Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawu kciuka?
Definicja
W przypadku choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-paliczkowego kciuka, tj. stawu między śródręczem a kością nadgarstka, mówi się również o rizartrozie lub artrozie stawu nadgarstkowo-śródręcznego. Dochodzi do uszkodzenia i zniszczenia chrząstki i jednocześnie do pogrubienia kości znajdującej się pod nią. Z czasem staw kciuka sztywnieje, staje się osłabiony i zaczyna boleć, a jego czynność jest ograniczona.
Objawy
Choroba zwyrodnieniowa stawu kciuka powoduje ból, osłabienie i sztywność stawu. Ból pojawia się u podstawy kciuka lub z boku nadgarstka. Ból może utrudniać chwytanie z pełną siłą. Pacjentom jest często trudno odkręcić zakrętkę od butelki. Z czasem kciuk może zesztywnieć i mogą wystąpić trudności z poruszaniem nim. Często występuje niewielkie przemieszczenie kciuka. Może również wystąpić obrzęk i tkliwość w obrębie stawu. Z biegiem czasu ból nasila się i może występować również, gdy chory nie rusza kciukiem.
Przyczyny
Staw kciuka, mający kształt siodła, jest bardzo ruchomy, ale przez to również stosunkowo niestabilny. W życiu codziennym wysokie obciążenie kciuka prowadzi czasem do zużywania się struktur. Jednak do choroby zwyrodnieniowej stawu kciuka mogą również prowadzić urazy lub choroby zapalne.
Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów należą m.in. wiek, płeć żeńska, otyłość, predyspozycje genetyczne, choroby reumatyczne, wcześniejsze urazy i duże obciążenie mechaniczne.
Częstotliwość występowania
Choroba zwyrodnieniowa stawu kciuka jest stosunkowo częstym zaburzeniem, szczególnie po 50 roku życia. U kobiet występuje dwa razy częściej niż u mężczyzn. Przypadłość może również dotykać młodszych osób, zwłaszcza po urazie.
Badania dodatkowe
- Lekarz przeprowadza badanie palpacyjne i porusza kciukiem. W ten sposób można wykryć ograniczoną ruchomość i zmiany w stawie.
- Diagnozę potwierdza się badaniem rentgenowskim. Na zdjęciu rentgenowskim można zobaczyć typowe zmiany, brakującą tkankę chrzęstną i możliwe zwapnienie w stawie.
Leczenie
- Celem leczenia jest złagodzenie bólu i poprawa funkcjonowania. Choroba zwyrodnieniowa stawu kciuka bez objawów nie wymaga leczenia.
- Fizjoterapia mająca na celu wzmocnienie mięśni wokół stawu śródręczno-paliczkowego kciuka może pomóc złagodzić ból.
- Jeśli pacjent odczuwa ból, może tymczasowo przyjmować środki przeciwbólowe. Leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) mają również działanie przeciwzapalne. Są one dostępne w postaci tabletek lub maści.
- Krótkotrwałą ulgę w bólu można również osiągnąć poprzez wstrzyknięcie do stawu kwasu hialuronowego i kortyzonu.
- Pomocna może również okazać się orteza podtrzymująca, która przeciwdziała przeprostowi. Jeśli ból jest silny, można na krótki czas założyć szynę.
- Leczenie za pomocą promieniowania rentgenowskiego może w niektórych przypadkach złagodzić objawy. Jednak ze względu na ogólne ryzyko napromieniowania u młodszych pacjentów należy stosować ten rodzaj leczenia wyłącznie po dokładnej ocenie ryzyka i korzyści.
Zabieg chirurgiczny
- Jeśli objawy są poważne, a inne metody leczenia nie pomagają, konieczny może okazać się zabieg.
- Istnieje kilka metod chirurgicznych, które mogą wiązać się z różnymi powikłaniami. W tej kwestii należy zasięgnąć porady lekarskiej.
- Po zabiegu kciuk unieruchamia się szyną gipsową na 2–3 tygodnie. Następnie powoli zwiększa się obciążenie za pomocą ćwiczeń ruchowych, aż do osiągnięcia pełnej sprawności po około 12 tygodniach.
Co możesz zrobić sam?
- Ogólnie rzecz biorąc, należy unikać czynności, które mogą wiązać się z bólem.
- W ostrych fazach można stosować zimne okłady; w przypadku bólu przewlekłego pomaga ciepło.
Rokowanie
Choroba często postępuje stopniowo i można spowolnić ten proces dzięki aktywnemu leczeniu.
Dodatkowe informacje
- Choroba zwyrodnieniowa stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka – informacje dla lekarzy
Autorka
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden