Co to jest zrogowaciały naskórek i nagniotki?
Definicja
Zrogowaciały naskórek, czyli stwardnienie skóry, określa obszar skóry, który grubieje z powodu stałego nacisku na jego otoczenie. Pogrubienie skóry służy wzmocnieniu i ochronie skóry przed dalszym zużyciem. Taka pogrubiona skóra nie musi powodować bólu.
Pośrodku zgrubiałego obszaru skóry na podeszwie stopy często tworzy się twardy rdzeń. Ten rdzeń jest odczuwany jak kolec, który wkłuwa się w tkankę podskórną. Nazwa tego zjawiska to nagniotek. Nagniotki najczęściej pojawiają się na palcach stóp lub na przedniej części stopy. Normalne zgrubienie skóry (zrogowaciały naskórek) występuje na stopach, dłoniach i innych obszarach skóry, które są narażone na ciągłe tarcie.
Objawy
Pogrubiony zrogowaciały naskórek bez wyraźnych odgraniczeń występuje najczęściej na stopach i dłoniach. Często jest żółtawy i ma okrągły lub owalny kształt, ale jest większy od nagniotka. Takie zgrubienia mogą być bezbolesne lub powodować ból.
Nagniotek ma twardy rdzeń, kolec. Jest wyraźnie odgraniczony i na ogół powoduje dyskomfort i ból.
Przyczyny
Nagniotki powstają w wyniku działania nacisku i tarcia na skórę. Przyczyną mogą być buty lub skarpety, które nie są dopasowane lub mają szwy podrażniające skórę.
U niektórych osób mogą pojawić się również nagniotki na dłoniach. Dotyczy to również sportowców, którzy narażają poszczególne obszary skóry na silne tarcie, jak np. w wioślarstwie. Również częste stosowanie niektórych narzędzi (np. śrubokrętów) może podrażniać skórę i powodować powstawanie nagniotków.
Nieprawidłowe ustawienie stóp może prowadzić do powstawania zrogowaciałego naskórka i nagniotków, np. nieprawidłowe ustawienie dużego palca (paluch koślawy) lub płaskostopie.
Częstotliwość występowania
Nagniotki są bardzo powszechne, zwłaszcza u osób starszych.
Badania dodatkowe
- Jeśli zrogowaciały naskórek lub nagniotki powodują dyskomfort, należy zasięgnąć porady lekarza.
- Rozpoznanie następuje na podstawie objawów i wyglądu skóry.
- Dalsze badania zazwyczaj nie są konieczne.
Leczenie
- Celem leczenia jest złagodzenie dyskomfortu i zapobieganie nawrotom nagniotków.
- W pierwszej kolejności można zastosować plastry na nagniotki z kwasem salicylowym, pod którego wpływem zrogowaciały naskórek rozpuszcza się. Należy uważać, by nakładać plaster tylko na zrogowaciałe miejsce. Plaster wymienia się po 2 dniach, a po 3–5 dniach można delikatnie usunąć wierzchnie warstwy zrogowaciałego naskórka.
- Aby zmiękczyć skórę, zaleca się wcześniejszą gorącą kąpiel stóp.
- Leczenie często odbywa się we współpracy z podologami. Mogą oni też wycinać nagniotki.
Zapobieganie
- Należy unikać długotrwałego drażnienia mechanicznego, takiego jak tarcie lub nacisk.
- Należy nosić buty i skarpetki, które są dobrze dopasowane i nie mają drażniących szwów. Unikać butów na wysokim obcasie.
- Przy nieprawidłowym ustawieniu stóp pomocne są wkładki ortopedyczne.
- W razie potrzeby wskazana może być również operacja korekcyjna, np. w przypadku halluksa (palucha koślawego) lub palców szponiastych.
- Szczególnie pacjenci z cukrzycą powinni wykonywać regularną, profesjonalną pielęgnację stóp.
Rokowania
Jeśli przyczyna problemu zostanie wyeliminowana, a nacisk i tarcie będą unikane, rokowanie jest dobre. Przy trwałych deformacjach stóp często występują nawroty.
Pacjenci z cukrzycą są szczególnie narażeni na ryzyko wystąpienia owrzodzeń i zakażeń. Stopy należy więc starannie pielęgnować, a nagniotki leczyć.
Dodatkowe informacje
- Cukrzyca typu 2
- Pielęgnacja stóp
- Nagniotek — informacje dla lekarzy
Autor
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden