Czym jest ból głowy i szyi?
Szyjnopochodny ból głowy to typ bólu występujący po jednej stronie głowy. Ten rodzaj bólu głowy ma swoje źródło w strukturach kostnych lub tkankach miękkich odcinka szyjnego kręgosłupa (łac. cervix, szyja). Ból z reguły zawsze dotyka tej samej strony głowy.
Ból zwykle zaczyna się w szyi i przesuwa się przez głowę do czoła, gdzie zwykle jest odczuwany najintensywniej. Ból może również promieniować do barku i ramienia.
Szyjnopochodny ból głowy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Choroba dotyczy nawet 4% wszystkich ludzi.
Przyczyna
Dolegliwości wynikają często z ograniczenia ruchomości w szyi lub górnej części pleców. Może to być spowodowane chorobami, urazami lub zużyciem w tym obszarze. Wcześniejszy uraz głowy lub szyi może być czynnikiem wyzwalającym dolegliwości. Jednostronne obciążenie, np. w miejscu pracy (praca przy komputerze), ale także wewnętrzne stany napięcia, takie jak lęk, depresja czy stres, mogą przyczynić się do rozwoju choroby („Strach chwyta mnie za gardło!”).
Dysfunkcja lub uszkodzenie stawów pomiędzy drugim i trzecim kręgiem szyjnym wydaje się być najczęstszą przyczyną szyjnopochodnych bólów głowy, stanowiąc około 70% wszystkich przypadków. Dysfunkcja stawu pomiędzy pierwszym (dźwigaczem) a drugim kręgiem szyjnym (obrotnikiem) jest prawdopodobnie drugą najczęstszą przyczyną bólu. Pierwszy i drugi kręg szyjny tworzą tzw. stawy głowy, a wiele nerwów biegnie tędy do głowy i szyi.
Rozpoznanie
Ten rodzaj bólu głowy jest rozpoznawany podczas ogólnego badania lekarskiego, które może wymagać ustalenia faktów, które miały miejsce w przeszłości pacjenta.
Charakterystyczny jest jednostronny ból głowy, który występuje zawsze po tej samej stronie. Ból często związany jest z ułożeniem głowy i określonymi ruchami szyi. Podczas dalszego badania sprawdzana jest ruchomość szyi, która często jest ograniczona. Bada się przy tym, czy ból jest wywoływany przez określone pozycje lub ruchy.
W procesie diagnostycznym żadnej roli nie grają badania krwi. Techniki obrazujące, takie jak RTG, TK czy MRI również nie dostarczają wielu informacji. Nerwy w szyi mogą zostać znieczulone zastrzykiem przez neurologa. Celem jest osiągnięcie blokady uciśniętego nerwu, który odpowiada za ból. Jeśli takie leczenie jest skuteczne, rozpoznanie uważa się za potwierdzone.
Terapia
Celem terapii jest złagodzenie objawów i zapobieganie ewentualnym przyszłym dolegliwościom. Istotne znaczenie mają ćwiczenia relaksacyjne oraz instrukcje, jak oszczędzać plecy i szyję. Ważna jest także aktywność fizyczna! Należy starać się unikać zajęć wymagających długiego siedzenia w bezruchu a także bierności. Kojące może być miejscowo aplikowane ciepło.
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (NLPZ) mogą stanowić skuteczną pomoc w przypadku epizodów silnego bólu. W niektórych przypadkach można spróbować zastosować blokadę nerwu. Choremu wstrzykuje się w szyję środek miejscowo znieczulający, aby zablokować sygnały bólowe.
Fizjoterapia może być pomocna, jeśli jest stosowana delikatnie. Na początku nierzadko dochodzi do krótkotrwałego pogorszenia stanu, ale przy prawidłowym postępowaniu jest to przejściowe. Należy więc zachować ostrożność, zwłaszcza na początku leczenia. Fizjoterapia jest lepiej tolerowana, jeśli pacjenci zaczynają od łagodnego rozciągania mięśni i delikatnego uelastyczniania okolic szyi. W przeprowadzonym na dużą skalę badaniu porównującym wpływ terapii manualnej, ćwiczeń lub kombinacji obu tych metod wykazano, że wszystkie trzy sposoby zmniejszyły ból głowy w porównaniu z grupą kontrolną, która nie była leczona fizjoterapią.
Fizjoterapia, terapia manualna i manipulacje mobilizujące (np. chiroterapia) muszą zawsze być stosowane łagodnie i bardzo ostrożnie na szyjnym odcinku kręgosłupa! Tzw. terapia dźwigacza powinna być prowadzona tylko przez doświadczonych terapeutów, zwykle będących lekarzami.
Operacja jest wskazana bardzo rzadko, jeśli w badaniach obrazowych wykrywalne są zmiany strukturalne, którym można jednoznacznie przypisać rolę przyczynową występujących dolegliwości.
Rokowanie
Na początku pacjenci często skarżą się na epizodyczne ataki, które trwają kilka dni. Przy braku skutecznego leczenia objawy stopniowo mogą przechodzić w stan przewlekły.
Samodzielnie wykonywane ćwiczenia ruchowe i relaksacyjne mogą mieć decydujący wpływ na dalszy przebieg schorzenia.
Dodatkowe informacje
- Szyjnopochodny ból głowy – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Caroline Beier, specjalista chorób wewnętrznych, Hamburg
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent