Termin niestrawność, inaczej dyspepsja (gr.: dys = zły, pepsis = trawienie) podsumowujeokreśla zespół dolegliwości lokalizowanych przez pacjentów w górnej części brzucha pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym.1
ból i pieczenie w nadbrzuszu (60–70%)
poposiłkowe uczucie pełności (80%)
wczesne uczucie sytości (60–70 %)
uczucie wzdęcia w górnej części brzucha (80%)
nudności (60%) i wymioty (40%)
JeW razie braku obecnoślici diagnostykaorganicznej pozostajeprzyczyny bez korelatu organicznegodolegliwości (ok. 50–70% chorych), mówimy o dyspepsji czynnościowej (dawniej nazywanej również „żołądkiem drażliwym”).
utrzymujUtrzymującące się lubprzez nawracającą dyspepsję trwającą ponadostatnie 3 miesiące w ciąguobjawy, ostatnich które rozpoczęły sie co najmniej 6 miesięcy wcześniej.
Brak potwierdzenia przyczyny organicznej w ocenieendoskopowejbadaniach dodatkowych, którare mogłabyyby wyjaśnić dolegliwości.
DokonujeWyróżnia się dalszejdwa klasyfikacjipodtypy dyspepsji czynnościowej na 2 podgrupy.1
Zespół dyskomfortudolegliwości poposiłkowegokowych (posprandial distress syndrome - PDS) występuje częściej niż zespół bólu w nadbrzuszu (epigastric pain syndrome - EPS), choć nierzadko objawy obu grup nakładają się na siebie.
zespół dyskomfortudolegliwości poposiłkowegokowych (PDS): występowanie przez co najmniej 3 dni w tygodniu jednego lub obu wymienionych niżej objawów:
uciążliwe uczucie poposiłkowej pełności po posiłku przeciętnej wielkości
wczesne uczucie sytości niepozwalające na dokończenie posiłku przeciętnej wielkości
Objawom tym mogą towarzyszyć:
poposiłkowy ból lub pieczenie w nadbrzuszu, wzdęcia, nudności, nadmierne odbijanie, zgaga
nudności, wymioty
brak apetytu
zespół bólu w nadbrzuszu (EPS)
uciążliwy ból i /lub pieczenie zlokalizowane w g nadbrzuszu, występujący co najmniej 1 dzień w tygodniu
Bórnejl czmoże być wywoływany spożyciem posiłku, może ustąpić po posiłku lub pojawiać się na czczo.
Ból nie spełnia kryteriów bólu żółciowego.
Mogą występować wzdęcia, odbijanie, nudności brzuchalub zgaga.
skurczeZespołowi brzuchabólu w nadbrzuszu mogą towarzyszyć objawy refluksu żołądkowo-przełykowego lub jelita nadwrażliwego.
Epidemiologia
Częstość występowania
OkDyspepsja występuje u ok. 10% osób dorosłych, ok. 20% populacji europejskiej doświadcza regularnie objawów dyspeptycznych.1
Ok.Około 10-15% z nichtych pacjentów ma w wyniku tego tak znacząceistotnie obniżenieoną jakościć życia,żezmuszającą szukado szukania porady lekarskiej.1
Płeć
Choroba znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
Wiek
ZmniejszenieNajwiększa częstościć występowania dolegliwościjest dyspeptycznychobserwowana z wiekiemw wieku 40-50 lat, później zmniejsza się.
Etiologia i patogeneza
Przyczyny są różne i wieloczynnikowe; dyskutuje się m.in. następujące mechanizmy dyspepsji czynnościowej:1,3:
według aktualnych ustaleń międzynarodowychObecnie dyspepsja z dodatnią potwierdzonym zakażeniem H. pylori zaliczana jest do grupy dyspepsji czynnościowych.
nawyki żywieniowe mające negatywny wpływ na opróżnianie żołądka: niedostateczne przeżuwanie, pośpiesznepospieszne i nieregularne spożywanie posiłków, tłuste potrawy.
W ramach diagnostyki dolegliwości dyspeptycznych należy wykonać badanie na obecność H. pylori; w zależności od indywidualnego profilu ryzyka, rozpoznanie może być postawione endoskopowo – z pobraniem biopsji lub nieinwazyjnie.
Biopsje: każdorazowo po 2 biopsje z jamy odźwiernikowej i trzonu żołądka, biopsja do szybkiego testu ureazowego, biopsje dwunastnicy
Zakażenie H. pyloripowoduje przewlekłe dolegliwości dyspeptyczne bez wywoływania zmian chorobowych tylko u niewielkiej ilościliczby pacjentów, aledlatego powinnodiagnostyka w kierunku zakażenia zawsze powinna być odnotowanewykonywana w czasie gastroskopii.
Pozostałe badania aparaturowedodatkowe
Do rozważenia tylko w indywidualnych przypadkach:1:
w W przypadku dominujących objawów bólowych z nadbrzusza: początkowo należy zastosować IPP, a następnie w przypadku braku odpowiedzi na leczenie - prokinetyk i/lub fitoterapeutyki.
w przypadku dominacji objawów związanychzespołu z zaburzeniamidolegliwości motorykipoposiłkowych: przedeprokinetyk, wszystkima leczenienastępnie fitoterapeutykamiIPP, ewentualnie fitoterapeutyki
W przypadku stwierdzenia współistniejącego zakażenia H. pylori należy można zaleciprzeprowadzić eradykację.
W przypadku razie opornobraku skuteczności na leczenieleczenia, można rozważyć zastosowanie leków przeciwdepresyjnych i interwencji psychoterapeutycznych, po wcześniejszym przeprowadzeniu badań przesiewowych w kierunku zaburzeń psychicznych (lęk, depresja, stres).
Inhibitory pompy protonowej (IPP)
Istotne działanie PPI w porównaniu z placebo, NNT ok. 151
Działanie IPP ograniczonesą dopreferowane jako leczenie pierwszego rzutu w zespole bólu w nadbrzuszu lub zespole dolegliwości dyspeptycznychpoposiłkowych z towarzyszącymi objawami refluksowymi,; brak odpowiedzi w zakresie objawów związanych z zaburzeniami motoryki w rozumieniu poposiłkowego zespołu dyspeptycznego.1
Próba leczenia powinna trwać 4-8 tygodnietygodni.
Przerwanie stosowania IPP może w indywidualnych przypadkach prowadzić do objawów z odbicia z dolegliwościami dyspeptycznym, co należy wcześniej omówić z pacjentem.,
Pomocne może być stopniowe zmniejszanie dawki.,
Zalecane w leczeniu dyspepsji jest podawanie standardowych dawek.1
Eradykacja (patrzzakażenie Helicobacter pylori) w przebiegu dyspepsji czynnościowej z dodatnim badaniemwynikiem badania w kierunku H. pylori, prowadzi u ok. 10-15% pacjentów w dłuższej perspektywie do całkowitego ustąpienia objawów, u pozostałych chorych objawy utrzymują się lub powracają.
Ważna, jako potencjalnie lecznicza opcja terapeutyczna przy braku innych możliwości leczenia przyczynowego6
W aktualnych wytycznych zaleca się podjęcie indywidualnej decyzji, przy czym, oprócz subiektywnych dolegliwości i decyzji pacjenta, należy wziąć pod uwagę następujące aspekty:
brak alternatywnych rozwiązań terapeutycznych
zapobieganie rakowirozwojowi raka
zmniejszenie liczby wizyt lekarskich i konieczności wykonania endoskopii
prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego w związku z leczeniem eradykacyjnym (ok. 10–25%, w większości przypadków tylko przejściowe)
Fitoterapeutyki
Mogą stanowić leczenie uzupełniające.
Spazmolityczne działanie tonizujące i uspokajające na przewód pokarmowy.
Najczęściej preparaty łączone (stosowane są m.in. mięta pieprzowa, olejek kminkowy, gorczyca farmerska, piołun, goryczka, korzeń arcydzięgla, rumianek, melisa)
Najsilniejsze dowody dotyczą STW5, ale naleNależy zachować ostrożność w przypadku preparatów zawierających glistnik jaskółcze ziele ze względu na jego potencjalne działanie hepatotoksyczne.,,
Udowodniono,Itopryd może prokinetykibyć sąskuteczny skuteczneprzede wszystkim w zespole dolegliwości poposiłkowych.
JednakStosowanie stosowanie metoklopramidu i domperidonu jest w dużej mierze ograniczone ze względu na działania niepożądane w długotrwałej terapii, a cyzapryd cizaprid został wycofany z rynku ze względu na działania niepożądane.
Leki przeciwdepresyjne
Leki przeciwdepresyjne stosowane są w przypadkach niepowodzenia terapiileczenia po wstępnej próbie farmakoterapii.1
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne o udowodnionej skuteczności (nie inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny),
Wauters L, Dickman R, Drug V, Mulak A. et al. United European Gastroenterology (UEG) and European Society for Neurogastroenterology and Motility (ESNM) consensus on functional dyspepsia. United European Gastroenterol J. 2021 Apr;9(3):307-331. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Termin niestrawność, inaczej dyspepsja (gr.: dys = zły, pepsis = trawienie) podsumowujeokreśla zespół dolegliwości lokalizowanych przez pacjentów w górnej części brzucha pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym.1
ból i pieczenie w nadbrzuszu (60–70%)
poposiłkowe uczucie pełności (80%)
wczesne uczucie sytości (60–70 %)
uczucie wzdęcia w górnej części brzucha (80%)
nudności (60%) i wymioty (40%)