówienie. Niektórzy pacjenci nie mogą szeroko otworzyć ust (spastyczność szczęk). Niekiedy bolesne są również węzły chłonne szyjne po zajętej stronie. Jeśli ropień dalej rośnie, w rzadkich przypadkach mogą wystąpić duszności.
Przyczyny
Termin „ropień” oznacza zapalenie charakteryzujące się nagromadzeniem treści ropnej w fałdzie tkanki. Ropień migdałka to najczęściej zakażenie bakteryjne. Patogeny wnikają głęboko w tkankę i ulegają otorbieniu, dlatego własne mechanizmy obronne organizmu mają trudności z ich zwalczeniem.
Istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia ropnia migdałka:
- Palenie tytoniu
- Niewłaściwa higiena jamy ustnej
- Częste zakażenia (m.in. wirusami opryszczki)
- Ciężkie choroby zębów lub dziąseł
- Choroby złośliwe
- Obecność agresywnego szczepu bakterii w jamie ustnej
Częstotliwość występowania
Ropnie migdałków występują głównie u osób dorosłych i młodzieży, rzadziej u dzieci. Nie ma dokładnych danych, ale częstotliwość występowania szacuje się na ok. 40 przypadków na 100 000 osób w wieku młodzieńczym i dorosłych rocznie. Mężczyźni chorują trzy razy częściej niż kobiety. Większość zachorowań przypada na miesiące zimowe.
Badania
- Zakażenie migdałków podniebiennych stwierdza się w prostym badaniu gardła.
- Migdałki i łuki podniebienne stają się asymetryczne.
- Ropień objawia się opuchlizną.
- Zajęty migdałek jest przesunięty ku zdrowej stronie.
- Języczek podniebienny jest skierowany w stronę zdrową.
- Diagnozę można potwierdzić, wykonując punkcję ropnia, aby uzyskać próbkę treści ropnej.
- Pobraną ropę poddaje się następnie badaniu bakteriologicznemu, na wypadek braku reakcji na antybiotyki pierwszego rzutu.
- Diagnostyka obrazowa
- Badanie USG pozwala w razie wątpliwości odróżnić ropień migdałka od zakażenia okolic migdałków bez gromadzenia się ropy.
- Wykonanie TK lub MRI zaleca się w razie podejrzenia, że zakażenie rozprzestrzeniło się poza obszar migdałka, lub obaw o powikłania w obrębie sąsiadujących naczyń i tkanek miękkich.
- Testy laboratoryjne z reguły nie są konieczne do rozpoznania choroby.
- Większość pacjentów z podejrzeniem ropnia migdałka jest kierowana do specjalisty otorynolaryngologa.
Leczenie
- Zakażenie leczy się antybiotykami.
- Preferowaną substancją czynną jest aminopenicylina w połączeniu z inhibitorami beta-laktamaz.
- Alternatywę mogą stanowić inne antybiotyki, takie jak klindamycyna, cefalosporyny i metronidazol.
- Leki przeciwbólowe
- Oprócz dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych w przypadku ropnia migdałka zmniejszyć ból i przyspieszyć gojenie mogą także kortykosteroidy. Potrzeba jednak więcej badań, aby ocenić długoterminowe efekty i działania niepożądane tych środków.
- Ewentualnie dożylne podawanie płynów, jeśli chory nie może połykać i jest odwodniony. Często ropień migdałka znajduje się w tak zaawansowanym stadium, że trzeba go naciąć i zdrenować.
- W tym celu można wykonać miejscowe znieczulenie miejsca zakażenia.
- Następnie nacina się ropień, aby mogła wypłynąć ropa.
- W ciągu pierwszych kilku dni po zabiegu konieczne może być codzienne sprawdzanie, czy ropień nadal jest otwarty i czy się opróżnia.
- W niektórych przypadkach zaleca się chirurgiczne usunięcie zajętych migdałków (tonsilektomia).
- Natychmiastowa operacja może przynieść korzyści u pewnych grup pacjentów:
- pacjenci z bezdechem sennym
- pacjenci z nawracającym zapaleniem migdałków lub ropniami migdałków
- dzieci
- Natychmiastowa operacja może przynieść korzyści u pewnych grup pacjentów:
Co można zrobić?
- Niezbędne jest przyjmowanie wystarczającej ilości płynów.
- Nie odstawiaj antybiotyków przed czasem, nawet jeśli dolegliwości całkowicie ustąpiły.
Rokowanie
- Przebieg choroby zależy od leczenia, a także od tego, jak szybko zostało ono wdrożone.
- Rokowanie jest zazwyczaj dobre.
- Drenaż ropnia w połączeniu z antybiotykoterapią prowadzi do wyleczenia w ponad 90% przypadków.
- Po rozpoczęciu leczenia powikłania występują rzadko.
- Tylko w nielicznych przypadkach ropień rozprzestrzenia się poza migdałki.
- Po otwarciu kieszeni ropnej i jej zdrenowaniu nawroty choroby są rzadkie.
Dodatkowe informacje
- Zapalenie migdałków
- Ból gardła
- Antybiotykoterapia
- Palenie szkodzi zdrowiu.
- Ropień okołomigdałkowy — informacje dla personelu medycznego
Autorka
- Dr n. med. Hannah Brand, lekarka, Berlin
- Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)