Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Ostre zakażenie dróg oddechowych

Streszczenie

  • Definicja: Wirusowe zakaZakażenie błon śluzowych górnych dróg oddechowych. Najczęstszym patogenemczynnikiem etiologicznym jest rinowirus, ale inne wirusy również mogą powodować przeziębienia. Bakterie i inne patogeny odpowiadają za niewielki odsetek infekcji górnych dróg oddechowych.
  • Epidemiologia: Dokładna zachorowalność nie jest znana. U dzieci zwykle występuje 6–8 epizodów w ciągu roku, u dorosłych 2–4 epizody.
  • Objawy: Ból gardła, katar, kaszel, ból kończyn, zmęczenie i nieznacznaniewielki gorączkawzrost temperatury.
  • WynikiBadanie badańprzedmiotowe: Zaczerwienione gardło, obrzęknięta śluzówka nosa, osłuchowo bez zmian patologicznych w osłuchowo nad płucachucami.
  • Diagnostyka: Z reguły dalsza diagnostyka nie jest konieczna. W przypadku podejrzenia zakażenia bakteryjnego może być przydatne oznaczenie poziomu CRP.
  • TerapiaLeczenie: Leczenie objawoweObjawowe.

Informacje ogólne

Definicja

  • Ostre, ustępujące samoistnie zapalenie górnych dróg oddechowych, z zajęciem nosa, gardła, zatok i krtani łącznie lub pojedynczo.1.
    • Brak swoistego obrazu objawów, obrazObraz kliniczny jest zróżnicowany w zależności od czynnika wyzwalającego zakażenie i indywidualnego przebiegu.
    • Objawy obejmują ból gardła, katar, ból głowy, kaszel, złe samopoczucie, bóle kończyn i nieznacznąniewielki gorączkęwzrost temperatury.
    • Chorobę może wywołać ok. 200 różnych podtypów wirusa.

Epidemiologia 

  • Dzieci chorują ok. 6–8 razy w roku, dorośli 2–4 razy w roku.1.
    • Na zachorowanie są bardziej narażeni dorośli, którzy mają bliski kontakt z dziećmi.
  • W krajach zachodnich objawy przeziębienia są przedmiotemprzyczyną ok. 11% wszystkich konsultacji w praktyce lekarza rodzinnego.1.
    • czCzęstsze występowanie w zimnych porachsezonie rokujesienno- zimowym.

Etiologia i patogeneza

  • Przeziębienia wywołują różne wirusy układu oddechowego, w około połowie przypadków są to rinowirusy:1
    • rinowirusyRinowirusy (do 50%)
    • koronawirusyKoronawirusy (10–15%)
    • wirusWirus grypy (5–15%)
    • wirusWirus paragrypy (5%)
    • RSV (5%)
    • metapneumowirusMetapneumowirus
    • echowirusyEchowirusy2
    • wirusWirus Coxsackie A i B2
  • WirusyZakażenie wywołującedanym wirusem nie prowadząprowadzi do wytworzenia długotrwałej odporności.2.
    • łŁagodniejszy przebieg po ponownym zakażeniu tym samym podtypem wirusa.1
  • ChorobaObjawy klinicznakliniczne ujawniarozwijają się u 2/3 zakażonych osób.

Patogeneza

  • Leukocyty wielojądrzaste naciekają błonę podśluzową nosa kilka dni po inokulacji wirusa.1.
    • Równolegle pojawiają się objawy.
    • Wydzielina ropna nie jest objawem zakażenia bakteryjnego ani wskazaniem do podaniawłączenia antybiotyku.
  • Ponadto wydaje się, że uwalnianie cytokin i innych mediatorów z zakażonych komórek nabłonka nosa prowadzi do wystąpienia typowych objawów.2.
  • Główna droga przenoszenia jest niejasna: kontakt rąk, droga kropelkowa, aerozole lub zanieczyszczenie powierzchni — wszystkie z tych dróg przenoszeniarozprzestrzeniania są istotne.1-2.

Czynniki sprzyjające

  • Istotne są następujące czynniki:1
    • kontaktKontakt z chorymi
    • dzieci Kontakt z dziećmi
    • zimneZimne pory roku
    • dzieciDzieci w żłobkach, świetlicach i przedszkolach
    • niemowlNiemowlęta ze starszym rodzeństwem
    • paleniePalenie i bierne palenie

ICD-10

  • J00 Ostre zapalenie nosa i gardła [przeziębienie]
  • J06.9 Ostre zakażenie górnych dróg oddechowych, nieokreślone

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Typowy obraz kliniczny
  • Badania laboratoryjne zazwyczaj nie są konieczne.
  • Diagnostyka w przypadku podejrzenia COVID-19, patrz COVID-19.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Ostry początek w ciągu 1–2 dni1
  • Objawy obejmują kilka lub wszystkie z poniższych:1
    • katarKatar/zatkany nos (ropna wydzielina często jest oznaką utleniania, a nie nadkażenia bakteryjnego)
    • spSpływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła
    • bBól gardła
    • kaszelKaszel (może być również ropnymokry)
    • ból głowy
    • zZłe samopoczucie
    • gorGorączka, stan podgorączkowy
    • bBóle kończyn
    • u U dzieci częściej także obrzęk szyjnych węzłów chłonnych2

Badanie kliniczneprzedmiotowe

  • Temperatura1
    • podwyższonaStan temperaturapodgorączkowy lub gorączka szczególnie u dzieci, nietypowa u dorosłych
    • PowyW przypadku temperatury powyżej 38°C, corazw sezonie epidemicznym, bardziej prawdopodobnaprawdopodobne jest zakażenie wirusem grypagrypy.
  • Zaczerwienienie gardła, szczególnie na przednich łukach podniebiennych, ewentualnie ropowicawydzielina na tylnej ścianie gardła.1
  • Obrzęknięta błona śluzowa nosa, ewentualnieczasem pokrywapokryta wydzieliną
  • Osłuchowo bez zmian w płucach1

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Badania laboratoryjne zwykle mają niską wartość informacyjndiagnostyczną i nie są konieczne.
  • PCRSzybki test antygenowy w kierunku SARS-CoV-2 w przypadku uzasadnionego podejrzenia.
  • CRP (szybki test) może być wskazany w przypadku podejrzenia zapalenia płuc lub zapalenia zatok.
  • Jeśli wynik w skali Centora FeverPAIN- McIsaaca wynosi co najmniej 3 u dzieci poniżej 15. roku życia2, wskazane jest wykonanie szybkiego testu na obecność paciorkowców (aby uniknąć niepotrzebnego podawaniawłączenia antybiotyku).
    • SkalaTemperatura FeverPAIN:powyżej 38°C – 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź
    • gorączkaWysięk w ciąguna ostatnichmigdałkach 24i godzinich obrzęk – 1 punkt
    • migdaPowiększone węzłkiy zchłonne nalotemszyjne przednie – 1 punkt
    • wizytaBrak u lekarzakaszlu w ciągu– 1 punkt
    • Wiek 3-14 dnilat od– wystąpienia1 objawpunkt
    • Wiek 15-44 lat – 0 punktów
    • silnieWiek zaczerwienione>45 migdałki
    • braklat kaszlu- lub-1 ostrego nieżytu nosapunkt
  • W przypadku podejrzenia zapalenia płuc u dorosłych należy wykonać RTG klatki piersiowej.
  • W przypadku klinicznego rozpoznania przeziębienia lub ostrego zapalenia oskrzeli u dorosłych pacjentów nie należy wykonywać badań krwilaboratoryjnych, diagnostyki plwociny ani RTG klatki piersiowej.
    • Jeśli objawy są typowe, wyniki badańbadania osłuchowychprzedmiotowego nie budzą zastrzeżeń, a pacjent jest w dobrym stanie ogólnym, nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań.

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

  • Złagodzenie objawów
  • Objawy zwykle ustępują w ciągu 5–7 dni (maksymalnie po 2 tygodniach), u młodszych dzieci często w ciągu 10–14 dni.1.

Ogólne informacje o terapii leczeniu

  • Podczas pandemii COVID-19 osoby z objawami przeziębienia powinny dochodziizolować do siebiesię w  domu i  minimalizować kontakty, nawet bez potwierdzenia zakażenia COVID-19.
    • Należy wykonać szybki test antygenowy, a jeśli wynik jest dodatni i/lub występują bardzo ciężkie objawy, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym, poprosić o poradę i w razie potrzeby zapytać o test PCR.
  • Leczenie służy łagodzeniu objawów.3.
  • Antybiotyki nie są wskazane w leczeniu przeziębienia.2,4.
    • Nie mają one wpływu na czas trwania ani nasilenie objawów, mogą powodować działania niepożądane w przewodzie pokarmowym, wiążą się z  niepotrzebnymi kosztami i zwiększają ryzyko oporności bakterii.
    • U pacjentów z ciężkimi chorobamischorzeniami sercaukładu krążenia lub układu oddechowego, z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności oraz u osób osłabionychobciążonych należy w indywidualnych przypadkach rozważyć antybiotykoterapię, ponieważ zapalenie płuc jest często trudne do zrróżnicowania w tych grupach chorych.

Zalecenia dla pacjentów

  • PrzestrzegaćPrzestrzeganie zasad higieny.1.
    • zakrywanieZakrywanie ust i nosa podczas kaszlu i kichania (zgiętym łokciem lub jednorazową papierową chusteczką)
    • regularneRegularne mycie rąk
    • bezpieczneWyrzucanie wyrzucaniezabezpieczonych papierowychjednorazowych chusteczek po wytarciu nosa
  • PićPrzyjmowanie odpowiedniąodpowiedniej ilośćci płynów, np. herbaty.
    • Nie ma naukowych dowodów na to, że zwiększone spożycieprzyjmowanie płynów pomaga w zwalczaniu choroby.5-6.
  • Odpoczynek w zależności od potrzeb
  • Utrzymywanie ciepła i unikanie stresu fizycznego i psychicznego, ewentualnie krótkie zwolnienie lekarskie
  • Inhalacje parą wodną nie mają potwierdzonego działania.7.
  • Nie ma naukowych dowodów na skuteczność większości leków sprzedawanych bez recepty.1.

Farmakoterapia

  • Środki przeciwbólowe
    • NLPZ zmniejszają ból i dyskomfort związany z przeziębieniem, ale nie mają wpływu na przebieg ani objawy ze strony układu oddechowego.8.
    • Paracetamol obniża gorączkę i łagodzi objawydolegliwości bólowe, ale nie ma wpływu na przebieg choroby.9.
    • Należy unikać stosowania aspiryny u dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye'a.1.
  • Obkurczające aerozolenaczynia leki miejscowe w postaci aerozoli do nosa / roztwory soli fizjologicznej w postaci aerozoluaerozoli do nosa lub kropli do nosa
    • Wyniki metaanalizy dotyczącej kropli do nosa o działaniu obkurczającym naczynia były na tyle niespójne, że nie można wyciągnąć z nich żadnych jednoznacznych wniosków. Jednak wielokrotne codzienne stosowanie prowadzi do nieznacznej poprawy klinicznej.10.
      • stosowanieStosowanie przez maksymalnie 3–7 dni1
    • W niektórych krajach nie zaleca się stosowania u dzieci kropli do nosa o działaniu obkurczającym u dziecinaczynia.1.
    • Istnieją niskiej jakości dane wskazujące, że roztwory soli fizjologicznej w postaci aerozolu do nosa lub kropli do nosa są bezpieczne i skuteczne u dzieci.
    • Preparaty skojarzone z lekówzawierające przeciwhistaminowychleki przeciwhistaminowe, przeciwbólowychlowe i obkurczającychce naczynia, wydają się zapewniać pewną ogólną ulgę u dorosłych i starszych dzieci. Jednak dostępne dane są zbyt skąpe, aby móc formułowawydawać jakiekolwiekjednoznaczne stwierdzenia na ten temat poszczególnych objawów.11.
  • AerozoleGlikokortykosteroidy do nosa z kortykoidamidonosowe
    • Działanie nie jest potwierdzone naukowo w leczeniu ostrego zakażenia.12.
  • Płukanie nosa roztworami soli fizjologicznej
    • Badania są niskiej jakości i nie pozwalają na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków dotyczących działania, ale wskazują na korzyści ze stosowania13.
    • Nie wiadomo, czy stosowanie roztworu soli fizjologicznej w postaci płukanek i aerozoli ma taki sam efekt.
  • Wdychanie ciepłej pary wodnej
    • Nie ma wpływu na objawy ani przebieg7.
  • Maść z kamforą, mentolem i eukaliptusem14
    • Jednorazowe zastosowanie takiej maści na klatkę piersiową prowadziło do znacznego złagodzenia kaszlu, udrożnienia nosa i poprawy jakości snu następnej nocy w badaniu u dzieci (w wieku >2 lat).
  • OpioidySłabe naopioidy męczącyo (suchy)działaniu kaszelprzeciwkaszlowym
    • Nie należy stosować u dzieci poniżej 18. roku życia.1.
    • Według Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Ogólnej DEGAM należy stosować tylko w wyjątkowych przypadkach.
  • ŚrodkiSubstancje wykrztuśne
    • Niewiele dowodów przemawia za stosowaniemkorzyścią ze stosowania środków wykrztuśnych lub przeciwkaszlowych.1.
    • Nie należy ich stosować.

Medycyna komplementarna/suplementy

  • Echinacea (je Jeżówka (Echinacea)
    • W przeglądzie Cochrane stwierdzono, że skuteczność produktpreparatów z jeżówki w leczeniu przeziębień nie jest w wystarczającym stopniu potwierdzona.
    • Ponadto zgłaszane są: tendencyjność publikacji, niska jakość przeprowadzonych badań oraz ich niespójne wyniki badań.15.
  • Pelargonium sidoides (pelargonia afrykańska)
    • Wyniki wątpliwe, z dowodami niskiej jakości; może pomóc złagodzić objawy przeziębienia.16.
  • Witamina C 
    • Według metaanalizy przyjmowanie co najmniej 200 mg witaminy C nie zapobiega przeziębieniom w populacji ogólnej.
    • Witamina C może mieć działanie zapobiegawcze u sportowców wyczynowych, którzy są narażeni na ekstremalne obciążenia fizyczne.
    • Dane z niektórych badań wskazują, że objawy mogą być złagodzone, a czas trwania przeziębienia skrócony, ale takiegotakie działaniaanie nie potwierdzonozostało potwierdzone we wszystkich badaniach.17.
  • Cynk
    • W randomizowanym badaniu nie wykazało żadnych efektów stosowania pastylek do ssania z cynkiemzawierających cynk.18.
    • Wcześniejsza metaanaliza sugerowała takipozytywny efektwpływ preparatów zawierających cynk, alejednak ten przegląd Cochrane został wycofany.19.
  • Miód
    • Miód może do pewnego stopnia łagodzić objawy kaszlu u dzieci i dorosłych.1,20.
    • Według niewielkiego, stosunkowo dobrze przeprowadzonego pod względem metodologicznym badania mieszanka kawy rozpuszczalnej i miodu pomaga dorosłym w walce z kaszlem poinfekcyjnym, który utrzymuje się dłużej niż 3 tygodnie.21.
      • 500 g miodu i 70 g kawy rozpuszczalnej: 3 x dziennie rozpuścić 1 łyżkę stołową w 200 ml ciepłej wody (<60C°) i wypić.
    • Uwaga: miód zawiera stosunkowo dużą ilość fruktozy. Nawet 25% populacji europejskiej ma zespół złego wchłaniania fruktozy i nie toleruje miodu! 

Zapobieganie

  • Unikanie zarażania innych poprzez regularne mycie rąk, zakrywanie ust i nosa podczas kaszlu lub kichania oraz szybkie wyrzucanie zużytych chusteczek.1.
    • niechodzenieW trakcie infekcji unikanie chodzenie do pracy lub szkoły
  • Rzucenie palenia
  • Probiotyki
    • W przeglądzie Cochrane stwierdzono, że probiotyki wykazują pewne działanie zapobiegawcze przeciwko zakażeniom górnych dróg oddechowych u dzieci i młodych dorosłych.22.
      • Jakość dowodów jest umiarkowana lub niska.
  • Witamina C
    • Suplementacja witaminy C nie ma wpływu na zmniejszenie częstości występowania przeziębień.17.
  • Witamina D
    • Jej przyjmowanie, nawet w dużych dawkach, nie pomaga zapobiegać przeziębieniom u dzieci ani dorosłych.1.
  • PreparatPreparaty ziołowyowe Echinacea (jeżówkawki (Echinacea)
    • Metaanaliza Cochrane wskazuje, że w niewielkim stopniu zapobiega przeziębieniom.15.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Ustępuje samoistnie
  • Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie, należy zweryfikować rozpoznanie1.
  • W przypadku kaszlu o niejasnej etiologiipoinfekcyjnego, utrzymującego się dłużej niż 8 tygodni należy wdrożyć dalszą diagnostykę i wykonać badanie RTG klatki piersiowej1.

Powikłania

Rokowanie

  • Powrót do zdrowia następuje zwykle w ciągu 2 tygodni.1.
    • Kaszel może utrzymywać się dłużej.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  1. BMJ Best Practice. Common cold. Last reviewed 29.10.2022. bestpractice.bmj.com
  2. Pappas DE. The Common Cold. Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases. 2018:199–202.e1. doi: 10.1016/B978-0-323-40181-4.00026-8. Epub 2017 Jul 18. PMCID: PMC7152197. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Fashner J, Ericson K. Treatment of the common cold in children and adults. Am Fam Physician 2012; 86: 153-9. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Kenealy T, Arroll B. Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 6. Art. No.: CD000247. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Guppy MPB, Mickan SM, Del Mar CB. "Drink plenty of fluids": a systematic review of evidence for this recommendation in acute respiratory infections. BMJ 2004; 328:499-500. pure.bond.edu.au
  6. Guppy MPB, Mickan SM, Del Mar CB, et al. Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections. Cochrane Database Syst Rev 2011;Issue 2 : CD004419. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Singh M, Singh M, Jaiswal N, Chauhan A. Heated, humidified air for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2017, Issue 8. Art. No.: CD001728. DOI: 10.1002/14651858.CD001728.pub6. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Kim SY, Chang YJ, Cho HM, Hwang YW, Moon YS. Non‐steroidal anti‐inflammatory drugs for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 9. Art. No.: CD006362. DOI: 10.1002/14651858.CD006362.pub4. Accessed 25 February 2021. www.cochranelibrary.com
  9. Li S, Yue J, Dong BR, Yang M, Lin X, Wu T. Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 7. Art. No.: CD008800. DOI: 10.1002/14651858.CD008800.pub2 cochranelibrary-wiley.com
  10. Deckx L, De Sutter AIM, Guo L, Mir NA, van Driel ML. Nasal decongestants in monotherapy for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016. doi:10.1002/14651858.CD009612.pub2 www.cochranelibrary.com
  11. De Sutter AIM, Eriksson L, van Driel ML. Oral antihistamine‐decongestant‐analgesic combinations for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2022, Issue 1. Art. No.: CD004976. DOI: 10.1002/14651858.CD004976.pub4. www.cochranelibrary.com
  12. Hayward G, Thompson MJ, Perera R, Del Mar CB, Glasziou PP, Heneghan CJ. Corticosteroids for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 10. Art. No.: CD008116. DOI: 10.1002/14651858.CD008116.pub3. www.cochrane.org
  13. King D, Mitchel B, Williams CP Spurling GKP. Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Art. No.: CD006821. DOI: 10.1002/14651858.CD006821.pub3 onlinelibrary.wiley.com
  14. Paul IM, Beiler JS, King TS, et al. Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms. Pediatrics 2010; 126: 1092-9. PMID: 21059712 PubMed
  15. Karsch-Völk M, Barrett B, Kiefer D, Bauer R, Ardjomand-Woelkart K, Linde K. Echinacea for preventing and treating the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 2. Art. No.: CD000530. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  16. Timmer A, Günther J, Motschall E, Rücker G, Antes G, Kern WV. Pelargonium sidoides extract for treating acute respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 10. Art. No.: CD006323. DOI: 10.1002/14651858.CD006323.pub3. Accessed 04 March 2021. www.cochranelibrary.com
  17. Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev 2013 Jan 31;(1):CD000980. www.cochranelibrary.com
  18. Hemilä H, Haukka J, Alho M, Vahtera J, Kivimäki M. Zinc acetate lozenges for the treatment of the common cold: a randomised controlled trial. BMJ Open 2020; 10: e031662. pmid:31980506. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  19. Singh M, Das RR. Zinc for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 6. Art. No.: CD001364. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  20. Abuelgasim H, Albury C, Lee J. Effectiveness of honey for symptomatic relief in upper respiratory tract infections: a systematic review and meta-analysis. BMJ Evid Based Med. 2021 Apr;26(2):57-64. doi: 10.1136/bmjebm-2020-111336. Epub 2020 Aug 18. PMID: 32817011. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  21. Raeessi MA, Aslani J, Raeessi N, Gharaie H, Karimi Zarchi AA, Raeessi F. Honey plus coffee versus systemic steroid in the treatment of persistent post-infectious cough: a randomised controlled trial. Prim Care Respir J. 2013 Sep;22(3):325-30. doi: 10.4104/pcrj.2013.00072. PMID: 23966217; PMCID: PMC6442828. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  22. Zhao Y, Dong BR, Hao Q. Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2022, Issue 8. Art. No.: CD006895. DOI: 10.1002/14651858.CD006895.pub4. www.cochranelibrary.com

Autorzy

  • Marlies Karsch-Völk, dr n. med., specjalistka ds. medycyny ogólnej, Monachium
  • Adam Windak; Prof dr hab. n. med.; specjalista medycyny rodzinnej; Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Natalia Jagiełła; specjalista medycyny rodzinnej; Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Krakowie (recenzent)
J00; J069
Zakażenie górnych dróg oddechowych; Infekcja górnych dróg oddechowych; Katar; Wirusowe zakażenie dróg oddechowych; Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok; Infekcja typu przeziębienie; Przeziębienie; Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i gardła; PrzeziębienieLeczenie objawowe; Zakażenie grypą; Choosing wisely; Zwykłe przeziPrzeziębienie
Ostre zakażenie dróg oddechowych
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Wirusowe zakaZakażenie błon śluzowych górnych dróg oddechowych. Najczęstszym patogenemczynnikiem etiologicznym jest rinowirus, ale inne wirusy również mogą powodować przeziębienia. Bakterie i inne patogeny odpowiadają za niewielki odsetek infekcji górnych dróg oddechowych.
Medibas Polska (staging)
Ostre zakażenie dróg oddechowych
/link/207649cabb834f928d2b21d48c17c139.aspx
/link/207649cabb834f928d2b21d48c17c139.aspx
ostre-zakazenie-drog-oddechowych
SiteDisease
Ostre zakażenie dróg oddechowych
K.Reinhardt@gesinform.de
Klive.Reinhardt@gesinformcom#aleksbelz@gmail.decom
pl
pl
pl