Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Ból twarzy

Informacje ogólne

Definicja

  • Wiodący objaw: ból w obrębie twarzy (bóle ustno-twarzowe) o różnorodnym podłożu (stomatologicznym i nie stomatologicznym)1
  • Różnicowanie pierwotnego i wtórnego bólu twarzy (analogicznie do bólu głowy)
    • Ból wtórny: Ból twarzy jest objawem choroby podstawowej (np. zapalenie zatok przynosowych).
    • Ból pierwotny: ból twarzy sam w sobie jest stanem chorobowym i zwykle nie ma uchwytnej korelacji organicznej.

Klasyfikacja

Klasyfikacja ICOP (2020)

  • Niezależna klasyfikacja bólu twarzy według Międzynarodowej Klasyfikacji Bólu Jamy Ustnej i Twarzy (ICOP- International Classification of Orofacial Pain)
    • przed rokiem 2020 włączona do klasyfikacji bólów głowy ICHD-32
  • Podział bólu jamy ustnej i twarzy na sześć grup:
  1. Ból jamy ustnej i twarzy przypisywany chorobom i dysfunkcjom struktur zębodołowych i przyległych struktur anatomicznych
    .
    • 1.1 Ból zęba
    • 1.2 Ból błony śluzowej jamy ustnej, ślinianek i
      kości szczęki
  2. Ból mięśniowo-powięziowy w obrębie jamy ustnej i twarzy
    • 2.1 Pierwotny ból mięśniowo-powięziowy twarzy
    • 2.2 Wtórny ból mięśniowo-powięziowy twarzy
  3. Ból stawów skroniowo-żuchwowych
  4. Ból jamy ustnej i twarzy przypisywany uszkodzeniu lub chorobie nerwów czaszkowych.
    • 4.1 Ból twarzy spowodowany zmianami lub chorobami nerwu trójdzielnego (nerwoból nerwu trójdzielnego- n.trigeminus)
    • 4.2 Ból twarzy spowodowany zmianami lub chorobami nerwu językowo-gardłowego - n.glossopharyngeus
  5. Ból jamy ustnej i twarzy przypominający pierwotne bóle głowy
    • 5.1 Migrena twarzowa
    • 5.2 Napięciowy ból twarzy
    • 5.3 Trójdzielno-autonomiczny ból twarzy
    • 5.4 Ból twarzy spowodowany konfliktem naczyniowo-nerwowym
  6. Idiopatyczny ból jamy ustnej i twarzy

Epidemiologia

Przyczyna konsultacji

  • Powodem konsultacji najczęściej jest ból.

Rozważania diagnostyczne

  • Ból twarzy znajduje się w obszarze zainteresowania różnych dziedzin medycyny (stomatologia, medycyna ogólna, chirurgia szczękowa, laryngologia, neurologia, leczenie bólu).1
    • często jest powodem pierwotnego zgłoszenia się do stomatologa
    • nieliczne wizyty u specjalistów w trakcie leczenia nie stomatologicznych bólów twarzy
    • ryzyko niepotrzebnych zabiegów (np. ekstrakcje zębów)
  • Ból przeniesiony z innego miejsca może obejmować okolicę twarzy.
    • np. promieniowanie bólu głowy do twarzy występuje u około 10% pacjentów.
  • Z przewlekłym bólem twarzy często wiążą się inne choroby.1
  • Patrz też Powiązane Artykuły:

Niebezpieczne choroby wymagające leczenia

ICPC-2

  • N03 Ból twarzy

ICD-10

  • B02.3 Półpasiec oczny
  • G44.0 Klasterowy ból głowy
  • G50 Zaburzenia nerwu trójdzielnego [V. nerw czaszkowy]
    • G50.1 Nietypowy ból twarzy
  • H20 Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego
  • H40 Jaskra
  • H48 Zaburzenia nerwu wzrokowego i dróg wzrokowych w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
  • J01 Ostre zapalenie zatok
  • K02 Próchnica zębów
  • K05 Zapalenie dziąsła i choroby przyzębia
  • K07.6 Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego: Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego (DSSŻ)
  • M31.6 Inne olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic
  • R51 Ból głowy 

Diagnostyka różnicowa

Napadowy ból twarzy

Nerwoból nerwu trójdzielnego

  • Zobacz Artykuł Nerwoból nerwu trójdzielnego.
  • Definicja i etiologia
    • Neuropatyczny ból twarzy z neuralgią nerwu trójdzielnego (V)
    • Klasyfikacja według Międzynarodowej Klasyfikacji Bólu Jamy Ustnej i Twarzy (ICOP- International Classification of Orofacial Pain)
      • klasyczny: konflikt naczyniowo-nerwowy z przemieszczeniem nerwu trójdzielnego
      • wtórny: przypisywany chorobie podstawowej ( np. stwardnienie rozsiane- SM- w 2–3% wszystkich przypadków)
      • idiopatyczny: bez występowania korelacji
  • Epidemiologia
    • Ryzyko zachorowania w ciągu całego życia 0,16–0,3%
    • szczyt zachorowalności między 60. a 70. rokiem życia
  • Objawy
    • Charakter bólu: niezwykle ostry ból kłujący i przypominający rażenie prądem elektrycznym
    • Umiejscowienie: jednostronnie w obszarze unerwienia przez nerw trójdzielny
    • Przebieg: piorunujące uderzenia trwające kilka sekund, rzadko do 2 minut; dodatkowo możliwy ból ciągły
    • Czynniki wyzwalające: ból samoistny lub wywołany na przykład dotykiem, żuciem, mówieniem
  • Diagnostyka
    • Rozpoznanie stawia się pierwotnie na podstawie obrazu klinicznego
    • badanie obrazowe RM celem wyjaśnienia przyczyny
  • Leczenie
    • pierwotne leczenie farmakologiczne, np. z zastosowaniem karbamazepiny
    • w przypadku konfliktu naczyniowo-nerwowego, w razie potrzeby operacyjne odbarczenie mikronaczyniowe

Nerwoból nerwu językowo-gardłowego (n.glossopharyngeus)

  • Zobacz Artykuł Nerwoból nerwu językowo-gardłowego.
  • Definicja i etiologia
    • Zespół bólu neuropatycznego z neuralgią nerwu językowo-gardłowego (IX)
    • Analogicznie do nerwoból nerwu trójdzielnego: Najczęstszą przyczyną jest konflikt naczyniowo-nerwowy.
  • Epidemiologia
    • rzadki zespół, zapadalność 0,2–0,4/100 000 osobolat
  • Objawy
    • Napady silnego, przeszywającego o charakterze rażenia prądem elektrycznym, trwające od kilku sekund do 2 minut; dodatkowo możliwy ból ciągły
    • Czynniki wyzwalające: połykanie, mówienie i kaszel
    • Umiejscowienie: obszar unerwienia przez nerw językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus) oraz gałęzie uszne i gardłowe nerwu błędnego (ucho, podstawa języka, migdałki podniebienne, poniżej kąta żuchwy),
  • Diagnostyka
    • rozpoznanie kliniczne; RM w celu wyjaśnienia przyczyny
  • Leczenie
    • pierwotne leczenie farmakologiczne, np. z zastosowaniem karbamazepiny lub okskarbazepiny
    • w przypadku niepowodzenia, możliwe operacyjne mikronaczyniowe odbarczenie,

Klasterowy ból głowy

  • Zobacz Artykuł Klasterowy ból głowy.
  • Definicja i etiologia
    • pierwotny ból głowy z grupy trójdzielno-autonomicznych bólów głowy,
    • inne zespoły trójdzielno-autonomicznego bólu głowy
      • napadowa hemikrania (jednostronny ból głowy)
      • zespół SUNCT (ang. short-lasting unilateral neuralgiform pain with con- junctivital injection and tearing) /zespół SUNA (ang. short-lasting unilateral neuralgiform headache attacks with cranial autonomic features)
      • ciągła hemikrania (jednostronny ból głowy)
  • Epidemiologia
    • Chorobowość klasterowego bólu głowy to 0,1–0,2%.
    • Mężczyźni chorują częściej niż kobiety (3:1).
    • Podtyp twarzowy klasterowego bólu głowy dotyczy 14,8% wszystkich pacjentów z bólem klasterowym.
  • Objawy
    • krótkotrwałe napady silnego, ostrego, jednostronnego bólu głowy
    • Czas trwania epizodu bólowego także z napadem bólu klastrowego w obrębie jamy ustnej i twarzy wynosi 15–180 minut.
    • Częstotliwość: od jednego ataku co 2 dni do 8 ataków dziennie
    • towarzyszące objawy wegetatywne (z układu autonomicznego) po tej samej stronie
      • łzawienie, nastrzyknięcie spojówek, katar, pocenie się, zaczerwienienie skóry, zespół Hornera, niepokój
  • Diagnostyka
    • Rozpoznanie na podstawie wywiadu lekarskiego i przedmiotowego badania neurologicznego
  • Leczenie
    • Ostrych epizodów: tlenoterapia lub stosowanie tryptanów5
    • Profilaktyka, np. werapamilem lub topiramatem

Migrena twarzowa

  • Zobacz Artykuł Migrena.
  • Definicja i etiologia
  • Epidemiologia
    • Częstość występowania to 20% u kobiet i 8% u mężczyzn
    • Podtyp migreny jamy ustnej i twarzy dotyczy 2,3% wszystkich chorych na migrenę.
  • Objawy
    • epizodyczny, często jednostronny ból głowy o charakterze pulsująco-tętniącym
    • W migrenie jamy ustnej i twarzy napady bólu twarzy z lub bez bólu głowy trwają od 4 do 72 godzin.
    • towarzysząca utrata apetytu (prawie zawsze), nudności (80%), wymioty (40-50%), światłowstręt (60%), nadwrażliwość na hałas (50%)
  • Leczenie
    • Ostrych epizodów: ASA lub NLPZ, w ciężkich napadach można w razie potrzeby stosować tryptany

Przewlekły ból twarzy

Przetrwały idiopatyczny ból twarzy (Persistent Idiopathic Facial Pain, PIFP)

  • Definicja i etiologia
    • Zespół objawów z utrzymującym się bólem jamy ustnej i twarzy ponad 2 godziny dziennie
    • przewlekłe zaburzenie bólowe o niejasnej patogenezie,
    • Synonim: nietypowy ból twarzy
  • Epidemiologia
    • rzadki zespół, zapadalność 4,4/100 000 osobolat
    • chorują głównie kobiety (ok. 90%)
  • Objawy
    • Przebieg: ciągłe, niekiedy falujące dolegliwości przez co najmniej 2 godziny dziennie
    • Umiejscowienie: trudny do zlokalizowania ból twarzy, którego nie można jednoznacznie przypisać do obszaru unerwienia, jednostronny lub obustronny, może promieniować i rozprzestrzeniać się na przykład do okolicy szyi.
    • charakter: tępy, uciskający lub męczący
    • Sen zazwyczaj nie jest zakłócany przez ból.
  • Diagnostyka
  • Leczenie
    • wyjaśnienie, edukowanie pacjenta i terapia behawioralna,
    • unikanie interwencji chirurgicznych
      • zabiegi takie, jak ekstrakcje zębów często prowadzą do nasilenia objawów.
    • leczenie farmakologiczne (między innymi leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe)5

Zespół pieczenia jamy ustnej (burning mouth syndrom, BMS)

  • Zobacz Artykuł Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS).
  • Definicja i etiologia
    • Zespół utrzymującego się dyskomfortu w jamie ustnej ponad 2 godziny dziennie
    • etiologia choroby wciąż nie została wyjaśniona
  • Epidemiologia
    • Zapadalność około 11,4 na 100 000 osób
    • częsta u kobiet w okresie menopauzalnym
  • Objawy
    • Przebieg: uporczywe, falujące dolegliwości
    • Umiejscowienie: powierzchowne w błonie śluzowej jamy ustnej, zwykle po obu stronach
    • charakter: przede wszystkim uczucie pieczenia
    • Suchość w ustach oraz zaburzenia smaku to częste objawy towarzyszące.
  • Diagnostyka
    • Rozpoznanie przez wykluczenie: fizykalnie niezmieniona błona śluzowa jamy ustnej i brak możliwości ustalenia przyczyn miejscowych lub ogólnoustrojowych.

Wtórny ból twarzy

Ostre zapalenie zatok przynosowych

  • Zobacz Artykuł Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok.
  • Definicja i etiologia
    • ostre zapalenie błony śluzowej nosa z zaburzonym drenażem i wentylacją zatok przynosowych
    • najczęściej wirusowa w przebiegu przeziębienia
    • najczęściej dotyczy zatoki szczękowej, rzadziej sitowej, czołowej lub klinowej
    • Stwierdza się przewlekłe zapalenie zatok, jeśli trwania dłużej niż 3 miesiące.
  • Epidemiologia
    • choroba bardzo częsta
    • W okresie zimowym dotyczy około 15–20% populacji.
  • Objawy
    • Typowym objawem jest ból twarzy.
      • ból umiejscowiony jest wokół oczu, na czole lub przy zębach
      • Najczęściej występuje tylko po jednej stronie lub z przewagą po jednej stronie.
    • Objawy towarzyszące
      • zaburzenie oddychania przez nos i obecność wydzieliny z nosa
      • osłabiony zmysł węchu
      • gorączka i ból głowy
  • Diagnostyka
    • Rozpoznanie stawia się pierwotnie na podstawie obrazu klinicznego
  • Leczenie
    • W niepowikłanych przypadkach stosuje się leczenie objawowe, np. z mukolitykami i aerozolami o działaniu obkurczającym błonę śluzową nosa
    • W ciężkich przypadkach, jeśli to konieczne, należy stosować antybiotykoterapię (antybiotyk pierwszego wyboru w tym przypadku to amoksycylina 3 x 500 mg/dz.)
    • W przypadku zębopochodnego ropnego zapalenia zatok, w razie potrzeby zabieg chirurgiczny.

Zaburzenia czynnościowe stawu skroniowo-żuchwowego (TMD- temporomandibular dysfunction)

  • Zobacz Artykuł Zaburzenia czynnościowe stawu skroniowo-żuchwowego (TMD).
  • Definicja i etiologia
    • Ból związany z mięśniami żwaczowymi, stawem skroniowo-żuchwowym i strukturami przyległymi (ból mięśniowo-powięziowy w obrębie jamy ustnej i twarzy)
    • Występuje z lub bez upośledzenia czynnościowego
    • Bóle mięśni skroniowych (m. temporalis) i żwaczy (m. masseter) są powszechne.
  • Epidemiologia
    • szacowana na 5–12% populacji1
    • najczęstsze nie stomatologiczna przyczyna bólu twarzy1
  • Objawy
    • przebieg epizodyczny lub uporczywy, jak również ostry lub przewlekły
    • Ból stawów skroniowo-żuchwowych częściowo z promieniującym bólem twarzy (ból przeniesiony),
    • Ruchomość stawu skroniowo-żuchwowego jest często ograniczona lub bolesna.
    • Możliwe są towarzyszące bóle głowy, szyi lub ucha.
  • Obraz kliniczny
    • ograniczenie ruchu otwarcia szczęki
    • modyfikacja bólu poprzez ruchy żuchwy lub palpację mięśni skroniowych (m.temporalis) lub żwaczy (m. masseter).
  • Leczenie
    • W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie, ewentualnie można zalecić unikanie stresu, techniki relaksacyjne i leczenie zgrzytania zębami.

Choroby zębów i przyzębia

  • Zobacz Artykuł Dyskomfort w jamie ustnej.
  • Definicja i etiologia
    • różne choroby zębów (np. próchnica) lub sąsiadujących struktur (zapalenie przyzębia)
  • Epidemiologia
    • Choroby zębów są najczęstszą przyczyną bólu twarzy1.
  • Objawy
    • Ból jest często uporczywy lub prowokowany (mechanicznie, termicznie)
    • W przypadku chorób zębów ból może promieniować do innych miejsc w obrębie jamy ustnej i twarzy (ból przeniesiony).
  • Diagnostyka
    • badanie stomatologiczne i w razie potrzeby obrazowanie rentgenowskie

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (zapalenie tętnicy skroniowej)

  • Zobacz Artykuł Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic.
  • Cały rozdział opiera się na tym źródle.
  • Definicja i etiologia
    • układowe zapalenie dużych naczyń
    • Często dotyczy gałęzi tętnicy szyjnej zewnętrznej (np. tętnicy skroniowej), tętnicy ocznej lub łuku aorty i jego gałęzi.
  • Epidemiologia
    • najczęstsza postać pierwotnego układowego zapalenia naczyń
    • Zapadalność wynosi 15–44/100 000.
    • Dotyczy prawie wyłącznie pacjentów w wieku powyżej 50 lat.
  • Objawy
    • Wiodącym objawem klinicznym jest przeszywający/kłujący ból głowy, często po jednej stronie.
    • chromanie żuchwy (ok. 30% przypadków): świeży lub narastający ból podczas żucia
    • ryzyko ślepoty w przypadku zajęcia tętnic rzęskowych i przedniej niedokrwiennej neuropatii wzrokowej (AION)
  • Diagnostyka
    • rozpoznanie według kryteriów klasyfikacyjnych ACR
    • klinicznie bolesna tętnica skroniowa przy palpacji, osłabione tętno
    • badania laboratoryjne: OB (spowolnienie opadania) i podwyższone CRP
    • badania USG i w razie potrzeby biopsja tętnicy skroniowej
  • Leczenie
    • terapia glikokortykosteroidami w dużych dawkach
    • ewentualnie tocilizumab; metotreksat (MTX) poza zarejestrowanymi wskazaniami ("off-label")

Półpasieć i neuralgia popółpaścowa

  • Zobacz Artykuły Półpasiec oraz Neuralgia popółpaścowa.
  • Definicja i etiologia
    • Reaktywacja zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV) z ostrym zapaleniem nerwów
    • W 10–15% przypadków półpasiec dotyczy jednej lub kilku gałęzi nerwu trójdzielnego (n. trigeminus).
    • Półpasiec oczny oznacza zajęcie pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego (tj. nerwu ocznego, n. ophthalmicus).
    • Neuralgia popółpaścowa (nerwoból postherpetyczny) to utrzymujące się dolegliwości bólowe po wyleczeniu choroby zasadniczej.
  • Epidemiologia
    • około 900 zachorowań na półpaśca rocznie na 100 000 mieszkańców
    • Szczególnie dotknięte są osoby po 50. roku życia.
    • Neuralgia popółpaścowa występuje u około 10% wszystkich przypadków przebytego półpaśca.
  • Objawy
    • jednostronny ból w obszarze unerwienia zajętego nerwu
    • charakter dolegliwości: pieczenie, kłucie/uderzenie, mrowienie lub ból
    • W przebiegu choroby pojawiają się typowe pęcherzyki na zaczerwienionej skórze.
    • Nerwoból postherpetyczny z objawami pieczenia i swędzenia dotyczy tej samej okolicy i utrzymuje się po przebytym półpaścu.
  • Powikłania
  • Diagnostyka
    • zazwyczaj rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego, w razie potrzeby oznaczanie patogenów (met. PCR)
  • Leczenie
    • terapia przeciwwirusowa półpaśca (np. acyklowir), w ciężkich przypadkach również dożylna.
    • w przypadku półpaśca ocznego konsultacja okulistyczna
    • Leczenie neuralgii popółpaścowej zgodnie z zasadami terapii bólu neuropatycznego1

Inne przyczyny wtórnego bólu twarzy

Wywiad lekarski

Wywiad bólowy

  • Umiejscowienie1
    • ból jednostronny lub obustronny
    • w obszarze unerwienia przez jedną z gałęzi nerwu trójdzielnego (V)
      • nerwu ocznego (V1)
      • nerwu szczękowego (V2)
      • nerwu żuchwowego (V3)
    • możliwe promieniowanie i rozprzestrzenianie się bólu
  • Przebieg czasowy1
  • Intensywność i charakter bólu1
    • Bardzo silne bóle o charakterze uderzeniowym, podobne do rażenia prądem elektrycznym są typowe dla neuralgii nerwu trójdzielnego.
    • ból piekąco-swędzący i parestezja w przebiegu neuralgii popółpaścowej
    • uciskający ból twarzy często w przebiegu zapalenia zatok
  • Czynniki wyzwalające lub modyfikujące1
    • gorące, zimne lub słodkie pokarmy
      • w przypadku dolegliwości stomatologicznych
    • nasilenie bólu podczas żucia (chromanie żuchwy)
    • ból podobny do rażenia prądem elektrycznym nawet przy najmniejszym dotyku (allodynia)
    • wywołanie bólu poprzez ruchy kręgosłupa szyjnego, ułożenie głowy lub nacisk na mięśnie
    • aktywność fizyczna
    • stres i zmęczenie

Objawy towarzyszące

Badanie przedmiotowe

  • Oględziny twarzy
    • zaczerwienienie i wykwity w miejscu bólu w przebiegu półpaśca
  • Orientacyjne badanie stanu uzębienia
  • Sprawdzenie ruchu otwierania szczęki oraz palpacja mięśni skroniowych (m. temporalis) i żwaczy (m. masseter)
  • Badanie ruchomości kręgosłupa szyjnego i palpacja punktów spustowych w obrębie mięśni
  • Ocena bólu przy uciskaniu i ruchach gałek ocznych
  • Badanie palpacyjne tętnicy skroniowej powierzchownej (a. temporalis superficialis)
  • Badanie punktów wyjścia nerwu (punkty uciskowe nerwu trójdzielnego)
  • Ocena czucia 
  • Ocena funkcji nerwów czaszkowych

Dodatkowe konsultacje u specjalistów

  • Obrazowanie mózgu (RM, rzadziej TK)1
    • wskazane w wielu zespołach bólowych twarzy w celu wykluczenia przyczyn objawowych
  • USG Doppler Duplex naczyń szyjnych i tętnicy skroniowej
  • Diagnostyka elektrofizjologiczna
    • w przypadku wątpliwości diagnostycznych i celem diagnostyki przez wykluczenie w idiopatycznych zespołach bólowych twarzy
  • Diagnostyka laboratoryjna

Środki i zalecenia

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W wielu przypadkach leczenie może prowadzić lekarz rodzinny.
  • skierowanie do stomatologa w przypadku dolegliwości związanych z zębami
    • np. podobnie, w celu dopasowania szyny relaksacyjnej w przypadku zgrzytania zębami
  • skierowanie do neurologa, laryngologa lub okulisty – w zależności od objawów i podejrzewanej przyczyny

 Wskazania do skierowania do hospitalizacji

  • W przypadku pierwszego, ostrego i silnego bólu twarzy konieczna może być hospitalizacja.

Zalecenia

  • Leczenie jest uzależnione od choroby podstawowej.
    • Wtórny ból twarzy, w zależności od przyczyny, często leczy się przyczynowo.
    • W przypadku pierwotnego bólu twarzy często stosuje się leczenie objawowe lub terapię multimodalną.
  • Podstawowe znaczenie ma współpraca ze stomatologami i chirurgami szczękowymi.
    • np. unikanie interwencji chirurgicznych w przypadku zdrowego uzębienia3
  • Leczenie objawowe
    • W przypadku migreny lub klasterowego bólu głowy manifestujących się w obrębie twarzy należy podjąć leczenie w trybie pilnym.
    • W przypadku idiopatycznych zespołów bólowych twarzy – stosowanie leków przeciwdepresyjnych i przeciwpadaczkowych
    • Zobacz też Artykuł na temat leczenia bólu neuropatycznego.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Nerw trójdzielny (V) i jego gałęzie (V1–V3)
Nerw trójdzielny (V) i jego gałęzie (V1-V3)

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Zakrzewska JM. Differential diagnosis of facial pain and guidelines for management. Br J Anaesth. 2013;111(1):95-104. doi:10.1093/bja/aet125 doi.org
  2. The International Classification of Headache Disorders 3rd edition. Painful lesions of cranial nerves and other facial pain. International Headache society. Stand 2018 www.ichd-3.org
  3. Weiss AL, Ehrhardt KP & Tolba R. Atypical Facial Pain: a Comprehensive, Evidence-Based Review. Curr Pain Headache Rep 21, 8 (2017). https://doi.org/10.1007/s11916-017-0609-9 doi.org
  4. Krolczyk SJ. Persistent Idiopathic Facial Pain. Medscape 2014. emedicine.medscape.com
  5. Graff-Radford SB. Facial pain. Neurologist. 2009;15(4):171-177. doi:10.1097/NRL.0b013e31819827d8 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Jonas Klaus, lekarz w trakcie specjalizacji z neurologii, Hamburg
B023; G440; G50; G501; H20; H40; H48; J01; K02; K05; K076; M316; R51
N03
Schmerzen im Gesichtsbereich; Gesichtsschmerz; Sinusitis; Rhinosinusitis; Entzündung der Nasennebenhöhlen; Zahnprobleme; Nächtliches Zähneknirschen; Clusterkopfschmerzen; Riesenzellarteriitis; Dysfunktion des Kiefergelenks; Migräne; persistierender idiopathischer Gesichtsschmerz; PIFP; Temporomandibuläre Dysfunktion; TMD; Trigeminusneuralgie; orofaziale Schmerzen; Clusterkopfschmerz; Faziale Migräne; Fazialer Clusterkopfschmerz; paroxysmale Hemikranie; SUNCT-Syndrom; SUNA-Syndrom; Hemicrania continua; Persistent idiopathic facial pain; PIFP; PIDAP; Atypischer Gesichtsschmerz; Anhaltender idiopathischer Gesichtsschmerz; BMS; Burning Mouth Syndrome
Ból twarzy
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Wiodący objaw: ból w obrębie twarzy (bóle ustno-twarzowe) o różnorodnym podłożu (stomatologicznym i nie stomatologicznym)1 Różnicowanie pierwotnego i wtórnego bólu twarzy (analogicznie do bólu głowy) Ból wtórny: Ból twarzy jest objawem choroby podstawowej (np. zapalenie zatok przynosowych). Ból pierwotny: ból twarzy sam w sobie jest stanem chorobowym i zwykle nie ma uchwytnej korelacji organicznej.
Medibas Polska (staging)
Ból twarzy
/link/3de0c761967a43a49e2d2ff139d0b1a3.aspx
/link/3de0c761967a43a49e2d2ff139d0b1a3.aspx
bol-twarzy
SiteProfessional
Ból twarzy
K.Reinhardt@gesinform.de
Ka.Reinhardt@gesinformkardymowicz@bonnierhealthcare.depl
pl
pl
pl