Czym jest krwawienie z nosa?
Definicja
W krwawieniu z nosa (epistaxis), zwykle krwawią małe naczynia krwionośne błony śluzowej nosa. Zwykle nos zdrowego człowieka krwawi tylko po uderzeniu w nos lub wskutek dłubania w nosie. Krwawienie zwykle ustaje samoistnie po kilku minutach. Krwawienie z nosa występuje zwykle w sposób nawracający.
Objawy
W przypadku krwawienia z nosa krew może wypływać z przodu z jednego lub obu nozdrzy, ale może też spływać po tylnej ścianie gardła. Rzadko krwawienie dotyczy większych naczyń krwionośnych w tylnej części nosa, np. w kontekście ogólnych procesów rozkładu naczyń u osób starszych, które mogą prowadzić do bardzo silnego krwawienia. 90% krwawień występuje w przedniej części nosa.
Przyczyny
Krwawienie z nosa może wynikać z kilku przyczyn:
- Uraz, np. poprzez dłubanie palcem w nosie
- Uderzenie lub nacisk na nos
- Ciało obce w nosie
- Sucha błona śluzowa nosa
- Zakażenia nosa lub zatok
- Niektóre leki, np. aerozol do nosa
- Badania lekarskie nosa lub okolic nosa
- Szereg innych, znacznie rzadszych przyczyn, np. inne choroby zasadnicze, rak nosa, zaburzenia krzepnięcia krwi itp.
W czasie krwawienia z nosa często stwierdza się podwyższone ciśnienie tętnicze, ale nie wydaje się to być bezpośrednią przyczyną. Występowaniu krwawienia z nosa również sprzyjają zimne/suche powietrze, substancje alergizujące w powietrzu lub leki rozrzedzające krew.
Osoby, które miały niedawno krwawienie z nosa, są w grupie zwiększonego ryzyka ponownego krwawienia. Dzieje się tak dlatego, że po ostatnim krwotoku ranę zamyka tylko cienki strup. Strup często odrywa się ponownie przy zaledwie niewielkim wpływie czynników. Może wystarczyć np. jedynie wydmuchiwanie nosa, aby wywołać nowy krwotok.
Częstotliwość występowania
Większość ludzi doświadczyła krwawienia z nosa w tym czy innym czasie. Krwawienie z nosa występuje najczęściej u dzieci do 10. roku życia i u dorosłych po 70. roku życia. Bardzo rzadko chorują małe dzieci poniżej 2. roku życia, wtedy zwykle mamy do czynienia z urazem, ciałem obcym lub chorobą podstawową. Krwawienie z nosa wydaje się być częstsze u mężczyzn niż u kobiet.
Badania
- Krwawienie z nosa zwykle nie wymaga badania lekarskiego i leczenia. Wyjątkiem są ciężkie, niemożliwe do powstrzymania lub nawracające krwotoki.
- Podczas badania lekarskiego ustala się początek i intensywność krwotoku.
- Szczególnie ważne informacje to istniejące wcześniej schorzenia czy przyjmowane leki.
- Zazwyczaj mierzone jest ciśnienie tętnicze i puls.
- W przypadku obfitego krwotoku mierzy się poziom hemoglobiny, a w przypadku podejrzenia poważnej choroby podstawowej mierzy się również inne parametry krwi.
- W przypadku skierowania do laryngologa może zostać wykonana endoskopia nosa.
- W celu rozpoznania stanu zapalnego, po ciężkim urazie lub w przypadku podejrzenia guza można wykonać tomografię rezonansu magnetycznego/komputerową lub specjalne badanie rentgenowskie naczyń krwionośnych.
- W niektórych przypadkach mimo badania nie udaje się ustalić przyczyny.
Leczenie
- Po zajęciu pozycji pionowej z głową lekko pochyloną do przodu i ściśnięciu dolnej części nosa (nozdrza) na całej szerokości, większość krwotoków ustanie w ciągu 15–20 minut.
- Dodatkowo można położyć zimny ręcznik na grzbiecie nosa i/lub na karku.
- W razie potrzeby można zastosować aerozol do nosa o działaniu obkurczającym, zawierający oksymetazolinę.
- W celu zatrzymania krwotoku dotknięte naczynia krwionośne mogą zostać poddane sklerotyzacji.
- Jeśli krwotok jest szczególnie trudny do zatamowania, można np. zastosować pęczniejącą tamponadę piankową, która wywiera stały nacisk na krwawiące naczynie.
- Krwawiące naczynie można w niektórych przypadkach zacisnąć chirurgicznie lub zablokować sztucznym zatorem, podając leki powodujące krzepnięcie krwi.
- Po powtarzających się pomiarach wartości ciśnienia tętniczego powyżej 180/120 mmHg zaleca się stosowanie leków obniżających ciśnienie.
- Jeśli krwotok można opanować, można kontynuować dotychczasowe leczenie przeciwzakrzepowe. Jedynie w przypadku masywnego i niemożliwego do zatrzymania krwawienia z nosa lub w przypadku przedawkowania może być konieczne zastosowanie środka zaradczego.
Rokowania
- Większość krwotoków ustaje samoistnie lub po leczeniu uciskiem zewnętrznym (uciskanie nozdrzy).
- Istnieje zwiększone ryzyko ponownego krwotoku w okresie 10–14 dni.
- Jeśli krwawienie z nosa występuje w wyniku innej choroby, rokowanie zależy od choroby podstawowej.
Dodatkowe informacje
- Zapalenie zatok
- Krwawienie z nosa – informacje dla personelu medycznego
Autor
- Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń