Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy

Streszczenie

  • Definicja: krótkie napady zawrotów głowy (okołotrwające ok. 20 ssekund) wywołane przez zmianę pozycji głowy wskutekwynikające z siły ciężkości,: nudności – i oscylopsje (drgania obrazu) jako możliwe objawy towarzyszące. Takiego rodzaju dolegliwości są zazwyczaj spowodowane położeniem się, wyprostowaniem lub obracaniemodwracaniem na łóżku, przechyleniem lub odchyleniem głowy.
  • Częstotliwość występowania: u około 20% pacjentów chorujących na zawroty głowy występują łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy.
  • Objawy: silne napadowe zawroty głowy przypominające wirowanie, czasami wegetatywne objawy towarzyszące (nudności, wymioty).
  • WynikiBadanie badaniafizykalne: oczopląs, kierunek zależny od kanału półkolistego.
  • Diagnostyka: rozpoznanie opiera się na typowym wywiadzie oraz powodującychwynikach chorobębadań czynnikach poprzez badania pozycyjnepozycyjnych.
  • Leczenie: leczenie za sprawą różnych przeprowadzanychprzeprowadzane przez lekarza manewrówrożne pozycyjnychmanewry pozycyjne lub ćwiczeńwiczenia własnychasne pacjenta. Wysoki wskaźnik sukcesu leczenia, jednak również wysoka liczba nawrotów choroby wymagających ponownego leczenia nawrotów choroby.

Informacje ogólne

Definicja

  • Łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy (benign paroxysmal positional vertigo - BPPV) charakteryzują się:
    • krótkimi napadami zawrotów głowy powodowanymi przez zmianę jej pozycji w stosunku do siły ciężkości
    • czasem trwania około 20 ssekund
    • nudnościami i oscylopsjami jako możliwymi objawami towarzyszącymi
    • Te dolegliwości są często spowodowane kładzeniem się lub prostowaniem na łóżku, obracaniem w nim, pochylaniem lub odchylaniem głowy.
  • Chorobę zdefiniowali początkowo w 1952 roku lekarze Dix i Hallpike.1.

Częstotliwość występowania

  • Najczęstsza postać zawrotów głowy
    • Odsetekodsetek w różnych zespołówach zawrotów głowy wynoszący około 20%
  • Najczęstsza choroba obwodowego układu przedsionkowego2
  • Chorobowość
    • ogólnie oraz specjalnie dla lekarzaw podstawowej opiekiopiece zdrowotnej jedynie kilkanieliczne badańbadania
    • w przeprowadzonym w USA badaniu: częstość występowania choroby w ciągu całego życia 2,4%3
  • Zapadalność
    • zmienne dane dotyczące zapadalności
      • około 64/100 000 przypadków rocznie
      • w nowszym badaniu około 10 razy wyższa zapadalność (600/100 000)3
  • Wiek 
    • występowanie od dzieciństwa do podeszłego wieku4
    • zapadalność wzrastająca wraz z wiekiem4
      • zwiększone prawdopodobieństwo odłączenia się kamyczków błędnikowych (otolitów) od narządów otolitowych w uchu wewnętrznym wraz z wiekiem5
      • często po dłuższym okresie przykucia do łóżka i urazie czaszki
    • pierwszePierwsze objawy występują najczęściej po 40. roku życia.
  • Płeć
    • chorobaChoroba występuje mniej więcejok. dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Etiologia i patogeneza

Etiologia

Patogeneza

  • Dostępne są dwie patogenetyczne teorie rozwoju tej choroby, a mianowicie: „canalolithiasis” i „cupulolithiasis”.6
1. Teoria Canalolithiasiscanalolithiasis
  • Pozwala prawdopodobniejz większym prawdopodobieństwem wyjaśnić przyczynę większości przypadków
  • Odłączenie otolitów od plamkiplamek żóworeczka i/lub łtej.agiewki
  • Otolity to anorganiczne cząsteczki o większej gęstości niż endolimfa.
  • ZejściePrzemieszczenie otolitów do dolnej części kanału półkolistego
    • najczęściej w  kanale tylnym półkolu, rzadziej w poziomym bocznym
  • W przypadku szybkiej zmiany pozycji głowy ruch otolitów wzdłuż kanału półkolistego
  • Wskutek tego powstawanie przepływu w endolimfie, a następnie podrażnienie rzęsek w osklepku bańkowym:; Wywowywołanie krótkotrwałych, silnych zawrotów głowy i oczopląsu (maks. 60 s, przy czym latencja pomiędzy końcem manewru pozycyjnego i początkiem oczopląsu może potrwać do 40 s)
  • Podział częstotliwości dotyczącej różnych kanałów półkolistych:
    • Canalolithiasis dolnego tylnego kanału półkolistego: około 80–90 %
    • Canalolithiasis poziomego bocznego kanału półkolistego: około 5–15 %
    • Canalolithiasis przedniego kanału półkolistego: może mieć różne wartości (0–5%).
    • W rzadkich przypadkach może też dotyczyć kilku kanałów półkolistych lub obu uszu.7.
2. Teoria Cupulolithiasiscupulolithiasis
  • Otolity lub ich części przyczepiają się do osklepka bańkowego.
  • Stymulacja obciążonego przez otolity osklepka bańkowego wywołuje reakcję impulsową, która powoduje zawroty głowy oraz oczopląs mogące trwać dłużej niż 60 sekund.8.

Warianty łagodnych napadowych pozycyjnychpołożeniowych zawrotów głowy

  • W zależności od określonego kanału półkolistego wyróżnia się trzy postaci4:
    1. p-BPPV (zapoczątkowany w tylnym kanale półkolistym)
      • najczęstsza postać (około 80–90 %)
      • Wyczerpujący się oczopląs pozycyjny rotujący w kierunku ucha dolnego i skierowany w stronę czoła po ustawieniu głowy w płaszczyźnie danego kanału półkolistego
    2. h-BPPV (zapoczątkowany w poziomym bocznym kanale półkolistym)
      • około 5–15 %
      • prostoliniowy poziomy oczopląs w przypadku manewrów pozycyjnych
      • Promieniuje w przypadku Canalolithiascanalolithias do dolnego ucha, a w przypadku Cupolithiasiscupolithiasis – do górnego ucha.
    3. a-BPPV (zapoczątkowany w dolnym przednim kanale półkolistym)
      • Ta postać może występować w różnym natężeniu (0–5%).
      • Wywołanie przez tę samą pozycję, co p-BPPV.
      • Kierunekkierunek oczopląsu pionowo w dół

Czynniki predysponujące

ICPC-2

  • H82 Schwindelsyndrom

ICD-10

  • H81.1 Łagodne, napadowe zawroty głowy
  • H81.4 Zawroty głowy pochodzenia ośrodkowego

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • PrzypuszczeniePodejrzenie i potwierdzenie diagnozy poprzez:
    • typowy wywiad lekarski
    • manewr pozycyjny z typowym oczopląsem
  • BadanieW z wykorzystaniem przyrządów nie jest w większości przypadków nie jest konieczne badanie z wykorzystaniem aparatury diagnostycznej.

Rozpoznania różnicowe

Rodzaje obwodowych zawrotów głowy

Jednostronna paroksymalnaparoksysmalna patologiczna stymulacja/rzadziej hamowanie narządówdu przedsionkowychprzedsionkowego lub nerwu przedsionkowego9
  • Oprócz łagodnegoagodnych, napadowegonapadowych pozycyjnegopołożeniowych zawrotuzawrotów głowy obejmuje to terównież:
    • chorobę Ménière’a
      • przemijające, nagłe ataki zawrotów głowy (2 lub więcej) trwające od 20 minut do 12 godzin
      • zaburzenie słuchu, związane z atakami zawrotów głowy
      • szumy uszne o zmiennym natężeniu lub ucisk w danym uchu
    • Napadynapady westybulopatii
      • trwające od 10 sekund do 1 minuty, występujące spontaniczne, przebiegające stosunkowo jednostajnie ataki zawrotów głowy
      • częściowo spowodowane przez ruch głowy
    • Dehiscencjadehiscencja (rozejście) kanału/przetoka perylimfatyczna
      • nawracające ataki zawrotów głowy spowodowane zmianami ciśnienia lub głośnymi dźwiękami
      • autofonia, zwiększone przewodnictwo kostne lub pulsujące szumy uszne
Ostra jednostronna westybulopatia jednostronna(zapalenie (nerwu przedsionkowego - Neuritis vestibularis)9
  • ostreOstre wirowanie (czas trwania co najmniej 24 h), któremu towarzyszą oscylopsja, skłonność do upadków i nudności
  • spontanicznySpontaniczny oczopląs poziomo-skrętny z szybkim przejściem na rzekomo wolną od dolegliwości stronę, tłumiony przez fiksację (utrwalenie)
Westybulopatia obustronna9
  • niepewnoNiepewność podczas chodzenia lub stania, nieostre widzenie lub oscylopsje podczas ruchu, pogorszenie zawrotów głowy, którym towarzyszą zaburzenia równowagi
  • brakBrak objawów podczas siedzenia lub leżenia

OdOśrodkowe zawroty głowy

Niedokrwienie mózgu (pień mózgu/móżdżek) jako ostry objawzespół przedsionkowy9
  • Czynniki predysponujukierunkowujące podczas wywiadu: wiek >powyżej 60 lat, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, objawy towarzyszące ze strony ośrodkowego układu odśrodkowegonerwowego (np. niedowład kończyn), występowanie jednostkowe, i spontaniczneruchy głowy o niewielkim wpływie na objawy9
  • OdZmiany w ośrodkowerodkowym zmianyukładzie śródmiąższowenerwowym należy podejrzewać w przypadku nietypowego oczopląsu pozycyjnego i wówczas, gdy inne objawy kliniczne wskazują na zaburzenieuszkodzenie pnia mózgu lub móżdżku.
  • W przypadku pozycyjnego oczopląsu odośrodkowego występują często: ataksja tułowia, oczopląs w kierunku spojrzenia, sakkadowe (skokowe) ruchy oczu.
Migrena przedsionkowa9
  • Częsta przyczyna nawracających, spontanicznych napadów zawrotów głowy
    • Oprócz spontanicznego oczopląsu może także występować odśrodkowy oczopląs pozycyjny.
  • Co najmniej 5 epizodów z objawami przedsionkowymi trwającymi od 5 minut do 72 godzin
  • Wywiad dotyczący migreny lub objawy migreny podczas napadów

HINTS (head impulse-nystagmus-test of skew): 3-stopniowy test umożliwiający odróżnienie odośrodkowych i obwodowych zawrotów głowy

  • Ostre przedsionkowe zawroty mogą być, w ramach diagnostyki różnicującej, spowodowane przez udar niedokrwienny.
    • U około połowy pacjentów z ostrymi objawami zespołu przedsionkowego wskutek udaru nie występują inne oczywiste deficyty ogniskowo-poznawcze.10
  • Okazało się, że klinicznyKliniczny 3-stopniowy test (HINTS) umożliwia bardziej precyzyjne wykrywanie udaru niż wcześniej stosowany rezonans magnetyczny.11.
    • Test HINTS obejmuje ocenę:
      • Head Impulse (test impulsówpchnięcia głowyową)
      • Nystagmus (wzórocena oczopląsu)
      • Test of Skew (skośne odchylenie gałek ocznych)

Procedura przeprowadzania i oceny testu HINTS

  • Head Impulse (test impulsówpchniecia głowyową)
    • Pacjent skupia wzrok na stacjonarnym obiekcie, np. nosie osoby wykonującej badanie osoby.
    • GwaOsoba badająca gwałtownytownie skrętca głowyowę pacjenta (pomiędzy 10 i 20 stopni, od pozycji odśrodkowej dow środkajedną i potem w drugą stronę) przez osobę badaną.
      • Strona badania określa kierunek gwałtownego skrętu głowy.
      • kilkakrotne powtórzenie na każdej stronie
    • Prawidłowy testwynik testu: przez cały czas oczy pozostają skupione na nosie w jednej pozycjibadającego.
      • Prawidłowyświadczy testo impulsównienaruszonym głowyodruchu u osobyprzedsionkowo-ocznym, z ostrą postacią oczopląsu niemal zawszeco wskazuje uszkodzeniena ukcentralną przyczynę ostrego zespoładuu odśrodkowego.przedsionkowego
    • Wynik patologicznynieprawidłowy: oczygałki nieoczne sprzesuwają jużsię skupioneza ruchem głowy, a następnie przemieszczają się w przeciwnym kierunku, na celu.nos Korektaosoby pozycjibadającej pacjenta(korekta z ruchem sakkadowym).
      • świadczy o uszkodzeniu obwodowym, np. zapaleniu nerwu przedsionkowego
  • OczoplNystagmus (ocena oczopląssu)
    • ObserwacjaBadający oczuprosi pacjenta o skierowanie spojrzenia przed siebie, w każdym lewo oraz w prawo, obserwując jednocześnie ruchy gałek ocznych.
      • oczopląs poziomy, o stałym kierunku, nasilający się przy patrzeniu w kierunku wzrokufazy przez co najmniej 10 sekund przy usunięciu fiksacji (np. poprzez zaciemnienie pomieszczenia i okulary do obserwacjiszybkiej oczopląsu lub- okularyuszkodzenie M)obwodowe
      • Kierunek oczopląsu
        • jednokierunkowys pionowy, obrotowy lub
        • różne kierunkizmiennokierunkowy (w- przypadkuuszkodzenie skupienia wzroku na przeciwnej stronie)ośrodkowe
      • Oczopląs ze zmianą kierunku wskazuje na przyczynę związaną z układem odśrodkowym.
    •  Skew Test (skośne odchylenie gałek ocznych)
      • Pacjent skupia wzrok na stacjonarnym obiekcie, podczas gdy osoba przeprowadzająca badanie osoba naprzemiennie zasłania mu oczy (najpierw jedno, potem drugie).
      • Obserwacjaobserwacja pod kątem pionowego ruchu korekcyjnego zasłoniętego oka
      • Pionowa rozbieżność oczu wskazuje na przyczynę ze strony układu odśrodkowego.

    Konsekwencje testu HINTS

    • Jednoznaczny wzorzec obwodowy
      • brak konieczności przeprowadzania dalszej diagnostyki w stadium ostrym
      • możliwe zwolnienie do domu
    • Co najmniej jeden testnieprawidłowy częściowyelement wskazującytestu wskazuje na przyczynę po stronie układu odośrodkowego.
      • Przyczynę leżącą po stronie układu odśrodkowego należy przyjąć także w przypadku początkowo negatywnejnegatywnych wyników diagnostyki obrazowej.
      • brak konieczności dalszych wyjaśnień

    Wywiad

    Ogólne

    • Ostry początek choroby
    • Częste występowanie we wczesnych godzinach porannych
    • Ważne, ściśle związane z łagodnymi napadowymi pozycyjnymipołożeniowymi zawrotami głowy, dane z wywiadu to:
      • wywołanie przez przewracanieodwracanie się w łóżku lub położenie do niego, wraz z
      • czasem trwania zawrotów głowy poniżej 1 minuty.
    • Zazwyczaj brak utraty słuchu
    • Niektórzy pacjenci wymieniają nietypowe objawy,; diagnozę można wówczas postawić dopiero na podstawie badańbadania klinicznychfizykalnego.

    Zawroty głowy związane z określoną pozycją/oczopląs

    • Wskutek zmiany pozycji ciała lub głowy występuje:
      • krótkotrwały napad zawrotów głowy przypominających wirowanie
      • Oczopląs
    •  
        • pionowy oczopląs pozycyjny rotujący w kierunku ucha  i skierowany w stronę czoła
          • Tenten wzorzec dotyczy najczęstszego wariantu, p-BPPV, zapoczątkowanego w tylnym kanale spółuchowym.kolistym
        • W zależności od przypadku, wegetatywne objawy towarzyszące, takie jak tachykardia, nudności, wymioty i potliwość
      • Objawy występujwywołane są zwykle wskutekprzez:
        • położeniaenie się do łóżka lub wstawaniawstawanie z niego;
          • pierwsze napady zawrotów głowy często rano w łóżku podczas wstawania;
        • obracania się w łóżku, zwłaszcza na stronę z chorym uchem;
        • nachylaniapochylania lub odchylania głowy.
      • Zawroty głowy przypominające wirowanie i oczopląs występują po osiągnięciu określonej pozycji ciała, z krótkim, kilkusekundowym opóźnieniem i przebiegają w  postaci przebiegu crescendo-decrescendo.

      Czas trwania/częstotliwość napadów

      • W przypadku BPPV czas trwania: kilka sekund (często od 10 do 30 s) do 1 minuty
        • W przypadku dłuższego czasu trwania warto rozważyć weryfikację pierwotnej diagnozy.
      • Towarzyszące nudności mogą utrzymywać się dłużej niż zawroty głowy i sprawiać wrażenie, że napad jest dłuższy.
      • Napady mogą występować kilka razy w tygodniu, a nawet codziennie.12.

      Zmęczenie wskutek zawrotów głowy i oczopląsu

      • W przypadku powtórzenia pozycji osłabienie objawów (zmęczenie)
      • Ponowne pełne wywołanie po okresie refrakcji, do pół godziny

      Badanie przedmiotowe

      • Diagnozę stawia się na podstawie:
        • prowokowania zawrotów głowy z próbą pozycji oraz
        • obserwacji typowego pozycyjnego oczopląsu
          • Do istotnych cech charakterystycznych należą opóźnienie, kierunek, przebieg czasowyw czasie i czas trwania oczopląsu.

      p-BPPV: Badanie pozycyjne Dixa-Hallpike’a

      • Badanie pod kątem BPPV  kanału słuchowego (najwaNajważniejsze badanie, ponieważ p-BPPV występuje w 85% przypadków, stanowiąc najczęstszą postać schorzenia)
      • Pacjent siedzi na kozetce i obraca głowę na bok o 45 stopni.
      • Następnie szybko się kładzie.
        • Głowa pozostaje nachylona o 45 stopni.
        • Przechylenieprzechylenie głowy przez krawędź kozetki (odchylenie w dół)
        • Oczy pozostają otwarte, a osoba przeprowadzająca badanie obserwuje je (ewentualnie okulary do badania oczopląsu).
        • Czasczas trwania obserwacji: 30–60 s
      • Pacjent w pozycji siedzącej i ta sama procedura z obrotem głowy w inną stronę
      • Zawroty głowy i oczopląs występują, gdy chore ucho spoczywa podczas manewru pozycyjnego na dole.
        • wyczerpujący się oczopląs pozycyjny rotujący w kierunku ucha dolnego i skierowany w stronę czoła
        • crescendo-decrescendo: szybki wzrost intensywności, a następnie powolne zmniejszenie się oczopląsu
      • Występowanie zawrotów głowy i oczopląsu po okresie opóźnienia od 2 do 10 s 
      • Gdy pacjent znajdzie się ponownie w pozycji siedzącej, następuje zmiana kierunku (oczopląs w strone ucha zdrowego).
        • Oczopląs i zawroty głowy występują jednak wówczas jednak w mniejszym natężeniu.
      • Mniejsza intensywność napadów przy ponownych badaniach
      • Czułość manewru Dixa-Hallpike'a określa się na poziomie około 80%, przez co negatywny wynik testu nie wyklucza BPPV.7.

      h-BPPV: obrót głowy w pozycji leżącej (Supine-Head-Roll-Test)

      • Test poziomegobocznego kanału półkolistego pod kątem BPPV
      • Pacjent leży płasko na plecach, podnosząc głowę o około 30 stopni (poziome kanały półkoliste zostaną wskutek tego umieszczone w pozycji pionowej).
      • Szybko obraca głowę na jedną stronę i utrzymuje ją w tej pozycji przez 1 minutę.
      • Następnie ponownie przekręca głowę do pozycji wyjściowej i czeka, aż objawy oczopląsu ustaną.
      • Następnie szybko obraca głowę na inndrugą stronę i utrzymuje ją w tej pozycji przez 1 minutę.
      • Wynik badania jest dodatni, gdy wystąpią zawroty głowy oraz oczopląs.
      • W przypadku postaci h-BPPV, oczopląs i zawroty głowy zarówno w przypadku obrotu na chorą, jak i zdrową stronę (w przypadku obrotu na chorą stronę objawy są nieco bardziej widoczne). 
      • Prostoliniowy poziomy/horyzontalny oczopląs z kierunkiem uderzeniafazy szybkiej w przypadku4:
        • Canalolithiasiscanalolithiasis do ucha leżącego na dole
        • Cupulolithiasiscupulolithiasis do ucha leżącego u góry

      a-BPPV

      • Występowanie własnej encji a-BPPV wzbudza kontrowersje.
      • Wywołanie zawrotów głowy i oczopląsu jak w przypadku p-BPPV4
      • Kierunek oczopląsu pionowo w dół z obrotem, promieniowanie z górnym biegunem oka do danego ucha.4.

      Badania uzupełniające w ramach podstawowej opieki zdrowotnej

      • W przypadku jednoznacznej diagnozy na podstawie wywiadu i badania pozycyjnego, nie ma potrzeby wykonywania diagnostyki z wykorzystaniem przyrządówaparatury diagnostycznej.
      • W przypadku pacjentów chorujących na BPPV lekarze powinninależy zwrócić uwagę na dodatkowe parametryzagadnienia, takie jak7:
        • ograniczona mobilność,
        • wsparcie w domu lub
        • podwyższone ryzyko upadku.

      Diagnostyka z wykorzystaniem smartfona

      • Nowe aplikacje pozwalają rozszerzyć zakres diagnostyki za sprawą wykorzystania smartfona, np. dzięki
        • rejestracji rodzaju dolegliwości przez pacjenta i podsumowanie możliwości ich podsumowania oraz omówienia z propozycjami diagnostyki do omówienia podczas konsultacji z lekarzem
        • Rejestracjarejestracji ruchów oczu podczas diagnostycznego manewru pozycyjnego, a następnie ocena podczas teleporady.13.

      Wskazania do wystawienia skierowania do specjalisty/hospitalizacji

      • W przypadku braku pewności co do diagnozy lub niepowodzenia leczenia

      Leczenie

      Cele leczenia

      • Brak dolegliwości za sprawą manewru pozycyjnego,; celem jest przesunięcie kryształów z kanału półkolistego do łagiewki.

      Ogólne informacje o leczeniu

      • Wykonywane przez terapeutę manewry pozycyjnerepozycyjne (uwalniające) są skuteczniejsze niż samodzielne manewry pacjenta.
      • Najlepsze dowodywyniki w przypadku manewru Epleya i Semonta14.
        • Wspwspółczynnik skuteczności na poziomie 70–90% w przypadku serii 1 do 3 badańmanewrów
        • oba manewry jednocześnie
      • Decyzja dotycząca manewru w zależności od:
        • zaufania do terapeuty
        • występowania indywidualnych kryteriów
          • W przypadku bardzo otyłych pacjentów lepiej sprawdza się manewr Epleya.
          • U pacjentów z dolegliwościami barków i szyi lepiej jest z kolei zastosować manewr Semonta.
      • Manewr pozycyjnyrepozycyjny wykazuje w przypadku młodszych i starszych pacjentów tę samą skuteczność, choć u osób w podeszłym wieku współczynnik nawrotów jest wyższy.15.
      • W przypadku obu manewrów, działania niepożądane (nudności i niepewny chód) występują równie często.
        • po pomyślnym zakończeniu leczenia u 20–40% pacjentów występuje niepewność chodu występuje przez okres od kilku godzin do kilku dni (zawroty resztkowe)
      • W ramach profilaktyki nudności: podawanie leków przeciw zawrotom głowy (np. dimenhydrynatu) około 30 min przed rozpoczęciem manewru pozycyjnegorepozycyjnego4
      • Przeciwwskazania dla stosowania manewru uwalniającego i testu Dixa-Hallpike'a16-17
        • ciężkie schorzenia kręgosłupa szyjnego
        • Podejrzenie zaburzeń perfuzji obwodowej przedsionkowegoniedokrwienie obszaru przepływuunaczynionego przez tętnice kręgowe i tętnicę podstawną
        • zwężenie tętnic szyjnych  wysokiegodużego stopnia
        • Przeprowadzonaprzeprowadzona w ciągu ostatnich 3 tygodni operacja oczu (niebezpieczeństwo za sprawą oczopląsu)18
      • Nierzadko nawroty niezależnie od przeprowadzonego leczenia
        • roczne ryzyko nawrotu na poziomie: około 15–30%
        • W w trakcie trwania leczenia ryzyko nawrotu: u około 50% pacjentów
      • W przypadku nawrotu choroby można zastosować takie samo leczenie.
      • Przy braku całkowitego ustaniaustąpienia objawów skuteczność leczenia można zwiększyć poprzez wdrożenie samodzielnego leczenia (patrz niżej).

      Zalecenia dla pacjentów

      • Manewr Epleya nadaje się również do samodzielnego wykonywania przez pacjenta.19.
        • konieczny jest dokładny instruktaż wraz z prezentacją oraz materiałem graficznym
      • Współczynnik skuteczności niższy niż w przypadku przeprowadzania tej procedury przez pacjenta (64% po 1 tygodniu = 21 zabiegów), z tego powodu należy stosować tę metodę głównie w ramach uzupełnienia
      • Ćwiczenia Brandta-Daroffa jako łatwiejsza alternatywa dla pacjentów, którzy nie radzą sobie z innymi metodami.
        • znacznie mniejszy współczynnik skuteczności niż w przypadku specjalistycznych manewrów repozycyjnych oraz
        • dłuższy okres do czasu ustaniaustąpienia dolegliwości7
      • Ćwiczenia należy powtarzać codziennie, np. 5 razy w godzinach porannych.

      Ćwiczenia do wykonywania w domu (metoda Brandta-Daroffa)

      1. Należy usiąść na krawędzi łóżka tak, aby stopy miały kontakt z podłogą. Obrócić głowę o 45 stopni w prawo.
      2. Szybko położyć się na lewym boku, utrzymując jednocześnie głowę w niezmiennej pozycji. Na koniec ruchu należy poruszyć podłoże lewą częścią tylnej strony głowy. Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund.
      3. Ponownie usiąść i siedzieć w pozycji wyprostowanej przez 30 sekund.
      4. Następnie obrócić głowę o 45 stopni w lewo. Szybko położyć się na łóżku na lewymprawym boku, tak, by prawa częśćstrona tylnej stronycześci głowy miała kontakt z podłożem. Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund.
      5. Usiąść w pozycji wyprostowanej i utrzymywać ją przez 30 sekund.
      6. Powtarzać tę procedurę, tak, aby przechylić się co najmniej 6 razy na stronę.

      Manewr pozycyjnyrepozycyjny p-BPPV (tylny kanał półkolisty)

      Manewr pozycyjnyrepozycyjny Epleya

       

      Manewr Epleya

      • Manewr umożliwiający usunięcie otolitów z tylnego kanału półkolistego.20.
        • Po pierwszejpierwszym pozycjimanewrze u około 50–80% pacjentów nie występują już żadne objawy, powtórzenie powoduje ich ustąpienie dou 80–90%.
      • W przypadku otolitów w prawym kanale półkolistym
        1. Pacjent siedzi na kozetceleżance z głową obróconą w prawo pod kątem 45 stopni. Podeprzeć głowę. Poprosić pacjenta, aby się szybko położył. Głowa musi wystawać poza kozetkleżankę i być przy tym wyciągnięta (w dalszym ciągu pod kątem 45 stopni w prawo) i być nieco obniżona. Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund, ewentualnie dłużej w przypadku utrzymującego się oczopląsu ewentualnie dłużej.
        2. Zmienić podparcie. Szybko obrócić głowę o 90 stopni w lewo. Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund.
        3. Pacjent musiszybko odwraca się szybko obrócić na lewy bokoło Pacjentbok, obraca głowę tak, aby nos wskazywakierował się w stronę podłogi (głowa jest obrócona w lewo). Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund.
        4. Pomóc pacjentowi szybko przyjąć pozycję siedzącą, głowa musi być w dalszym ciągu obrócona w lewo.
      • W przypadku otolitów w lewym kanale półkolistym
      1.  
        1. Pacjent siedzi na kozetceleżance z głową obróconą w lewo pod kątem 45 stopni. Podeprzeć głowę. Poprosić pacjenta, aby się szybko położył. Głowa musi wystawać poza kozetkleżankę i być przy tym wyciągnięta (w dalszym ciągu pod kątem 45 stopni w lewo) i być nieco obniżona. Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund, ewentualnie dłużej.
        2. Zmienić podparcie. Szybko obrócić głowę o 90 stopni w prawo. Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund, ewentualnie dłużej w przypadku utrzymującego się oczopląsu ewentualnie dłużej.
        3. Pacjent musiszybko odwraca się szybko obrócić na prawy bokoło Pacjentbok, obraca głowę tak, aby nos wskazywakierował się w stronę podłogi (głowa jest obrócona w prawo). Utrzymywać tę pozycję przez 30 sekund.
        4. Pomóc pacjentowi szybko przyjąć pozycję siedzącą, głowa musi być w dalszym ciągu obrócona w prawo.

      Manewr pozycyjny Semonta

       

      Manewr Semonta

      1. Pacjent siedzi na krawędzi kozetki.  
      2. Obraca głowę w poziomie o 45 stopni w kierunku zdrowego ucha, a następnie szybko kładzie się na bokboku (barkbarku) po stronie chorego ucha (z twarzą skierowaną w stronę sufitu). Występuje obrotowy oczopląs z szybką fazą w kierunku chorego ucha.
        • Taką pozycję należy utrzymywać przez co najmniej 20 sekund lub, w każdym przypadku do czasu ustania oczopląsu.
      3. Następnie pacjent szybko przemieszcza się poprzez pozycję wyprostowaną na przeciwległy bok (bark), podczas gdy głowa pozostaje w niezmiennej pozycji (twarz w kierunku podłogi).
        • Występuje obrotowy oczopląs z szybką fazą w kierunku chorego ucha. Pacjent leży w tej pozycji przez co najmniej 30 sekund, w miarę możliwości przez 2 minuty lub dłużej.
      4. Powolna/równomierna zmiana ułożenia, z powrotem do pozycji siedzącej

      Manewr pozycyjnyrepozycyjny h-BPPV (poziomyboczny kanał półkolisty)

      Manewr Lemperta 

      • Pacjent w pozycji na plecach
      • Obrót w 3 krokach, co 90 stopni wokół osi wzdłużnej ciała w stronę zdrowego ucha
      • W każdej pozycji należy pozostać przez 30 sekund.
      • Następnie pacjent ponownie siada.

      Manewr Gufoniego4

      • Z pozycji siedzącej pacjent kładzie się na bok, na którym występują najmniejsze objawy oczopląsu
      • Leżenie do czasu ustąpienia oczopląsu 
      • Następnie szybki obrót głowy o 45 stopni w dół i leżenie przez 2 minuty
      • Następnie ponowne wyprostowanie
      • Skuteczne leczenie jest możliwe zarówno w przypadku Canalolithiasiscanalolithiasis, jak i Cupulolithiasis cupulolithiasis

      Manewr pozycyjnyrepozycyjny a-BPPV (tylny kanał półkolisty)

      • Cały rozdział opiera się na tym odniesieniu.
      • Z pozycji siedzącej w pozycjipacjent zwieszeniakładzie się na leżance z głowyową przewieszoną przez jej krawędź, podczas leżenia (przechyleniezwrócenie głowy o min. 30 stopni ku dołowi
      • Po 30 sekundach szybkie przechylenie głowy do przodu w stronę klatki piersiowej (w pozycji leżącej na plecach)
      • Po 30 sekundach wyprostowanie

      Farmakoterapia

      • Leki nie mają wpływu na przebieg choroby i nie zaleca się stosowania ich w ramach leczeniastosowania.
      • Wyjątek stanowią leki przeciwhistaminowe podawane przeciwko nudnościom, takie jak np.:
        • 50 mg dimenhydrynatu: 1–2 tabl. 3 xrazy na dobę
        • Podawanie środka uspokajającego, - w przypadku pacjentów w podeszłym wieku należy zachować ostrożność!

      Inne terapie

      • Ograniczenie ruchu (kołnierz/stabilizator ortopedyczny) przez określony czas po manewrze uwalniającym ma potencjalnie marginalne znaczenie.21.
      • Leczenie operacyjne można wdrożyć u pacjentów chorujących na specyficzną postać choroby, której nie można leczyć tradycyjnymi metodami. Takie przypadki występują jednak rzadko.22.

      Przebieg, powikłania i rokowanie

      Powikłania

      • Nawet jeśli łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy określa się mianem łagodnymagodnych, nie sstwarzają niegroźnezagrożenie:
        • podwyższone ryzyko upadku, zwłaszcza u osób starszych
        • znaczne pogorszenie stanu fizycznego i psychicznego

      Przebieg i rokowanie

      • Zasadniczo dobre rokowania
      • Współczynnik samoistnego wyzdrowieniawyleczenia do 50%23
      • W przypadku braku wdrożenia leczenia, łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy utrzymują się u około 30% pacjentów.4.
      • W przypadku leczenia pozycyjnego, po kilkukrotnych manewrach pozycyjnych współczynnik skuteczności leczenia do 90%
      • Choroba może jednak powrócić nawet wówczas, jeśligdy leczenie zakończyło się sukcesem.
        • Współczynnik nawrotów: około 15% rocznie24
        • do 50% przypadków nawrotu w perspektywie długoterminowej4,25

      Kontrola przebiegu

      • Kontrole przebiegu w celu oceny powodzenia leczenia
      • Przy pierwszej kontroli przebiegów brak objawów jest widoczny u leczonych pacjentów 4,4 razarazy częściej niż u niepoddawanych leczeniunieleczonych. 

      Informacje dla pacjentów

      Informacje dla pacjentów w Deximed

      Ilustracje

      Kanały półkoliste i nerwy
      Kanały półkoliste i nerwy
      Ślimak i przedsionek
      Ślimak i przedsionek
      Uszy i kanały półkoliste
      Uszy i kanały półkoliste
      Kanały półkoliste
      Kanały półkoliste
      Manewr Epleya przy pozycyjnych zawrotach głowy
      Manewr Epleya przy pozycyjnych zawrotach głowy
      Manewr Semonta
      Manewr Semonta

      Źródła

      Wytyczne

      • American Academy of Otolaryngology – Head and Neck Surgery Foundation. Clinical Practice Guideline: Benign Paroxysmal Positional Vertigo (Update), Stand 2017. www.ncbi.nlm.nih.gov

      Piśmiennictwo

      1. Dix R, Hallpike CS. The pathology symptomatology and diagnosis of certain common disorders of the vestibular system. Ann Otol Rhinol Laryngol 1952; 61: 987-1016. PubMed
      2. Parnes LS, Agrawal SK, Atlas J. Diagnosis and management of benign paroxysmal positional vertigo (BPPV). CMAJ 2003; 169: 681-93. PubMed
      3. von Brevern M, Radtke A, Lezius F, et al. Epidemiology of benign paroxysmal positional vertigo: a population based study. J Neurol Neurosurg Psychiatr 2007; 78: 710-5. PubMed
      4. Strupp M, Dieterich M, Brandt T. The treatment and natural course of peripheral and central vertigo. Dtsch Arztebl Int 2013; 110:505-516. doi:10.3238/arztebl.2013.0505 DOI
      5. Jahn K, Kressig RW, Bridenbaugh SA. Dizziness and unstable gait in old age—etiology, diagnosis and treatment. Dtsch Arztebl Int 2015; 112: 387-393. doi:10.3238/arztebl.2015.0387 DOI
      6. Brandt T, Steddin S. Current view of the mechanism of benign paroxysmal positioning vertigo: cupulolithiasis or canalolithiasis?. J Vestib Res 1993; 3: 373-82. PubMed
      7. American Academy of Otolaryngology - Head and Neck Surgery Foundation 2017. Clinical Practice Guideline: Benign Paroxysmal Positional Vertigo (Update) Otolaryngology–Head and Neck Surgery 2017, Vol. 156(3S) S1 –S47. www.ncbi.nlm.nih.gov
      8. Schuknecht HF. Positional vertigo: clinical and experimental observations. Trans Am Acad Ophthalmol Otolaryngol 1962; 66: 319-32. PubMed
      9. Strupp M, Dlugaiczyk J, Ertl-Wagner B, et al. Vestibular disorders—diagnosis, new classification and treatment. Dtsch Arztebl Int 2020; 117: 300-310. doi:10.3238/arztebl.2020.0300 DOI
      10. Tarnutzer A, Berkowitz A, Robinson K, et al. Does my dizzy patient have a stroke? A systematic review of bedside diagnosis in acute vestibular syndrome. CMAJ 2011; 183: E571-E592. doi:10.1503 /cmaj.100174
      11. Kattah J, Talkad A, Wang D, et al. HINTS to Diagnose Stroke in the Acute Vestibular Syndrome. Stroke 2009; 40: 3504-3510. doi:10.1161/STROKEAHA.109.551234 DOI
      12. Kentala E, Pyykko I. Vertigo in patients with benign paroxysmal positional vertigo. Acta Otolaryngol Suppl 2000; 543: 20-2. PubMed
      13. Shah M, Lotterman S, Roberts D, et al. Smartphone telemedical emergency department consults for screening of nonacute dizziness. Laryngoscope 2019; 129: 466-469. doi:10.1002/lary.27424 DOI
      14. Hilton MP, Pinder DK. The Epley (canalith repositioning) manoeuvre for benign paroxysmal positional vertigo. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Dec 8;12:CD003162. Cochrane (DOI)
      15. Laurent G, Vereeck L, Verbecque E, Herssens N, Casters L, Spildooren J. Effect of age on treatment outcomes in benign paroxysmal positional vertigo: A systematic review. J Am Geriatr Soc 2022; 70(1):281–93. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
      16. Fife TD, Iverson DJ, Lempert T, et al. Practice parameter: therapies for benign paroxysmal positional vertigo (an evidence-based review): report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology 2008; 70: 2067-74. Neurology
      17. Humphriss RL, Baguley DM, Sparkes V, Peerman SE, Moffat DA. Contraindications to the Dix-Hallpike manoeuvre: a multidisciplinary review. Int J Audiol 2003; 42: 166-73. PubMed
      18. British Society of Audiology: Recommended Procedure Positioning Tests. September 2016 (letzter Zugriff 02.02.22). www.thebsa.org.uk
      19. Radtke A, Neuhauser H, von Brevern M, Lempert T. A modified Epley's procedure for self-treatment of benign paroxysmal positional vertigo. Neurology 1999; 53: 1358-60. Neurology
      20. Hilton MP, Pinder DK. The Epley (canalith repositioning) manoeuvre for benign paroxysmal positional vertigo. Cochrane Database Syst Rev. 2014;12:CD003162. PMID: 25485940 PubMed
      21. Hunt WT, Zimmermann EF, Hilton MP. Modifications of the Epley (canalith repositioning) manoeuvre for posterior canal benign paroxysmal positional vertigo (BPPV). Cochrane Database Syst Rev 2012; 4: CD008675. doi:10.1002/14651858.CD008675.pub2 DOI
      22. Leveque M, Labrousse M, Seidermann L, et al. Surgical therapy in intractable benign paroxysmal positional vertigo. Otolaryngol Head Neck Surg 2007; 136: 693-8. PubMed
      23. White J, Sawides P, Cherian N, et al. Canalith repositioning for benign paroxysmal positional vertigo. Otol Neurotol 2005; 26: 704-10. PubMed
      24. Sakaida M, Takeuchi K, Ishinaga H, Adachi M, Majima Y. Long-term outcome of benign paroxysmal positional vertigo. Neurology 2003; 60: 1532-4. PubMed
      25. Nunez RA, Cass SP, Furman JM. Short- and long-term outcomes of canalith repositioning for benign paroxysmal positional vertigo. Otolaryngol Head Neck Surg 2000; 122: 647-52. PubMed
      26. Epley JM. Positional vertigo related to semicircular canalithiasis. Otolaryngol Head Neck Surg 1995; 112: 154-61. PubMed
      27. Brevern M von, Bertholon P, Brandt T, Fife T, Imai T, Nuti D et al. Benign paroxysmal positional vertigo: Diagnostic criteria. J Vestib Res 2015; 25(3-4):105–17. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
      28. Tanimoto H, Doi K, Katata K, et al. Self-treatment for benign paroxysmal positional vertigo of the posterior semicircular canal. Neurology 2005; 65: 1299-300. Neurology

      Autorzy

      • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (recenzent)
      • Adam Windak, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicumw Krakowie (redaktor)
      • Prof. Michael Handke, dr. n. med., specjalista chorób wewnętrznych, kardiologii i intensywnej opieki medycznej, Fryburg Bryzgowijski
      • Peter Maisel, prof. dr med., specjalista medycyny ogólnej, były kierownik centrum medycyny ogólnej, Uniwersytet w Münsterze (recenzja)
H811; H814
bppv; stillingsvertigo; posisjonsvertigo; paroxysmal vertigo; anfallsvis vertigo; benign paroksysmal posisjonsvertigo; Benigner Lagerungsschwindel; benigner paroxysmaler lagerungsschwindel; Lagerungsschwindel, benigner paroxysmaler
H82
Położeniowe zawroty głowy; Pozycyjne zawroty głowy; Łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy; Łagodne napadowe pozycyjne zawroty głowy; Zawroty głowy; Wirowanie; Oczopląs; Badanie pozycyjne; Manewr repozycyjny; Manewr Epleya; Manewr Semonta; Kanał półkulisty; Manewr Epleya; HINTS; Test Dixa-Hallpike’a; Metoda Brandta-Daroffa; Manewr Lemperta; Manewr Gufoniego
Łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: krótkie napady zawrotów głowy (okołotrwające ok. 20 ssekund) wywołane przez zmianę pozycji głowy wskutekwynikające z siły ciężkości,: nudności – i oscylopsje (drgania obrazu) jako możliwe objawy towarzyszące. Takiego rodzaju dolegliwości są zazwyczaj spowodowane położeniem się, wyprostowaniem lub obracaniemodwracaniem na łóżku, przechyleniem lub odchyleniem głowy.
Medibas Polska (staging)
Łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy
/link/c26a567257944f2b8fdda129cd9aa479.aspx
/link/c26a567257944f2b8fdda129cd9aa479.aspx
lagodne-napadowe-pozycyjnepolozeniowe-zawroty-glowy
SiteDisease
Łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy
K.Reinhardt@gesinform.de
Kj.Reinhardt@gesinformmroz@konsylium24.depl
pl
pl
pl