Choroba wieńcowa jest najczęstszą przyczyną dusznicy bolesnej i zawału serca. Naczynia krwionośne, które zaopatrują mięsień sercowy w krew, tak zwane naczynia wieńcowe (tętnice wieńcowe), są zwężone lub całkowicie niedrożne. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko rozwoju choroby wieńcowej. Palenie jest zatem jednym z najważniejszych czynników ryzyka zawału serca.
Zwiększone ryzyko choroby wieńcowej
Wśród pacjentów cierpiących na zawał mięśnia sercowego jest znacznie więcej osób palących niż niepalących. Osoby palące są w chwili pierwszego zawału serca młodsze niż osoby niepalące. Dla palących mężczyzn w wieku 35–54 lat ryzyko zgonu z powodu zawału serca jest czterokrotnie wyższe niż w przypadku niepalących. Obszerne brytyjskie badanie wykazało, że wśród palaczy w wieku od 30 do 49 lat palenie było przyczyną czterech na pięć zawałów serca. W przypadku palaczy w grupach wiekowych 50–59 lat i 60–79 lat było to odpowiednio dwa przypadki na trzy i jeden na dwa.
Ryzyko rozwoju choroby wieńcowej wzrasta wraz z liczbą wypalanych papierosów. Osoby niepalące, które są narażone na bierne wdychanie dymu, są również dotknięte skutkami zdrowotnymi palenia papierosów. Według obliczeń na przykład w Szwecji każdego roku umiera 400–500 niepalących z powodu chorób serca rozwiniętych wskutek biernego palenia.
Przyczyny
Przyczyny są różne. Substancje zawarte w dymie tytoniowym uszkadzają wewnętrzną ścianę naczyń i prowadzą do ich zwężenia w wyniku odkładania się złogów tłuszczu i wapnia na wewnętrznych ściankach oraz ich zapalenia (miażdżyca). Jeśli wpływa to na naczynia wieńcowe, wówczas mówi się o chorobie wieńcowej.
U palaczy krew ma większą tendencję do krzepnięcia (tworzenia zakrzepów), a jednocześnie zmniejsza się zdolność organizmu do samodzielnego rozpuszczania małych skrzepów krwi (tzw. fibrynoliza). Osoby palące mają również zaburzony metabolizm tłuszczów; poziom „złych” tłuszczów we krwi (trójglicerydy) jest podwyższony, a „dobrych” tłuszczów (cholesterol HDL) obniżony. Ponadto osoby palące są bardziej niż niepalące narażone na rozwój cukrzycy u dorosłych (cukrzyca typu 2), co z kolei zwiększa ryzyko chorób serca.
Czy rzucenie palenia tytoniu pomaga?
Rzucenie palenia bardzo szybko zmniejsza ryzyko zawału serca. Szacuje się, że ryzyko zawału serca u osoby palącej 5 lat po rzuceniu palenia jest takie, jak u osoby, która nigdy nie paliła. Rzucenie palenia tytoniu, nawet po zawale serca, ma bardzo korzystny wpływ. Wyniki dużego badania kliniczno-kontrolnego z udziałem pacjentów, którzy doznali zawału serca, wskazują, że ci, którym wskutek palenia tytoniu zagrażało ryzyko zgonu w ciągu dwóch do dziesięciu lat, byli w stanie zmniejszyć ryzyko zgonu o połowę, rzucając palenie.
Wnioski
Palenie tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. Udowodniono, że palacze chorują i umierają znacznie wcześniej niż osoby niepalące. Ponadto pierwszy zawał serca u osób palących występuje średnio znacznie wcześniej niż u osób niepalących. Pacjenci, którzy doznali ostrego zawału serca i rzucili palenie, żyją dłużej niż ci, którzy nadal palą tytoń. Rzucenie palenia działa podobnie na przebieg choroby wieńcowej, jak konsekwentne przyjmowanie zalecanych leków, lub nawet lepiej.
W przypadku zamiaru rzucenia palenia i potrzeby uzyskania pomocy warto skontaktować się ze swoim lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej w sprawie programów antynikotynowych.
Dalsze informacje
- Dusznica bolesna
- Zawał serca
- Miażdżyca
- Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
- Profilaktyka wtórna chorób niedokrwiennych serca – informacje dla lekarzy
Autorzy
- Dietrich August, lekarz, Fryburg w Bryzgowii