Ospa maMałpia ospa

Streszczenie

• Definicja: Zachorowanie Zakana skutek zakażenieenia wirusem ospy małpiej.
• Epidemiologia: Na świecie odnotowuje się coraz więcej przypadków. Najczęściej występuje w Afryce Środkowej i Afryce Zachodniej. Dokładna światowa epidemiologia nie jest znana.
• Objawy: Początkowo objawy ogólne, takie jak gorączka, bóle głowy i mięśni, wyczerpanie, obrzęk węzłów chłonnych, a po 1–3 dniach typowe wykwity skórne, jednocześnie w tym samym stadium (plamki, grudki, pęcherzyki i krostki, które skorupieją i odpadają). Choroba ustępuje samoistnie.
• WynikiBadanie badańfizykalne: Podróż lub kontakt w wywiadzie, typowe wykwity skórne.
• Diagnostyka: Test PCR na obecność wirusa ospy małpiej w rozmazie z zawartości pęcherzyków lub zez skorupyzaschniętych zmian skórnych.
• TerapiaLeczenie: Terapia objawowa Ojawowe, lek przeciwwirusowy tekowirymat, który nie jest powszechnie dostępny, możliwe szczepienie przeciwko ospie w ramach profilaktyki przed ekspozycją lub po niej.

Informacje ogólne

Definicja

• Ospa małpia to rzadkie zakażenie wirusem małpiej ospy (monkeypoxMonkeypox virus, - MPX; Orthopoxvirus simiae, rodzina Poxviridae) przenoszone ze zwierząt na ludzi.^1-2.
• możliwość przenoszenia z osoby człowieka na osobęczłowieka drogą kropelkową

Epidemiologia

• Wzrost liczby przypadków na świecie od początku 2022 roku.
• liczbyIlość przypadków na świecie dostępnepna jest na stronie Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control, ECDC) .
• Zgodnie z dotychczasowymi wynikami sekwencjonowania genomu, osoby dotknięte chorobą są zakażone mniej zjadliwym wariantem wirusa zachodnioafrykańskiego (ostatnio określanym jako „wirus podgrupy II“”).³.
• WHO ogłosiła obecną epidemię „stanem zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym“”. 
• Przypadki małpiej ospy u ludzi występują głównie w regionach lasów deszczowych w krajach Afryki Zachodniej i Środkowej.
• Nigeria, Republika Konga, Demokratyczna Republika Konga, Kamerun, Republika Środkowoafrykańska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liberia, Sierra Leone, Gabon, Sudan Południowy
• niskie ryzyko przedostania się do Europy przez podróżnych lub sprowadzone ssaki
• W Polsce w 2022 roku odnotowano 213 przypadków małpiej ospy.⁴
• Dokładna liczba osób zakażonych na świecie nie jest znana, podobnie jak odsetek osób zakażonych bezobjawowo.¹.

Etiologia i patogeneza

• Następujący rozdział opracowano na podstawie tych źródeł^1,45.
• Wirus ospy małpiej (Monkeypox virus, - MPX, Orthopoxvirus simiae)
• wirus o dwuniciowym DNA
• spokrewniony z wirusem ospy prawdziwej (Variola,variola ospa wietrznavera), który został zlikwidowany (całkowita eradykacja ogłoszona w 1980 roku,) oraz z wirusem krowianki
• mniej zakaźny niż wirus ospy prawdziwej, powoduje mniej ostry przebieg choroby
• stosunkowo niska zakaźność
• Często występuje u gryzoni w Afryce Zachodniej i Środkowej w rejonach lasów tropikalnych.
• Gospodarzem są małpy.
• Naturalny rezerwuar nie został jeszcze zidentyfikowany, najprawdopodobniej są to gryzonie.
• Wirus przenosi się na ludzi przez zwierzęta, prawdopodobnie głównie przez gryzonie, na terenach endemicznych.
• poprzez kontakt z wykwitami skórnymi, krwią, tkanką lub ekskrementami zakażonych zwierząt
• przez ukąszenia zakażonych zwierząt
• podczas pracy z mięsem lub spożywania mięsa zakażonych zwierząt poddanego niewystarczającej obróbce termicznej
• W ramach obecnej epidemii choroby możliwe jest przenoszenie z osoby na osobę, zwłaszcza przez bliski kontakt z osobą chorą na małpią ospę.
• szczególnie wysokie miano wirusa w zmianach chorobowych związanych z ospą (zawartość pęcherzyków i skorupa zaschnięte zmiany skórne, zmiany na błonach śluzowych)
• przez kontakt ze śliną, pęcherzami ospy lub skorupamizaschniętymi zmianami skórnymi powstającymi u osób zakażonych, przypuszczalnie podczas kontaktów seksualnych, zwłaszcza u mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami (men who have sex with men, - MSM) lub osób często zmieniających partnerów seksualnych
• Nie jest jasne, czy do przeniesienia może dojść również przez nasienie i wydzielinę z pochwy, czy tylko przez kontakt fizyczny.
• przez ślinę (w przypadku zmian w jamie ustnej)
• przenoszenie drogą kropelkową poprzez wydzieliny z dróg oddechowych podczas kontaktu twarzą w twarz w fazie zwiastunowej, zwłaszcza podczas kaszlu lub kichania (dotychczas brak potwierdzenia)
• Uwaga: Tata droga transmisji jest możliwa już w fazie zwiastunowej!
• poprzez kontakt z zakażonym materiałem, takim jak pościel, ręczniki, naczynia czy ubrania (dotychczas opisywane głównie na terenach endemicznych)
• przenikanie wirusa do organizmu przez minimalne zmiany skórne, drogi oddechowe lub błony śluzowe (oczu, nosa, ust, narządów płciowych, odbytu)
• na obszarach endemicznych udokumentowano również zakażenie przezłożyskowe i okołoporodowe
• Rozprzestrzenianie się i zakaźność
• Warianty wirusa środkowoafrykańskiego (podgrupa I) są wyraźnie bardziej zjadliwe niż wirusa zachodnioafrykańskiego (podgrupa II).
• Instytut Roberta Kocha ocenia ryzyko dla populacji w Niemczech jako niskie.
• czas trwania zakaźności: do całkowitego ustąpienia objawów, czyli 2-4 tygodnie
• Wirus ospy wietrznej może przetrwać od kilku dni do kilku miesięcy na powierzchniach lub tkaninach.
• Osadza się w wydzielinach, zasycha na złuszczonej skórze lub cząstkach skorupzaschniętych zmian skórnych.

Czynniki predysponujące

• Bliski kontakt z osobami zakażonymi (w Europie jak dotąd głównie MSM i osoby mające wielu partnerów seksualnych)⁵⁶
• Kontakty osób zakażonych z domownikami⁵⁶
• Pracownicy ochrony zdrowia z powodu długotrwałego narażenia na wirusa⁴⁵
• Kontakt z zakażonymi zwierzętami (gryzonie, małpy) lub ich spożywanie

ICD-10

• B04 Ospa małpia

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Ospę małpią należy wziąć pod uwagę:
• w przypadku podejrzanego obrazu klinicznego, szczególnie u podróżnych powracających z Afryki (Zachodniej)
• przy kontakcie zez osobą z rozpoznanym przypadkiem choroby
• u osób z wykwitami przypominającymi ospę wietrzną o niejasnej charakterystyce (diagnostyka różnicowa: ospa wietrzna!) bez podróży do obszarów endemicznych w wywiadzie, a także u mężczyzn, którzy uprawiali seks z mężczyznami
• Wykrywanie wirusa testem PCR

Diagnostyka różnicowa

• Poniższe dane opracowano na podstawie tych źródeł¹.
• W fazie przed wybuchemwystapieniem objawów choroby
• grypa
• malaria
• dur brzuszny
• kiła
• leptospiroza
• wirusowa gorączka krwotoczna
• W fazie wykwitów
• ospa wietrzna
• półpasiec
• opryszczka zwykła
• odra
• szkarlatyna
• inne zakażenia pokswirusowe
• bakteryjne zakażenia skóry
• świerzb
• rumień polekowy
• ziarnica weneryczna pachwin

Wywiad lekarski

• Następujący rozdział opracowano na podstawie tych źródeł^1-2,45.
• U większości osób choroba nie ma ciężkiego przebiegu.
• Choroba i zazwyczaj  sama ustępuje.
• Okres inkubacji wynosi 3 lub 4–21 dni (możliwe krótsze okresy inkubacji 1–3 dni)
• Pierwsze objawy/faza zwiastunowa (może przebiegać bezobjawowo lub z szybko ustępującymi objawami) 
• gorączka, dreszcze
• ból głowy, mięśni i pleców
• obrzpowiękkszone węzłówy chłonnychonne (nie występuje w ospie wietrznej)
• wyczerpanie
• Wykwity skórne po 1–3 dniach
• Jednocześnie występują następujące stadia: plamkaplamki, grudki, pęcherzyki i krostki.
• wszystkie wykwity w tym samym stadium: ważne kryterium odróżniające od ospy wietrznej
• Zgodnie z wytycznymi brytyjskimi wykwity mogą mieć również różne stadia.⁴⁵.
• Następnie skorupiejzmiany skórne przysychają i odpadają.
• CzZmiany skórne często pojawiają się w pierwszej kolejności na twarzy, potem rozprzestrzeniają się na inne części ciała; według ECDC zmiany skórne występują najpierw w okolicy pierwotnie zakażonej części ciała.
• najpierw na dłoniach i podeszwach stóp
• raczej na kończynach niż na tułowiu
• w 20% przypadków na spojówce i rogówce
• Zmiany chorobowe mogą być też obecne naw ustachjamie ustnej.
• W dotychczasowych przypadkach (od maja 2022 roku) zgłaszano również występowanie objawów w okolicy urogenitalnej i odbytu.

 

Ospa małpia, zmiany

• • Możliwy jest przebieg z nielicznymi miejscowymi wykwitami, jak i z rozproszonymi zmianami skórnymi, a w ciężkich przypadkach nawet z rozległym zajęciem skóry.
• Zazwyczaj powrót do zdrowia i gojenie następują w ciągu 2–4 tygodni.
• Okres zakaźności trwa, aż strupy z wykwitów odpadną, odsłaniając nienaruszoną skórę.
• Może dojść do powstania blizn. W ciężkich przypadkach możliwe jest powstanie wyraźnych blizn.
• Wykwity mogą być bardzo bolesne i/lub swędzące, stąd niebezpieczeństwo bakteryjnegopowikłania zakażeniaeniem bakteryjnym zmian skórnych nałożonego wywołanegoskutek drapaniemdrapania.

Badanie kliniczneprzedmiotowe

• Typowe wykwity skórne (brak „gwieździstego nieba” jak w przypadku ospy wietrznej), klasyczna osutka to wyniosłe wykwity z pepkowatym zagłębieniem⁷
• ObrzPowięk kszenie węzłów chłonnych?
• Osłuchuchiwanie płuc (powikłanie odoskrzelowe zapalenie płuc)

Badania uzupełniającediagnostyczne w praktyce lekarza rodzinnego

• Nie są dostępne w praktyce lekarza rodzinnego. 

Diagnostyka specjalistyczna

• Wykrywanie wirusów¹
• z wysięku, płynu pęcherzykowego, zawartości krost, skorupprzyschniętych zmian skórnych lub także z wymazów ze zmian skórnych i innego materiału klinicznego w ostrej fazie choroby
• do oznaczeń najlepiej nadaje się: skóra lub płyn z pęcherzy lub krost, suche skorupy
• Wybrana metoda PCR (różnicowanie na poziomie gatunku)
• konsultacjaDiagnostyka ospy małpiej polega na identyfikacji materiału genetycznego wirusa w materiale pobranym od pacjenta, np. krew, wydzielina z laboratorium konsultacyjnym w zakresie wiruspęcherzyków ospy– przedtestem pobraniemPCR próbek(ang. Polymerase Chain Reacion). 
• PCR z krwi nie jest najbardziej odpowiedni ze względu na krótką wiremię.
• Możliwość hodowli wirusa lub wykrywania go w badaniu mikroskopem elektronowym lub w badaniu histologicznym
• Test serologiczny
• Wykrywanie przeciwciał swoistych dla ospy małpiej nie jest łatwe (ze względu na krzyżową reaktywność ortopokswirusów i fałszywie dodatnie wyniki po szczepieniu przeciwko ospie prawdziwej).
• metoda niezalecana

Diagnostyka

Aktualnie specjalistyczna

• Wirusbadania diagnostyczne w kierunku MPXV powinny być wykonywane w laboratoriach wyspecjalizowanych w diagnostyce ospy prawdziwej i ospy małpiej ospy może być badany tylko w laboratoriach o 3 poziomie ochrony biologicznej.

Wskazania do skierowania do specjalisty/szpitala

• WOsoba narażona na zakażenie wirusem małpiej ospy przypadku nasileniajest dolegliwościkierowana —przez przyjlekarza na kwarantannęcie na okres 21 dni licząc od dnia następnego po ostatnim dniu narażenia na zakażenie.^8-9
• Zgodnie z komunikatem Ministra Zdrowia zaleca się „skierowanie pacjenta do szpitala (z odpowiednim zapleczemoddziałem izolacyjnymzakaźnym), w razie wystąpienia następujących okoliczności:
  • Objawy:
    • wystąpienie objawów typowych dla infekcji wirusowej – gorączka, bóle mięśni, bóle kostno-stawowe, ogólne rozbicie, osłabienie, miejscowe lub uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
    • wystąpienie zmian na skórze – krostki lub pęcherzyki, strupy, na skórze całego ciała, lub/i powierzchni dłoni i powierzchni podeszwy stóp (to odróżnia ją od ospy wietrznej)
    • Wywiad:
      • kontakt z osobą podejrzaną/chorą na ospę małpią albo mającą objawy podobne do ospy małpiej
      • podróż w ciągu 3 tygodni do krajów Afryki Zachodniej i Środkowej oraz krajów europejskich, w których potwierdzono przypadki ospy małpiej
      • kontakt z żywymi gryzoniami (szczury, wiewiórki),
      • kontakt z materiałem biologicznym zwierzęcia padłego (szczury, wiewiórki).

• Obowiązek hospitalizacji względem osób podejrzanych o zachorowanie na ospę małpią jest zachowany do czasu ustalenia innej etiologii zachorowania albo wykluczenia zakażenia wirusem ospy małpiej (test) i decyzji lekarza o skierowaniu pacjenta na izolację w warunkach domowych.^8-9 

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

• Skrócenie przebiegu choroby
• Zapobieganie powikłaniom, takim jak bakteryjne zakażenia nałożonebakteryjne

Ogólne informacje o terapii leczeniu

• TerapiaLeczenie jest przede wszystkim objawowaobjawowe.
• Tekowirymat jest dopuszczony do stosowania w leczeniu małpiej ospy w UE (opracowany przeciwko ortopokswirusom).
• nie jest- jeszczestosowany szerokow oddziałach szpitalnych (w Polsce dostępny w ramach importu docelowego)
• Porady dotyczące postępowania klinicznego: www.rkigov.de/stakobpl
  

Zalecenia dla pacjentów

• Ochrona przed przeniesieniem choroby¹
• środki higieny w kontaktach z osobami chorymi
• unikanie bliskiego kontaktu z potencjalnie zakażonymi, chorymi lub martwymi zwierzętami (różne gryzonie, małpy) na obszarach endemicznych
• zakaz spożywania potencjalnie zakażonych zwierząt na terenach endemicznych (należy spożywać tylko odpowiednio ugotowane mięso)

Farmakoterapia

• Obniżanie gorączki i kontrola bólu
• np. ibuprofen 400 mg 3 x razy dziennie
• Leczenie miejscowe
• zawiesina z cynkiem
• BakteryjnePowikłania zakażenie nałożonebakteryjne¹
• patrz artykuł Zakażenia ran.
• Terapia przeciwwirusowa¹
• tekowirymat, dopuszczony do stosowania również u dzieci o masie ciała od 13 kg
•  (dostępny w ograniczonych ilościachPolsce w Niemczech procedurze importu docelowego)
• wskazaniewskazania
• w przypadku istotnych niedoborów odporności, np:
• stan po przeszczepie narządu lub komórek macierzystych
• w przypadku nieleczonego zakażenia HIV z liczbą komórek CD4 <poniżej 200
• u osób immunokompetentnych w zależności od różnych czynników (np. rodzaj i lokalizacja zmian, obraz kliniczny, sytuacja społeczna)
• silne wskazanie ze względu na oznaki szybkiego rozwoju oporności
• leczenie tekowirymatem najlepiej w ramach badań klinicznych, tylko po konsultacji z www.rki.de/stakob
• dawkowanie
• dorośli: tekowirymat 2 x 600 mg przez 14 dni
• dzieci od 13 kg: tekowirymat 
• ≥40 kg: 2 x 600 mg przez 14 dni
• 25–40 kg: 2 x 400 mg przez 14 dni
• 13–25 kg: 2 x 200 mg przez 14 dni
• ewentualne zastosowanie do powstrzymania epidemii⁴⁵
• Immunoglobuliny ospy krowiej (przeciwko wirusowi krowianki)
• Można rozważyć w przypadku przeciwwskazań do stosowania tekowirymatu i piorunującego przebiegu.
• dopuszczoneDopuszczone do stosowania w leczeniu powikłań po szczepieniu przeciwko ospie wietrznej.
• Można rozważyć w profilaktyce poekspozycyjnej, a także w leczeniu u osób z ciężkimi zaburzeniami limfocytów T, u których szczepienie jest przeciwwskazane (również u dzieci).
• Profilaktyka przed ekspozycją i po niej jest możliwa dzięki szczepieniu przeciwko ospie wietrznejprawdziwej u dorosłych.^2,45.
• Patrz Zalecenia dotyczące szczepień poniżej.

Zapobieganie

• Następujący rozdział opracowano na podstawie tych źródeł^1-2.
^,10

Szczepienie

• Wskaźnik ochrony przed małpią ospą u osób, które były szczepione przeciwko ospie prawdziwej (variola) ponad 40 lat temu, wynosi 85%; osoby te są jeszcze lepiej zabezpieczone przed ciężkim przebiegiem choroby, mimo że były szczepione dawno temu (Uwaga: ECDC nie zgadza się z tym stwierdzeniem. Według ECDC ochrona nie jest odpowiednia po upływie dziesięcioleci od szczepienia)!
• Duża część światowej populacji w wieku poniżej 40–50 lat (w zależności od kraju) nie dysponuje już ochroną poszczepienną, jaką dawały wcześniejsze szczepienia przeciwko ospie prawdziwej.
• Niemniej ochrona przed zakażeniem jest konieczna.
• Szczepionka przeciwko ospie wietrznej ze zmodyfikowanym wirusem krowianki Ankara (modified vaccinia Ankara, MVA) jest dopuszczona w UE do szczepień przeciwko ospie małpiej (Imvanex).
• zatwierdzona od 18. roku życia
• lepiej tolerowana niż starsze szczepionki przeciwko ospie wietrznej
• szczepionka żywa bez wirusów zdolnych do replikacji (stosowanie możliwe również u pacjentów z obniżoną odpornością)
• jak dotąd ograniczona dostępność w UE
• Dzieci: podanie immunoglobuliny ospy krowiej, jeśli to konieczne
• SzczepienieDo z użyciemobrotu preparatuw UE jest obecnie dopuszczona szczepionka Imvanex (w specjalistycznymcelu gabineciezapobiegania i punktachospie szczepień) 
• w profilaktyceprawdziwej poekspozycyjneju osób dorosłych. Jest ona również uważana za potencjalną szczepionkę przeciwko ospie małpiej ospyze względu na podobieństwo między wirusami. Nie jest stosowana w Polsce.
• Szczepienia przeciw ospie małpiej w Polsce są wykonywane szczepionką JYNNEOS, Bavarian Nordic A/S (0,5 ml na dawkę) przedekspozycyjnie i poekspozycyjnie w grupie osób narażonych, tj. u osób z bliskiego kontaktu, personelu medycznego i laboratorium.
• jakSzczepienia najwcześniejsą dobrowolne, a decyzja o szczepieniu podejmowana jest indywidualnie po narażeniuocenie korzyści i ryzyka, mauwzględniając sensrodzaj dokontaktu 14i dniczas pojaki ekspozycji
• Szczepienieupłynął może zapobiec chorobie w okresie do 4 dni pood ekspozycji, a wiek oraz dane złagodzić jwywiadu dotyczące dostatusu 14immunologicznego dnii po narażeniu.
• wskazanie do szczepienia u osczynnikób zew zwiększonymkszających ryzyku ekspozycji i zakażenia
• MSM z częstą zmianą partnerów
• personel w specjalnych laboratoriach o zwiększonym ryzyku zakażenia
• Osoby o zwiększonym ryzyku wystąpieniaryzyko ciężkiego przebiegu powinnyospy być szczepione w pierwszej kolejnościmałpiej.
• dotychczasSzczepienie brakzaleca zalecesię osobom, które ukończyły dotyczących18 szczepień dla kobietlat w ciąży, dzieci i młodzieży
• schemat to 2 dawki w odstępie 28 dni
ramach:
• Poszczepień szczepieniupoekspozycyjnych przeciwko(post-exposure ospieprophylaxis wietrznej- PEP) w następujących wywiadzie wystarczy jedno szczepienie przypominające.
sytuacjach:
• Osobybliski kontakt fizyczny osoby zdrowej (np. nieuszkodzonej skóry lub błony śluzowej) z obni osobą zakażoną odpornościospą małpią (np. kontakt seksualny, kontakt domowy) lub długotrwały kontakt twarzą w twarz <1 m bez maski ochronnej.
• personel medyczny opiekujący się chorymi na ospę małpią lub mogący mieć kontakt z nieleczonym materiałem zakaźnym, po kontakcie bez użycia środków ochrony indywidualnej z osobą zakażeniemoną HIV)ospą małpią, jej płynami ustrojowymi lub przedmiotami zanieczyszczonymi materiałem zakaźnym
• personel laboratorium w sytuacji przypadkowego kontaktu z materiałem laboratoryjnym zawierającym wirusa ospy małpiej, którery nie został poddany inaktywacji
• Schemat szczepienia:
  • 1. dawka podana tak szybko jak to możliwe, najlepiej w  okresie pierwszych 4 dni od pierwszego kontaktu, do 14 dni, jeżeli nie ma objawów choroby
  • 2. dawka podana po 28 dniach od pierwszej dawki
  • U osób szczepionych w przeszłości były szczepione przeciwkoprzeciw ospie wietrznej,prawdziwej powinnymoże otrzymabyć dwapodana szczepieniatylko przypominające1 dawka.
• Zeszczepień wzglprzedekspozycyjnych (pre-exposure prophylaxis - PrEP):
  • personel medyczny opiekujący siędu chorymi na niedoboryospę szczepionekmałpią dolub szczepieńmogący podstawowych należy obecnie stosowamieć wszystkiekontakt dostz materiałem zakaźnym
  • personel laboratorium pracujący z ortopokswirusami
• Schemat szczepienia: pełny schemat szczepienia podstawowego osób dotychczas nieszczepionych obejmuje podanie 2 dawek w odstępnepie szczepionki≥28 dni.
• Szczepienie podskórne
• Uwaga: Decyzja o szczepieniu podejmowana jest indywidualnie po ocenie korzyści i ryzyka.¹⁰

Ograniczanie/wygaszanie epidemii 

• Szybka identyfikacja nowych przypadków
• izolacja chorych
• kwarantanna osób narażonych na zakażenie
• śledzenie kontaktów z chorymi
• obowiązek hospitalizacji
• Szczególnie zagrożony jest personel medyczny i osoby zamieszkujące z osobą chorą.².

Środki higieniczne dla personelu medycznego

• Personel medyczny, zajmując się podejrzanymi przypadkami i pacjentami, powinien pamiętać o następujących kwestiach:^2,56:
• Nie należy dotykać zmian chorobowych bez rękawiczek.
• Należy przestrzegać ścisłej higieny rąk (środek dezynfekujący o co najmniej ograniczonym działaniu wirusobójczym).
• Należy stosować środki ochrony indywidualnej:
• rękawice jednorazowe 
• maska FFP2
• okulary ochronne
• czepek 
• nieprzemakalny fartuch ochronny
• Używanie wyrobów medycznych w sposób dostosowany do statusu pacjenta.

Izolacja

• Według ECDC osoby zakażone powinny być izolowane do czasu całkowitego wygojenia się wykwitów i odpadnięcia ostatniejostatniego skorupystrupa.⁵⁶.
• Należy rozpocząć izolację od pierwszego dnia wystąpienia objawów klinicznych lub — w przypadku pacjentów bezobjawowych — w dniu pobrania próbki z dodatnim testem diagnostycznym.
• minimumLekarz podejrzewając zakażenie wirusem lub zachorowanie na małpią ospę ma obowiązek zgłoszenia przypadku do Sanepidu (druk ZLK-1) oraz skierowania osoby zakażonej lub chorej do obowiązkowej izolacji na okres 14 dni w przypadku braku objawów klinicznych lub 21 dni, alew przypadku wystąpienia objawów. Okres ten możliwee sąbyć teprzedłużony 4do tygodnie30 dni.^8-9
• brakNie kontaktuzaleca się kontaktowania się z osobami z obniżoną odpornością i zwierzętami domowymi.
• brakNie zaleca się aktywności seksualnej (nawet kontaktu seksualnego z zabezpieczeniem), brakoraz bliskiego kontaktu fizycznego
• Po wyleczonym zakażeniu wirusem ospy małpiej należy jeszcze przez 8 tygodni stosować prezerwatywy podczas stosunku, ponieważ możliwe jest, że wirus jest nadal obecny w nasieniu.
• Nie należy otrzepywać ani współdzielić pościeli ani przedmiotów domowego użytku z innymi osobami.
• W większości przypadków możliwa jest izolacja w domu.
• w miarę możliwości pobyt we własnym pokoju, najlepiej z własną łazienką
• konieczne kompleksowe sprzątanie i dezynfekcja otoczenia pacjenta
• środki czyszczące o co najmniej ograniczonym działaniu wirusobójczym

Osoby kontaktujące się z chorym

• ZalecenieOsoba kwarantanny/izolacji w środowisku domowym nie dotyczy osób kontaktujących się z chorym.
• Członkowie gospodarstwa domowego osoby chorejnarażona na zakażenie wirusem małpiąpiej ospę,ospy którzy nie mieli intymnego kontaktu(kontakt z osobą chorąchorym i nielub bylistyczność narażenize źródłem biologicznych czynników chorobotwórczych) jest kierowana przez lekarza na kontaktkwarantannę z potencjalniena zakaźnym materiałem (np. podczas czynności porządkowych):
• kontakt o wysokim ryzyku przeniesienia: aktywna kontrola przez organ ochrony zdrowia przezokres 21 dni licząc od dnia następnego po ostatnim dniu narażenia na zakażenie.^8-9
• kontakt o niskim ryzyku przeniesienia: samoobserwacja
• kontakt chroniony: samoobserwacja

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Okres inkubacji wynosi 3 lub 4–21 dni (krótsze okresy inkubacji 1–3 dni obserwowane również w ramach aktualnej epidemii).
• Początek z objawami ogólnymi, wykwity po kilku dniach
• Łagodniejszy przebieg niż ospa wietrznaprawdziwa, która została zlikwidowana w 1980 roku: w większości przypadków powrót do zdrowia w ciągu kilku tygodni.
• Obecnie przyjmuje się, że zakaźność trwa przez 2–4 tygodnietygodni.

Powikłania

• W krajach endemicznych
• powikłania bakteryjne zakażenie nałożone
• blizny (częściowo trwałe)^,
• zapalenie spojówek i zapalenie rogówki
• rzadko ślepota spowodowana erozją rogówki¹
• odoskrzelowe zapalenie płuc¹
• sepsa¹
• zapalenie mózgu¹
• odwodnienie
• Mniejszy odsetek powikłań u osób zaszczepionych przeciwko ospie²

Rokowanie

• W większości przypadków rokowanie jest korzystne.^1,45-56.
• Możliwy ciężki przebieg, szczególnie u noworodków, dzieci, osób starszych, osób z obniżoną odpornością i kobiet w ciąży.
• Przebieg zależy również od ilości wirusa przy narażeniu.
• Zgłaszano ciężki przebieg u osób z nieleczonym zakażeniem HIV.
• Do grupy ryzyka zalicza się również osoby po przeszczepie narządu lub komórek macierzystych.
• Według WHO ogólna śmiertelność w Afryce Środkowej i Zachodniej w ostatnich latach wynosiła ok. 3–6 %.
• Ogólna śmiertelność jest prawdopodobnie nizaniższaona z powodu niewielkiej liczby zgłoszeń.
• U dzieci poniżej 16. roku życia, zakażonych środkowoafrykańskim wariantem wirusa w poprzednich ogniskach choroby, śmiertelność wynosiła do 11%.

Dalsze postępowanie

• Jeśli choroba ustępuje samoistnie, zwykle nie ma konieczności prowadzenia dalszych działań.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Ospa małpia

Ilustracje


Ospa małpia

Zmiany chorobowe w przebiegu małpiej ospy (Źródło: Wikimedia https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Photos_of_monkeypox_in_British_patients,_May_2022.jpg)
• 
Pobranie próbki od pacjenta z małpią ospą (Źródło: Wikimedia https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Monkeypox_sampling.png)

Źródła

Piśmiennictwo

1. WHO. Fact sheets. Monkeypox. Stand 19.05.2022 (letzter Zugriff am 23.05.2022). www.who.int
2. ECDC. Factsheet for health professionals on monkeypox. Stand Juni 2022 (letzter Zugriff am 22.06.2022) www.ecdc.europa.eu
3. WHO. Multi-country monkeypox outbreak in non-endemic countries. Stand 21.05.2022 (letzter Zugriff am 25.05.2022) www.who.int
4. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH - PIB wwwold.pzh.gov.pl
5. GOV.UK. UK Health Security Agency. Guidance Monkeypox. The epidemiology, symptoms, diagnosis and management of monkeypox virus infections. Stand 01.06.2022 (letzter Zugriff am 22.06.2022) www.gov.uk
6. ECDC. Risk assessment: Monkeypox multi-country outbreak. Stand 23.05.2022 (letzter Zugriff am 24.05.2022). www.ecdc.europa.eu
7. World Health Organization. Diagnostyka laboratoryjna zakażenia wirusem ospy małpiej. Tymczasowe wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (23 maja 2022 r.). Med. Prakt., 2022; 6: 75–81 infekcje.mp.pl
8. Ministerstwo Zdrowia. Ospa małpia – najważniejsze informacje.(dostęp 27.09.2023) www.gov.pl
9. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji w warunkach domowych, kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego Dz.U. 2023 r. Poz. 668 (dostęp 19.12.2023) isap.sejm.gov.pl
10. Horban A., Miłkowski M. Zalecenia Ministra Zdrowia i Konsultanta Krajowego w dziedzinie choroby zakaźne dotyczące realizacji szczepień przeciw ospie małpiej w grupie osób narażonych

AutorinAutorzy

• Agnieszka Jankowska-Zduńczyk, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, praktyka lekarzy rodzinnych w Warszawie, Prezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce (recenzent)
• Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
• Marlies Karsch-Völk, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München

B04

Małpia ospa; Ospa małpia; Pokswirusy; Szczepienie przeciwko ospie; Zoonoza; Bushmeat (mięso dzikich zwierząt lądowych); Ospa; Ortopokswirusy

Ospa maMałpia ospa

document-disease document-nav document-tools document-theme

Definicja: Zachorowanie Zakana skutek zakażenieenia wirusem ospy małpiej. Epidemiologia: Na świecie odnotowuje się coraz więcej przypadków. Najczęściej występuje w Afryce Środkowej i Afryce Zachodniej. Dokładna światowa epidemiologia nie jest znana.

Medibas Polska (staging)

Ospa małpia

/link/bcfa91653ef746e98090c8fa2e5ce01a.aspx

/link/bcfa91653ef746e98090c8fa2e5ce01a.aspx

ospa-malpia

SiteDisease

Ospa małpia

K.Reinhardt@gesinform.de

Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom

pl

pl

pl