Co może powodowabyć krwiomoczprzyczyną krwiomoczu?
Nagła zmiana barwy moczu na czerwoną może się wydawać przerażająca. Jest wiele możliwych przyczyn czerwonego zabarwienia moczu na czerwono, a obecność w nim krwi to tylko jedna z nich. Źródło krwawienia może być zlokalizowane w drogach moczowych: począwszy od nerek, przez dowolny odcinek moczowodów, pęcherz moczowy, na cewce moczowej skończywszy. Sporadycznie krew pojawiająca się w moczu może również pochodzić z narządów płciowych lub odbytu. U kobiet krew w moczu może wystąpipojawić nasię skutekw menstruacjizwiązku z menstruacją.
Czerwone zabarwienie moczu występuje nie tylko z powodu obecności krwi, lecz także spożycia niektórych potraw, np. buraków. Leki i suplementy żelaza lub witaminy równietakże zmieniajprzyczyniają kolorsię do zmiany koloru moczu. W przypadku ograniczonego przyjmowania płynów zagęszczony mocz również przybiera ciemną barwę. Niektóre rzadkie choroby metaboliczne (np. porfiria) równieteż powodują wydalanie czerwonego moczu. KrewPonadto krew w moczu może również występować przejściowo na skutek wysiłku fizycznego lub gorączki.
TerminMakrohematuria makrohematuria oznacza pojawienie się w moczu wyraźnie widocznej krwi. Mocz może mieć wówczas barwę od jasnoczerwonej po ciemnobrązową lub czarną w zależności od przyczyny krwawienia, którą niezależnie od tego zawsze należy wyjaśnić.
Obecności krwi w moczu nie musi towarzyszyć jego czerwone zabarwienie. Jeżeli ilość czerwonych krwinek lub czerwonego barwnika krwi w moczu jest niewielka, jego przebarwieniezabarwienie jest słabo widoczne (mikrohematuria). Wówczas obecność krwi w moczu może zostać przypadkowo stwierdzona podczas rutynowego testu paskowego.
Hematuria odpowiada za 5–10% skierowań do urologa. Na hematurięcałym cierpiświecie od 2 do 30% ludzi cierpi na świeciekrwiomocz; występuje onaon częściej wraz z wiekiem. U dzieci i młodzieży krewKrew w moczu występuje rzadziej u dzieci i młodzieży (1–-2,5%).
Przyczyny
Makrohematuria
Najczęstsze przyczyny wyraźnie przebarwionego na kolor czerwony u dorosłych moczu (makrohematuria) to zakażenia dróg moczowych lub choroby prostaty, a rzadziej nowotwory. Krew w moczu może być również objawem kamicy, choroby nerek lub urazu dróg moczowych doznanego podczas wypadku.
Najważniejsze możliwe przyczyny to:
- infekcje dróg moczowych (zapalenie miedniczek nerkowych lub pęcherza moczowego);
- choroby gruczołu krokowego (infekcje, łagodny rozrost gruczołu krokowego, rak);
- rzadko występujące zakażenia, które obejmują również drogi moczowe (schistosomatoza, gruźlica);
- urazy (nerek, moczowodów, pęcherza, cewki moczowej itp.);
- choroby nerek (np. kłębuszkowe zapalenie nerek);
- kamienie nerkowe /moczowe;
- rak (nerki, prostaty lub pęcherza moczowego);
- niektóre choroby krwi (hemofilia, anemia sierpowata) lub niektóre choroby autoimmunologiczne (np. ziarniniakowatość z
- przebarwienia spowodowane nagromadzeniem mioglobiny (substancji wytwarzanej przez komórki mięśniowe) lub hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi), zwane mioglobinurią lub hemoglobinurią;
- żywność (np. buraki lub jeżyny);
- leki (m.in. inhibitory konwertazy angiotensyny, allopurynol, cyklofosfamid, lit, witamina B12, furosemid, tiazyd, doustne środki antykoncepcyjne lub antybiotyki);
- wysiłek fizyczny;
- gorączka.
Mikrohematuria u dorosłych
Przypadki krwi obecnej, lecz niewidocznej w moczu (mikrohematuria) wynikają czasem z błędów pomiarowych lub innych przyczyn, które nie wymagają leczenia. Podobnie jak w przypadku makrohematurii, przyczyną mogą być jednak również infekcje (np. infekcja pęcherza moczowego lub nerek), kamienie w drogach moczowych, choroba nerek lub guz.
Mikrohematurię wykrywa się czasem podczas badania rutynowego lub profilaktycznego. Jeśli nie można ustalić przyczyny mikrohematurii, zaleca się wykonanie badania kontrolnego z użyciem pasków testowych do badania moczu (testu paskowego). W dwóch przypadkach na trzy przyczyna pozostaje nieznana. Gdy dwie z trzech próbek szybkiego testu na mocz są dodatnie, uwzględniono czynniki zakłócające i brak jest dodatkowych dowodów na chorobę podstawową, mówimy fachowo o „trwałej bezobjawowej izolowanej hematurii”.
Mikrohematuria u dzieci
Możliwe przyczyny mikrohematurii u dzieci to urazy/wypadki, zakażenia dróg moczowych, kamica, zwiększone wydalanie wapnia (hiperkalciuria) lub wrodzone wady rozwojowe nerek lub dróg moczowych. Jedynie w bardzo rzadkich przypadkach przyczyną choroby jest nowotwór. U dzieci może również występować mikrohematuria niemająca znaczenia klinicznego.
Diagnostyka
Ponieważ krew w moczu może być objawem szerokiego spektrum chorób, pierwszym krokiem jest szczegółowy wywiad medyczny. Przede wszystkim lekarz musi wykluczyć inne przyczyny przebarwieniazabarwienia moczu lub wyników uzyskanych w szybkim teście paskowym, takie jak, np. spożycie pewnych pokarmów, przyjmowanie leków, wysiłek fizyczny lub menstruacja. Lekarz musi zapytać pacjenta o inne dolegliwości, czynniki ryzyka i okoliczności towarzyszące objawowiobjawom.
Wiele z możliwych chorób wywołuje typowe objawy, np. : niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego. Zwykle dotyczy ono aktywnych seksualnie młodych kobiet, które równieżdodatkowo odczuwają pieczenie i ból przy oddawaniu moczu, a także silne i częste parcie na mocz. Oprócz hematurii, typowe objawy (np. charakterystyczny ból) wywołują również takie schorzenia jak zapalenie gruczołu krokowego u mężczyzn lub kamienie w drogach moczowych.
Jednakże brak jakichkolwiek objawów też może stanowić wskazówkę. Wtedy należy wziąć pod uwagę raka pęcherza moczowego. Wiadomo, że następujące czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia złośliwej choroby urologicznej:
- wiek (
>>35 lat); - płeć męska;
- palenie tytoniu (również po rzuceniu palenia);
- kontakt zawodowy z
- leczenie cyklofosfamidem;
- przypadki występowania raka pęcherza w
- pobyt w
Jeśli brak jest czynników ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy, można przyjąć postawę wyczekującą, raz do roku przechodząc kontrolę lekarską i badania lekarskie (m.in. pomiar ciśnienia tętniczetniczego, oznaczenie stężenia białka w moczu, badania czynności nerek).
Jeśli do lekarza przychodzi dziecko z objawem krwi w moczu, lekarz zadaje pytania mogące potwierdzić lub wykluczyć choroby nerek:. Czy dziecko miało ostatnio infekcję gardła? Czy jednocześnie występuje wysypka skórna? Czy występują problemy ze stawami? Czy dziecko cierpi na bóle brzucha?
Dalsze postępowanie zależy od wyników wywiadu. W przypadku jawnego zapalenia pęcherza przy braku okoliczności obciążających (np. gorączki, bólu nad nerkami, ciąży, zaawansowanego wieku, cukrzycy) z reguły nie są konieczne dalsze badania.
Badania laboratoryjne krwi i moczu dostarczają dalszych informacji na temat czynności nerek, ewentualnych procesów zapalnych czy czynników chorobotwórczych. Kształt czerwonych krwinek w moczu może pomóc w ustaleniu pochodzenia krwawienia (badanie mikroskopowe). W razie potrzeby stosuje się różne metody obrazowania, takie jak USG, TK, RM czy urografia RM.
Osoby, u których występuje krew w moczu, z chorobą nerek w wywiadzie, nadciśnieniem tętniczym, a także z innymi odbiegającymi od normy parametrami w badaniu moczu należy skierować do nefrologa.
Leczenie
Krwiomocz sam w sobie nie wymaga leczenia. Leczenie ewentualnych chorób podstawowych nie jest takie samo, ponieważ każda wymaga innego postępowania:.
W wielu przypadkach infekcje bakteryjne leczy się za pomocą antybiotyków. W niektórych innych przypadkach kamieniejak np.: kamica - dolegliwości ustępują samoistnie. W przeciwnym razie, w zależności od lokalizacji i rozmiaru kamienia, można rozważyć rozbicie kamieni falą uderzeniową (ESWL), ureterorenoskopię (URS), procedury małoinwazyjne (przezskórną nefroskopię i litolapaksję, PCNL) lub laparoskopową operację otwartą.
Złośliwe guzy pęcherza leczy się zaoperacyjnie, pomocmiejscową operacjiimmunoterapią, miejscowej immunoterapiichemioterapią, chemioterapii, radioterapiiradioterapią lub połączeniaczeniem wyżej wspomnianych metod.
Dodatkowe informacje
- Niepowikłana infekcja dróg moczowych
- Łagodny przerost gruczołu krokowego
- Kamienie nerkowe
- Rak pęcherza moczowego
- Rak prostaty
- Nadciśnienie tętnicze
- Antybiotykoterapia
- Palenie szkodzi zdrowiu
- Dlaczego warto rzucić palenie i
- Hematuria – informacje dla lekarzy
Autorzy
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
- Hannah Brand, absolwentka studiów medycznych (Cand. med.), Berlin
- dr med. Susanne Meinrenken, dziennikarka medyczna, Brema
- Dorit Abiry, doktorantka w