Document version compare

Czym jest uraz stawu barkowo-obojczykowego?

Definicja

Jest to staw między obojczykiem a górnym zewnętrznym wyrostkiem barkowym łopatki, a zatem znajduje się powyżej stawu ramiennego (staw między kością ramienną a łopatką). Tkanka chrzęstna włóknista w jamie stawowej utrzymuje oba końce stawu w prawidłowym położeniu względem siebie. Staw ten jest jedynym połączeniem międzykostnym między obojczykiem a łopatką i przenosi na tułów wszystkie siły działające na kończynę górną. Pełni zatem ważną funkcję stabilizującą i amortyzującą pomiędzy ramieniem a tułowiem.

Dzięki kilku więzadłom staw barkowo-obojczykowy pozostaje stabilny, ale nadal nieco się ugina pod wpływem silnych i nagłych obciążeń. Przy urazie może dojść do naciągnięcia lub częściowego/całkowitego zerwania więzadeł (zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego). W przypadku poważniejszych urazów stawu jedno lub więcej więzadeł ulega zerwaniu, co powoduje przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie. Może to spowodować uniesienie obojczyka względem łopatki, dlatego nad stawem widoczne jest wyraźne wybrzuszenie.

Objawy

Jeśli dojdzie do urazu stawu barkowo-obojczykowego, pacjenci odczuwają ból bezpośrednio nad stawem, ale często także w obrębie szyi i ramienia. Ból nasila się przy ucisku na staw barkowo-obojczykowy lub gdy pacjent próbuje obrócić ramię na zewnątrz lub do wewnątrz lub podnieść je powyżej wysokości barku. Mogą wystąpić ~~siniaki, otarcia~~tarcia i obrzękik oraz krwiaki.

Przyczyny

U większości osób rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawów. Staw barkowo-obojczykowy jest również podatny na urazy w wyniku upadku na bark lub wyciągniętą rękę, a także wskutek uderzeń w obrębie tych miejsc.

Najczęstszą przyczyną zwichnięcia stawu ramiennego jest bezpośrednie uderzenie w przedramię, gdy znajduje się ono przy ciele. Często dochodzi do tego w sportach kontaktowych, np. w hokeju, futbolu amerykańskim. Natomiast np. z roweru upada się zazwyczaj na wyciągniętą rękę, co prowadzi do uderzenia głowy kości ramiennej o łopatkę i urazu.

Częstotliwość występowania

Około 4–12% wszystkich urazów obręczy barkowej związanych jest ze stawem barkowo-obojczykowym. 44% przypadków występuje u pacjentów w przedziale wiekowym 20–30 lat, którzy aktywnie uprawiają sport. Przypadłość dotyczy mężczyzn pięć razy częściej niż kobiet. Lekkie zwichnięcie stawu ramiennego występuje dwa razy częściej w porównaniu do urazów o cięższym charakterze.

Badania dodatkowe

Diagnozę stawia się na podstawie opisanych objawów (ból związany z uciskiem/ruchem) oraz wyników badania przedmiotowego.
Szczególnie ważne jest, by dokładnie opisać, w jaki sposób doszło do wypadku i jaki był kierunek działania siły.
Określa się stopień przemieszczenia stawu lub obojczyka.
Wykonuje się zdjęcia rentgenowskie, by wykluczyć złamanie lub możliwe urazy stawu barkowo-obojczykowego. Wykonuje się również zdjęcie drugiego ramienia dla porównania.
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego można wykonać w celu dokładnej oceny uszkodzenia więzadeł lub wykluczenia współistniejących urazów.

Leczenie

Najlżejsze i najczęstsze urazy leczy się zachowawczo, tj. bez zabiegu chirurgicznego.
W przypadku ostrego urazu należy schłodzić uszkodzony obszar.
W razie potrzeby podaje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, takie jak NLPZ lub inne leki przeciwbólowe (np. paracetamol).
Temblak na ramię zmniejszający obciążenie może pomóc złagodzić ból i zapewnić maksymalną ulgę. Można go nosić do dwóch tygodni.
Od trzeciego tygodnia pacjenci mogą rozpocząć ćwiczenia ruchowe. Przez pierwsze sześć tygodni nie powinno się podnosić ramienia wyżej niż 90 stopni, a przez pierwsze trzy miesiące należy unikać zwiększonego obciążenia, a zwłaszcza podnoszenia.
Od trzeciego miesiąca można w sposób kontrolowany budować mięśnie obręczy barkowej i wprowadzać obciążenie.
Zabieg chirurgiczny wykonuje się w przypadku poważnego urazu, niestabilnego stawu lub bólu, który utrzymuje się pomimo leczenia zachowawczego, w celu przywrócenia stabilizacji stawu.

Rokowanie

W przypadku lekkich urazów rokowania są bardzo dobre, a gdy wszystko się zagoi, pacjenci mogą ponownie poruszać barkiem całkowicie bez problemów i bez bólu. Większość pacjentów będzie mogła kontynuować karierę sportową, ale niektórzy będą odczuwać dyskomfort, taki jak uczucie przeskakiwania i np. ból podczas podnoszenia ramienia powyżej barku.
Nawet urazy o umiarkowanym nasileniu goją się zazwyczaj dobrze. W przypadku utrzymujących się dolegliwości można w późniejszym terminie przeprowadzić zabieg, który wiąże się z dobrymi wynikami.
U około połowy pacjentów z urazami o umiarkowanym charakterze, których leczy się zachowawczo, można zauważyć zmieniony ruch łopatki. W prawie 80% przypadków można je skutecznie leczyć za pomocą odpowiedniego programu ćwiczeń fizjoterapeutycznych wykonywanych przez sześć tygodni.
W większości przypadków dzięki zabiegowi można uzyskać dobre lub doskonałe rezultaty – nawet w przypadku poważnych urazów. Zabieg artroskopowy (wprowadzenie kamery przez małe nacięcie) zwykle pozwala na szybszy powrót do aktywności fizycznej niż operacja techniką otwartą.

Dodatkowe informacje

Zwichnięcie stawu ramiennego – informacje dla lekarzy

Autor

Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń

Uszkodzenie stawu barkowo-obojczykowego