Czym są obrzęki nóg?
Przy obrzękach nóg płyn gromadzi się w nogach, powodując ich puchnięcie. Mogą one występować po jednej lub obu stronach.
Co może być przyczyną?
Jak powstaje obrzęk nóg?
Obrzęk to nagromadzenie płynu w tkankach. Normalnie nadmiar płynów jest usuwany przez żyły i naczynia limfatyczne. Jeśli nie dzieje się to w wystarczającym stopniu, płyn gromadzi się pod skórą i pojawia się typowa opuchlizna. W związku z tym wszystko, co prowadzi do wzrostu ciśnienia w tych naczyniach, może spowodować obrzęk. Dotyczy to głównie chorób, które uniemożliwiają przepływ wsteczny krwi lub limfy z kończyn do organizmu.
Inną przyczyną może być niedobór pewnych składników krwi, które zatrzymują płyn w naczyniu. Jednym Przykz przykładem tegoadów jest obrzęk, któryspowodowany powstaje w wyniku niedoborubrakiem białka spowodowanegoz powodu niedożywieniem lub nieprawidłowym odżywianiemywienia.
Jednostronny obrzęk może być często związany z miejscową przyczyną lub chorobą w stopie lub kończynie dolnej.
Obustronny obrzęk jest zwykle spowodowany chorobą wchorobami innej części ciała.
Najczęstsze przyczyny obrzęku jednostronnego
- Zapalenia skóry
- Należą do nich procesy zapalne w okolicy nogi, takie jak róża (róża przyranna) lub ograniczona ropowica (powierzchowne zapalenie skóry).
- Typowa jest czerwona wysypka skórna z jednoczesną opuchlizną.
- Niewydolność żylna (przewlekła niewydolność żylna)
- Może prowadzić do obustronnej opuchlizny, ale często jest to opuchlizna jednostronna.
- Trwały obrzęk, zmiany skórne i słabo gojące się rany w jednej lub obu nogach mogą być spowodowane osłabionym przepływem wstecznym krwi z naczyń ż
yłylnych nóg do serca. - Pierwszym objawem niewydolności żylnej jest zwykle obrzęk; w miarę postępu choroby mogą pojawić się zmiany w kolorze skóry, która staje się cienka i wrażliwa. Występują również wysypki skórne i przewlekłe rany. W nocy obrzęki często zmniejszają się częściowo lub nawet całkowicie ustępują.
- Osoby dotknięte tą chorobą często cierpią z powodu żylaków, ale niewykryta zakrzepica żył kończyn dolnych może również spowodować niewydolność żylną (zespół pozakrzepowy).
- Ostry zakrzep w jednej z żył głębokich nogi (zakrzepica żył głębokich)
- Jest to
ostrynagłezakrzepwystąpienie skrzepu krwi - U niektórych osób dotkniętych tą chorobą występuje predyspozycja dziedziczna, w innych przypadkach zakrzepica żył głębokich jest spowodowana brakiem ruchu (np. pacjent leżący, unieruchomienie nogi z powodu załamania, długa podróż samolotem). Innymi stanami zwiększającymi ryzyko jest ciąża, przyjmowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych, wcześ
niejszaniej przebyta operacja lub uraz naczynia krwionośnego. Palenie papierosów również przyczynia się do zwiększenia ryzyka powstania zakrzepówkrwi. - Typowe objawy
toobejmują jednostronny obrzęknoginógpo jednej stronie,oraz ból w spoczynku i podczas chodzenia.Podudzie jestŁydka jest wrażliweliwa na ucisk inadmiernie ucieplonaciepła. obrzObrzęk limfatycznyObrzęk limfatyczny moMoże wystąpić na przykład w wyniku operacji usunięcia węzłów chłonnych w okolicy pachwiny.- Zapalenia lub guzy, które blokują przepływ limfy w miednicy, mogą również prowadzić do obrzęku
limfatycznego. - Obrzęk limfatyczny może być również wrodzony
.W- w takim przypadkuobrzęk limfatycznywynika z wrodzonej wady układu limfatycznego.
Częste przyczyny obrzęku obu nóg
- Niewydolność serca
SzczegObrzęk nóg może występować jako objaw niewydolności serca, zwłaszcza prawego serca; szczególnie u osób starszych iuosóbzezznanrozpoznaną chorobąserca obrzęk nóg może być objawem niewydolności serca, zwłaszcza prawegoserca.- Inne typowe objawy niewydolności serca to: zmęczenie, spadek
swydolnowydolności fizycznej, kaszel i duszność zarówno podczas aktywności fizycznej, jak i w pozycji leżącej lub siedzącej. - Nadciśnienie płucne (nadciśnienie w krążeniu płucnym)
- Choroby płuc, takie jak POChP, mogą prowadzić do niewydolności prawego serca z obrzękiem nóg.
- Obrzęki w chorobach nerek
- Niewydolność nerek (ostra i przewlekła)
- Przewlekła niewydolność nerek rozwija się podstępnie przez długi czas nie dając objawów ogólnych.
zespZespół nerczycowy, np. w cukrzycy, toczniu układowymi.- Lipodemia
- Inaczej nazywana obrzękiem tłuszczowym. Jest to przede wszystkim zaburzenie dystrybucji tłuszczu, ale istnieją formy przejściowe do obrzęku limfatycznego.
PtrzerostPrzerost tkanki tłuszczowej występuje obustronnie i dotyczy kończyn dolnych zawszewz wyłączeniem stóp i kostek. - Zespół napięcia przedmiesiączkowego
- Wiele kobiet zauważa niewielkie obrzęki nóg w dniach poprzedzających miesiączkę, jest to związane ze zmianami hormonalnymi
,.ale nieNie wymaga diagnostykiiani leczenia. - Ciąża
- Obrzęki nóg ustapujące po nocnym odpoczynku mogą występować jako niegroźne przeciążenie naczyń żylnych podczas ciąży spowodowane zmianami hormonalnymi, wzrostem masy ciała, uciskiem na naczynia żylne
powiększającego się dziecka. - Jeśli jednak występują one w połączeniu z nadciśnieniem i białkiem w moczu (białkomocz), istnieje poważne podejrzenie choroby nadciśnieniowej w ciąży (stanu przedrzucawkowego).
- Działania niepożądane leków
- Obrzęk nóg może wystąpić jako działanie niepożądane niektórych leków. Są to m.in. antagoniści wapnia
(- stosowane w leczennia nadciśnienia tętniczego (amlodypina), leki przeciwzapalnepreparaty(NLPZ) i kortyzon.
Rzadkie przyczyny obrzęku obu nóg
- Niewydolność wątroby (pogorszenie funkcji wątroby)
- Zwykle prowadzi do wodobrzusza (płynu w jamie brzusznej), ale może również powodować obrzęki nóg.
obrzObrzęk limfatyczny- Wrodzona wada rozwojowa układu limfatycznego może prowadzić do obrzęku limfatycznego nóg.
- Choroby tarczycy (obrzęk śluzowaty)
- Obrzęk nie jest podatny na ucisk, ma charakter ciastowaty.
- Hiperkortyzolemia (choroba Cushinga)
- Niedobór białka (np. niedobór albuminy)
- Albumina jest ważna dla utrzymania ciśnienia naczyniowego, a jej niedobór może prowadzić do obrzęków.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- W przypadku wystąpienia ostrego, tj.
nagle występującegonagłego, jednostronnego, bolesnegoobrzękunógnogi, należy niezwłocznie zwrócić się o pomoc lekarską. - Jeśli duszność i obrzęk nóg nasilają się, pacjent powinien jak najszybciej
udaskonsultować siędozlekarzalekarzem. - Należy również zasięgnąć porady
lekarskiejlekarza, jeśli obrzęk nóg utrzymuje się przez kilka dni lub tygodni.
Badania
Wywiad lekarski
Dla lekarzy szczególnie istotne są poniższe informacje:
- Czy tylko jedna stopa lub noga jest spuchnięta, czy obie?
- Od jak dawna występuje opuchlizna nóg? Jak rozwijała się ta przypadłość?
- Czy pacjent cierpi na inne schorzenia lub choroby?
- Czy pacjent cierpi lub cierpiał wcześniej na zakrzepicę żył kończyn dolnych?
- Czy pacjent
cierpichoruje lubcierpiachorował w przeszłości na choroby serca? - Czy pacjent przyjmuje jakieś leki? Jeśli tak, to jakie?
Badanie lekarskie
- Lekarz przeprowadza dokładne badanie nóg i okolic pachwin. Mierzy ciśnienie tętnicze, bada serce i płuca. W razie podejrzenia, że istnieje związek z innymi narządami, obszary te również zostaną zbadane.
Dalsze badania
- Może być konieczne przeprowadzenie dalszych badań:
- pobranie krwi
- badanie moczu
- EKG
- badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej
- badanie ultrasonograficzne żył kończyn dolnych (ultrasonografia dopplerowska)
- zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej
Postępowanie
Leczenie zależy od podstawowej przyczyny obrzęku nóg. W zależności od rodzaju obrzęku przydatne mogą być następujące środki:
- Ograniczenie soli (np. w przypadku niewydolności nerek)
- Leki przeciwkrzepliwe (np. w przypadku zakrzepicy żył głębokich)
- Leki odwadniające (terapia diuretyczna, np. przy niewydolności serca)
- Terapia uciskowa (np. w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej)
kompleksowaKompleksowa fizykalna terapia przeciwobrzękowa (np. w przypadku obrzęku limfatycznego)
Dodatkowe informacje
- Obrzęki nóg – informacje dla personelu medycznego
AutorkaAutorzy
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
- Joanna Rogozik, lekarz, w trakcie specjalizacji z kardiologii