Co to jest zapalenie żołądka i jak się objawia?
Mianem zapalenia żołądka określa się stan zapalny w obrębie błony śluzowej żołtego narządkadu. To rozpoznanieRozpoznanie można prawidłowo ustalić dopiero po wykonaniu gastroskopii z pobraniem próbek (biopsją) i stwierdzeniu występowania zmian w błonie śluzowej żołądka. Zapalenie żołądka może nie dawać żadnych objawów, ale mogjeśli już występują, są mu też towarzyszyćto bóle brzucha i dolegliwości trawienne oraz zgaga (jeśli dodatkowo występuje zapalenie błony śluzowej przełyku), a nawet krwawienie zze ściany żołądka.
Dolegliwości żołądkowe i podobne objawygastryczne mogą występować również bez przyczyny organicznej (dającej się stwierdzić w badaniach obrazowych lub histopatologicznych), mówimy wtedywówczas o tzw. dyspepsji czynnościowej (niestrawności). Dyspepsja czynnościowa może również towarzyszyć zapaleniu żołądka.
Przyczyny
Co do zasady wszystkie czynniki, które uszkadzają komórki błony śluzowej żołądka, mogą powodować zapalenie żołądka:. Bakterię Helicobacter pylori wykrywa się u prawie połowy dorosłych w Europie Środkowej (jeszcze częściej w krajach rozwijających się) i u niektórych osób wywołuje ona zapalenie żołądka. Alkohol, zarzucanie żółci do żołądka (zamiast do jelit), leki przeciwbólowe, takie jak diklofenak, kwas acetylosalicylowy lub ibuprofen, lub niektóre inne leki oraz choroba autoimmunologiczna także mogą być przyczyną zapaleniastanu żołądkazapalnego. Ponadto ten stan zapalny często rozwija się on często u pacjentów ciężko chorych (np. na oddziale intensywnej opiekiterapii medycznej) w wyniku stresu i lęku.
Również długotrwałe przyjmowanie tzw. inhibitorów pompy protonowej (proton pump inhibitors — IPP) może powodować uszkodzenia., Lekileki te mają zasadniczo chronić żołądek, ponieważ ograniczają produkcję kwasu, jeśli jednak błona śluzowa jest już u pacjenta bardzo cienka, a IPP są stosowane od dawna, w rzadkich przypadkach może dojść do bardziej intensywnego namnażania się niektórych chorobotwórczych bakterii. Następstwem jest tzw. ropne zapalenie żołądka. TakieTaki namnażanierozrost bakteriiflory bakteryjnej może czasem być skutkiem innego uszkodzenia błony śluzowej (wskutek np. nowotworu, ciała obcego, wrzodu żołądka).
Objawy i dolegliwości
Błona śluzowa żołądka pełni różne funkcje: przede wszystkim chroni żołądek przed agresywnym kwasemdziałaniem solnymkwasu solnego, uwalnianymuwalnianego w żołądku podczas trawienia. Ponadto powstaje tu tzw. czynnik wewnętrzny (IF), istotny z punktu widzenia wchłaniania przez organizm witaminy B12 z pożywieniapokarmu.
Uszkodzenie komórek błony śluzowej powoduje więc ból, ze względu na działanie kwasu. Bktólry może także promieniować do przełyku i być odczuwalny w okolicy zamostkowej. Zazwyczaj ból występuje on po jedzeniu (gdy wytwarzany jest kwas solnyżołądkowy), często towarzyszy mu odbijanie kwasemkwaśną treścią i nudności., Wieluwielu chorych skarży się również na brak apetytu. Objawy przewlekłego zapalenia żołądka są naz początku często łagodne lub w ogóle nie występują.
Wskutek ograniczonego wchłaniania witaminy B12, zapalenie żołądka, zwłaszcza autoimmunologiczne, może w dłuższej perspektywie prowadzić do niedoboru witaminy B12., Mogczemu mogą temu towarzyszyć zaburzenia koncentracji lub inne objawy neurologiczne.
Jeśli wskutek zapalenia żołądka doszło do staprzewlekłego niewielkiego krwawienia z żołądka, czmoże rozwinąć sięsto występuje anemia (niedokrwistość). Jej oznakami są męczliwość, spadek wydajnościzmęczenie, bardzo blada skóra. Jeśli dodatkowo występuje wrzód żołądka, może onktóry silnie krwawić: krwawe wymioty lub czarne stolce sąpowinny wtedybyć dla nas sygnałami ostrzegawczymi i wymagającymi podjęcia szybkiego leczenia.
Diagnostyka
Podejrzenie zapalenia żołądka opiera się początkowo na opisanychzebraniu wywiadu lekarskiego pod kątem występujących dolegliwościachci; mogą one jednak występować również bez zapalenia żołądka (tzw. dyspepsja czynnościowa). Lekarz zapyta także o różne czynniki ryzyka sprzyjające zapaleniu żołądka, np. nadużywanie alkoholu, długotrwałe stosowanie leków, przede wszystkim przeciwbólowych (NLPZ), wcześniejsze choroby żołądka, wcześniejszei operacje żołądka, jelit lub pęcherzyka żółciowego i inne. Ważne jest również, aby zwrócić uwagę na ewentualne objawy krwawienia z żołądka, np. widoczną bladość skóry, szybką męczliwość spowodowaną niedokrwistością lub występowanie czarnych (smolistych) stolców.
Staranne badanie fizykalne może dostarczyć informacji na temat innych chorób, które mogą być przyczyną zapalenia żołądka lub z nim współwystępować. Badania morfologii krwi dają wiedzę na temat ewentualnej niedokrwistości i niedoboru witaminy B12; ważne jest również ewentualne wykrycie lub wykluczenie infekcji Helicobacter pylori (np. we krwi, w stolcu lub za pomocą testu oddechowego). Badanie ultrasonograficzne pomaga wykluczyć inne przyczyny dolegliwości.
Kluczowa dla ostatecznego rozpoznania jest gastroskopia z biopsją błony śluzowej. W razie stwierdzenia zmian błony śluzowej w trakcie badania można również ocenić stopień zaawansowania zapalenia żołądka. Próbkę tkanki można też zbadać na obecność Helicobacter pylori. UW niektórychgastroskopii pacjentówmożna występujeuwidocznić dodatkowo wrzód żołądka, rzadkoczy w rzadkich przypadkach rakraka żołądka. W pewnych przypadkachCzasami wskazane jest wykonanie dodatkowo tomografii komputerowej (TK).
Leczenie
Jeśli uda się wykryć chorobę będącą przyczyną zapalenia żołądka, pacjenta poddaje się pacjenta odpowiedniemu leczeniu. W przypadku zapalenia żołądka z powodu zakażenia Helicobacter pylori zaleca się połączenie kilku antybiotyków oraz dodatkowo zażywanie przez kilka tygodni inhibitorów pompy protonowej (IPP). Jeśli czynnikiem wyzwalającym są środki przeciwbólowe lub alkohol albo inne substancje uszkadzające błonę śluzową żołądekdka, wanależney jest, by poważniekoniecznie ograniczyć spożycie alkoholunapojów alkoholowych i powstrzymać się od stosowania środków przeciwbólowych lub stosowazastosować inne środki przeciwbólowe (paracetamol lub tzw. koksyby)leki, które nie uszkadzają błony śluzowej żołądka. Do czasu wyleczenia pomaga przyjmowanie IPP, zalecane również w przypadku cofania się żółci.
Jeśli autoimmunologiczne zapalenie żołądka jest związane z niedoborem witaminy B12, lekarz przepisze witaminsuplementację B12tej witaminy. Jeśli objawy wskazują na lekkie krwawienie z żołądka, w trakcie leczenia ważne są regularne kontrole w trakcie leczenia, aby mieć pewność, że zapalenie żołądka ustępuje, a krwawienie ustaje. W przypadku silnegonasilonego krwawienia (na przykład jeśli dodatkowo występuje wrzód żołądka) lub ropnego zapalenia żołądka koniecznekonieczny może byokazać leczeniesię pobyt w szpitalu.
Istotne znaczenie ma również zmiana diety. Ból brzucha często wywołują ostre przyprawy, alkohol, kawa, pikantne, smażone lub wędzone dania, bardzo tłuste lub bardzo słodkie posiłki. Alternatywą jest więc gotowane, lekko przyprawione chude mięso, ziemniaki, ryż, makaron, warzywa na parze itp.
Rokowanie
Nieleczone, utrzymujące się przez dłuższy czas zapalenie żołądka może doprowadzić do wrzodu żołądka i raka żołądka, krwawienia z niedokrwistością i niedoboru witaminy B12 z odpowiednimi objawami.
Zapalenie żołądka wywołane przez Helicobacter pylori daje się zwykle wyleczyć; po standardowym postępowaniu, abymającym na celu całkowicie wyeliminować patogen, konieczne może być leczenie przewlekłe. W innych przypadkach zwyklezwiązanych z używaniem substancji uszkadzających ścianę żołądka, najczęściej następuje znacząca poprawa stanu zdrowia, jeśli chory powstrzymuje się od spożywania alkoholu i przestaje przyjmować leki przeciwbólowe lub zamieni je na inne preparaty.
Dodatkowe informacje
- Wrzód żołądka
- Niedobór witaminy B12
- Helicobacter pylori
- Zgaga
- Niedokrwistość (anemia)
- Nadużywanie alkoholu
- Gastroskopia
- Zapalenie żołądka — informacje dla personelu medycznego
Autorka
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
- Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)