.
O perforacji wrzodu mówi się wtedy, gdy dochodzi do przejśpęknięcia wrzodu żołądka lub dwunastnicy przez całą grubościanęć ściany narządu. Wrzód to uraz błony śluzowej, do którego dochodzi najczęściej w wyniku zakażenia bakterią Helicobacter pylori lub przyjmowania niektórych leków. W większości przypadków błona śluzowa jest zaatakowanauszkodzona tylko powierzchownie. W przypadku uszkodzenia głębiej położonych naczyń krwionośnych dochodzi do krwawienia. W rzadkich przypadkach dochodzi do całkowitego pęknięcia ściany żołądka lub dwunastnicy. W terminologii medycznej nazywane jest to perforacją. Zawartość żołądka lub jelita dostaje się w ten sposób do jamy brzusznej, co prowadzi do zapalenia otrzewnej, które jest nagłym stanem, a nieleczone prowadzi do zgonu. Zarówno krwawienie, jak i perforację uważa się za groźne dla zdrowia i życia powikłania wrzoduchoroby wrzodowej żołądka.
Częstość występowania
Około 10% populacji doświadcza w ciągu życia wrzodu żołądka lub dwunastnicy. Szacuje się, że u do 5% z nich dochodzi do perforacji wywołanej przez wrzód.
Przyczyna
Istnieją dwie główne przyczyny powstawania wrzodów żołądka: zakażenie bakteriami typu Helicobacter pylori oraz przyjmowanie leków. Odsetek wrzodów żołądka spowodowanych przez Helicobacter pylori wynosi 75%, natomiast za 25% odpowiadają reakcje niepożądane leków.
Perforacje wrzodu występują znacznie częściej u tych pacjentów, u których wrzód powstał w wyniku przyjmowania leków. Głównymi winowajcami są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (NLPZ), takie jak ibuprofen i diklofenak. Leki te zmniejszają mechanizmy ochronne błony śluzowej żołądka przed kwasemdziałaniem kwasu żołądkowymdkowego. Regularne przyjmowanie leków zwiększa czterokrotnie prawdopodobieństwo wystąpienia wrzodu żołądka. Jeśli dodatkowo przyjmowane są preparaty z kortyzonem, wzrasta ono 15-krotnie.
Co się dzieje, gdy ściana żołądka ulegnie perforacji?
Gdy ściana żołądka lub dwunastnicy ulegnie perforacji, w większości przypadków zawartość (kwas żołądkowy, żółć, resztki pokarmu i bakterie) przedostaje się do jamy brzusznej. Skutkiem tego jest zapalenie otrzewnej. Następuje spadek ciśnienia tętniczego, który nieleczony może doprowadzić do wstrząsu i zapaści krążeniowej.
Objawy
Charakterystyczny dla perforacji wrzodu jest nagle występujący, silny ból brzucha. Początkowo często ból jest zlokalizowany nad pępkiem, później obejmuje cały brzuch. Ściana jamy brzusznej jest napięta i wrażliwa na dotyk i ruchzmianę pozycji; ból może również promieniować do pleców i ramion. W niektórych przypadkach jednak ból jest nieobecny.
CzDodatkowo częste jest poza tym ogólne złe samopoczucie, zimne poty, przyspieszona częstośćakcja serca, utrata apetytu i wymioty.
W kolejnych godzinach u niektórych pacjentów dolegliwości ustępują, co może być błędnie interpretowane jako poprawa stanu zdrowia. Po kilku godzinach stan ponownie się pogarsza. Nawracają ból brzucha, gorączka i objawy zapaści krążeniowej, takie jak zawroty głowy, szybkie tętno, spadek ciśnienia tętniczego i omdlenie.
Diagnostyka
Wskazówkę dla lekarza stanowi opis dolegliwości przez pacjenta. Wiele osób chorych w przeszłości było leczonych również z powodu wrzodu żołądka lub dwunastnicy. W przypadku podejrzenia perforacji wrzodu dalsze badania i leczenie przeprowadza się w szpitalu w trybie nagłym.
Badanie fizykalne, pomiar ciśnienia tętniczego i tętna służą do sprawdzenia, czy układ krążenia działa stabilnie.
W przypadku podejrzenia perforacji nigdy nie wykonuje się gastroskopii. Zwykle wykonuje się zdjęcie rentgenowskie brzucha (jeśli to możliwe w pozycji stojącej lub bocznej), na którym widać powietrze wydostające się z żołądka/jelita. Jako metody badań, stosuje się również TK i USG.
Terapia
W celu ustabilizowania krążenia pacjentowi podaje się płyny przez kaniulęwenflon dożylnąylny. Podaje się również inhibitory kwasu żołądkowego oraz antybiotyki. W przypadku utraty dużej ilości krwi rozważa się również transfuzję preparatów krwiopochodnych. RurkaSonda jest wprowadzana do żołądka przez nos lub usta, aby odessać resztki kwasu żołądkowego i jedzenia.
W większości przypadków wymagana jest operacja w trybie pilnym w celu zamknięcia otworu w ścianie żołądka lub jelita, aby zapobiec dalszemu wyciekowi miazgitreścimiazgi pokarmowej. Z takiej interwencji można zrezygnować tylko w przypadku, gdy otwór już sam się zamknął.
Rokowanie
Przebicie ściany żołądka lub jelita jest zdarzeniem zagrażającym życiu — nieleczone, w większości przypadków prowadzi do zgonu. Z tego powodu w przypadku podejrzenia perforacji wrzodu, która może objawiać się nagłym, silnym bólem brzucha, należy zadzwonić pod numer alarmowy.
Rokowanie jest dobre przy odpowiednio wczesnym leczeniu, które w większości przypadków obejmuje operację. Przy prawidłowej terapii choroby wrzodowej można poza tym wyleczyć większość pacjentów na całe życie.
Dodatkowe informacje
- Choroba wrzodowa
- Krwotoczny wrzód żołądka
- Helicobacter pylori
- Wrzód żołądka spowodowany przez NLPZ
- Terapia wrzodu żołądka
- Zapalenie otrzewnej
- Powikłania w przypadku wrzodu żołądka
Autorzy
- Dietrich August, lekarz, Fryburg Bryzgowijski
- Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)