Jakie są funkcje śliny?
Z regułyŚrednio w ciągu doby wydziela się od 0,5 do 1,5 litra śliny., Podczasproces jest pobudzany podczas jedzenia i żucia pobudzane jest wydzielanie śliny. Ale nawetNawet gdy nie przyjmujemy pokarmu, wydzielają się niewielkie ilości ślinytej substancji. Ślina pełni wiele ważnych funkcji:
- Chroni błonę śluzową jamy ustnej i zęby przed urazami i
atakamiuszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi i zakaźnymi. - Działa hamująco na
mikroorganizmywzrost mikroorganizmów, np.bakterie i wirusy.bakterii - Zapobiega próchnicy, usuwając resztki pokarmu i chroniąc przed kwasami, które tworzą się
wna szkliwie zębów, dzięki czemu początkowe ubytki są naprawiane. - Ułatwia żucie, połykanie i mówienie. Ślina jest również bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania zmysłu smaku i doznań smakowych.
- Służy jako nośnik składników odżywczych i enzymów trawiennych (substancji pomagających w rozkładaniu pokarmu).
Ślina ma kluczowe znaczenie dla ogólnego dobrego samopoczucia, oraz zapobiegania chorobom w obrębie jamy ustnej oraz dla ogólnej jakości życia.
Suchość ust występuje coraz częściejpowszechniej wraz z wiekiem: na przykład ok. 30% wszystkich osób powyżej 65. roku życia ma objawyskarży suchościsię ust.na Wynikaten toobjaw, co wynika głównie ze wzrostu zachorowań i przyjmowanych leków. Kobiety są bardziej podatne na objawywystąpienie suchości ust niż mężczyźni.
Przyczyny
Suchość ust jest spowodowana albo niedostatecznym wydzielaniem śliny, albolub zmienionym składem śliny.
Przyczyny suchości ust mogą być wielorakie. Już sama zmniejszona czynność żucia, np. w przypadku bolesnych chorób błony śluzowej jamy ustnej lub zębów, a także niewystarczającego protezowania, może prowadzić do suchości ust.
Zaburzenia autoimmunologiczne, jak np. zespół Sjögrena czy mogą zmniejszyć produkcję śliny. Niektniektóre zakażenia, zaburzenia wątroby i cukrzyca również mogą prowadzizmniejszyć doprodukcję suchości ustliny.
Suchość ust pojawia się też w czasie paniki. Jest to normalna reakcja. Dlatego lęki oraz depresje mogą również prowadzić do suchości ust.
Jednak najczNajczęstszą przyczyną suchości ust są reakcje niepożądane leków., Szacujeszacuje się, że suchość ust jest reakcjąpowodowana niepożądanąprzez około 500 różnych lekpreparatów. Lekami najczNajczęściej powodującymi suchość ust są substancje o właściwościach przeciwskurczowych (tzw. antycholinergiki), leki obniżające ciśnienie tętnicze, leki moczopędne, leki na alergie, leki na chorobę Parkinsona, leki uspokajające (benzodiazepiny) oraz leki cytotoksyczne stosowane w leczeniu nowotworów.
Suchość ust jest również częstą reakcją niepożądaną promieniowanianapromieniowania na obszarobszaru twarzy, np. przy leczeniu nowotworów.
Objawy
ZmniejszonyZmniejszone wydzielanie ślinotokliny prowadzi do suchości ust i uczucia pragnienia, trudności z połykaniem i mówieniem oraz zaburzeń smaku. Może wystąpić nieprzyjemny oddech i krwawienie z dziąseł. Zwiększa się ryzyko wystąpienia próchnicy i innych zakażeń jamy ustnej. CzStanowi częstesto stowarzyszą również objawy poza jamą ustną, np. suchość błony śluzowej nosa lub oczu, uczucie suchości w gardle z chrypką i kaszlem, suchość skóry, problemy z trawieniem i nasilone nagłe, nasilone parcie na mocz.
Suchość ust spowodowana lekami — co pomaga?
Jeśli regularnie przyjmujemy leki, możemy poprosić lekarza o sprawdzenie, czy któryś z nich nie powoduje suchości ust. Lekarz zdecyduje, czy można zmienić lek lub czy istniejąistnieje alternatywneinny środki, ktpowóre nie powodująd suchości ust. Możliwe jest zmniejszenie dawki lub zmiana schematu dawkowania tak, aby stężenie leku spadało o porze dnia, w której objawy suchości ust są najsilniejszenajbardziej dotkliwe. Jeśli pacjent przyjmuje kilka różnych leków, należy zbadać, czy któryś z nich można odstawić.
Porady dotyczące samodzielnego leczenia suchości ust
Suchość ust jest nie tylko nieprzyjemna, lecz oznacza również zwiększone ryzyko zakażeń grzybiczych w jamie ustnej oraz próchnicy. Na szczęście są pewne rzeczy, które można zrobić we własnym zakresie, aby przeciwdziałać temu ryzyku:
- Spróbować pasty do zębów z fluorem, która się nie pieni, ponieważ środki powierzchniowo czynne mogą zniszczyć ochronną powłokę śliny w jamie ustnej.
- Można stymulować produkcję śliny pastylkami do ssania bez cukru lub gumą do żucia.
- Dokładnie czyścić zęby, język i jamę ustną miękką szczoteczką i nicią dentystyczną lub wykałaczką.
- Szczególnie ważne jest czyszczenie produktami z fluorem po posiłkach.
- Należy unikać słodyczy i słodzonych soków lub napojów bezalkoholowych, ponieważ zwiększają one suchość ust.
- Pić często duże ilości wody. Jeśli problemy z suchością ust pojawiają się w nocy, można przepłukać usta niewielką ilością wody.
- W aptece dostępne są również aerozole lub żele ze sztuczną śliną do nawilżania ust. Jeśli to możliwe, powinny one zawierać dodatki fluorkowe, które zapobiegają próchnicy.
- Protezy zębowe wymagają dokładnego czyszczenia. Jeśli protezy całkowite odpadają z powodu suchości ust,
w poprawie sytuacjiklej możepomócprzynieśćklejpoprawę. - Poradę dotyczącą najlepszej dla nas pielęgnacji zębów i jamy ustnej można uzyskać w gabinecie stomatologicznym. Zalecane są
częstekontrole co 3–4
Leki stymulujące produkcję śliny
W przypadku suchości ust, zwłaszcza jeśli jest ona spowodowana terapią radiacyjną lub zespołem Sjögrena, możliwe jest zastosowanie leku o nazwie pilokarpina. Jeśli inne porady nie pomogą, można zasięgnąć porady lekarskiej, czy pilokarpinasubstancja ta w postaci tabletek jest odpowiednia. Pilokarpina nie powinna być przepisywana pacjentom chorym na astmę. i Nalenależy ją również stosować z ostrożnością przy istniejących zaburzeniachschorzeniach płuc lub serca.
Dodatkowe informacje
- Zespół Sjögrena
- Zakażenia grzybicze w jamie ustnej
- Próchnica
- Nieprzyjemny oddech
- Suchość ust (kserostomia)
Autorzy
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
- Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)