Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego?
Definicja
Przy chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego chrząstka ochronna powierzchni stawowych kości biodrowych ulega wraz z wiekiem uszkodzeniu. Następuje również uszkodzenie otaczającej tkanki i samej kości. Gładka powierzchnia między panewką a głową kości udowej z czasem staje się nieregularna. W miarę postępu choroby może dojść do zwapnień, ograniczenia ruchomości i usztywnienia stawu.
Objawy
Ból stopniowo rozwija się w obrębie pachwiny oraz z boku i po przedniej stronie uda. Często ból promieniuje w kierunku kolana i zwykle występuje, gdy chory zaczyna chodzić. Po kilku sekundach lub minutach intensywność bólu zmniejsza się, by ponownie wzrosnąć po dłuższym chodzeniu. W miarę postępu choroby ból pojawia się również w spoczynku i w nocy. Kiedy ból jest obecny w nocy, choroba jest już zwykle w zaawansowanym stadium.
Przyczyny
Przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego nie są w pełni poznane. Do czynników ryzyka należą: przeciążenie, często spowodowane nadwagą, niewłaściwe funkcjonowanie aparatu mięśniowego i wrodzone zmiany w stawach.
Następujące schorzenia zwiększają ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego:
- nadwaga
- wcześniejsze złamanie kości biodrowej lub udowej
- wrodzone deformacje stawu biodrowego
- zapalenie stawu biodrowego (np. przy reumatoidalnym zapaleniu stawów)
- wcześniejsza choroba Perthesa
- oraz niektóre rzadkie choroby.
Zawody, w których dominuje pozycja stojąca lub które wymagają częstego podnoszenia lub przenoszenia ciężkich przedmiotów, predysponują do wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego. To samo dotyczy sportowców, którzy podnoszą duże ciężary i którzy wykonują ciągłe zmiany kierunku, np. piłkarze.
Częstotliwość występowania
W zachodnich krajach uprzemysłowionych ok. 15–20% osób powyżej 60 roku życia cierpi na chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego. Oprócz stawu kolanowego jednym z obszarów, które dotyka choroba zwyrodnieniowa, jest staw biodrowy.
Badania dodatkowe
Lekarz może postawić wstępną diagnozę na podstawie dolegliwości i badania zakresu ruchu stawu biodrowego. Potwierdza się ją za pomocą zdjęcia rentgenowskiego. Na zdjęciu rentgenowskim u wielu starszych osób można znaleźć zmiany, ale tylko u niektórych z tych pacjentów występują objawy. Chorobie zwyrodnieniowej stawów wykrytej w badaniu rentgenowskim nie musi zatem towarzyszyć ból ani inne dolegliwości.
W razie potrzeby przeprowadza się inne badania, takie jak obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (RM) lub tomografię komputerową (TK) w celu różnicowania innych chorób lub jeśli istnieje duża rozbieżność między objawami a zakresem zmian na zdjęciu rentgenowskim.
Leczenie
Celem leczenia jest złagodzenie bólu i innych dolegliwości oraz poprawa lub utrzymanie funkcji stawu biodrowego.
Leki
Leki jedynie łagodzą objawy i nie mają wpływu na przebieg choroby.
Stosuje się głównie środki przeciwbólowe. Należy skonsultować się z lekarzem w celu dobrania odpowiednich środków przeciwbólowych, aby ograniczyć skutki uboczne do minimum. Nie ma jednoznacznych danych dotyczących zmniejszenia bólu w przypadku leczenia siarczanem chondroityny i glukozaminą, które mają wzmacniać strukturę chrząstki.
Leczenie uzupełniające
Przy leczeniu zachowawczym choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego korzystny wpływ na ból i ograniczenia czynnościowe mogą mieć leczenie ciepłem i zimnem, balneoterapia, elektroterapia, leczenie ultradźwiękowe lub fizjoterapia. Osobom z nadwagą zaleca się zmniejszenie masy ciała.
Zabieg chirurgiczny
Zastosowanie endoprotezy stawu biodrowego (sztucznego stawu biodrowego) jest często najlepszą alternatywą leczenia w przypadku osób z bolesną chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego, które nie odczuły ulgi po trzech miesiącach leczenia zachowawczego. W większości przypadków zarówno głowę kości udowej, jak i panewkę (przy kości biodrowej) zastępuje się protezą całkowitą, zwaną również endoprotezą.
Wyniki operacji wymiany stawu biodrowego są ogólnie dobre. Jedno z badań wykazało, że po 25 latach 58% endoprotez stawu biodrowego pozostaje nienaruszonych.
Powikłania po zabiegu mogą obejmować np. zaburzenia gojenia się ran, infekcje, krwawienie pooperacyjne, uszkodzenie nerwów, zakrzepicę, zatorowość płucną i różnicę w długości nóg.
Po zabiegu należy wprowadzić rehabilitację. Jej czas trwania zależy od indywidualnych potrzeb danej osoby. Często ta forma treningu może trwać przez kilka miesięcy po zabiegu. Rehabilitacja poprawia funkcjonowanie stawu biodrowego.
Fizjoterapia
Fizjoterapia jest ważna zarówno przed, jak i po zabiegu. Z reguły rehabilitację prowadzą fizjoterapeuci.
Co możesz zrobić sam?
Utrata masy ciała może mieć pozytywny wpływ na przebieg choroby. Lekarz może wydać takie zalecenie szczególnie przed zabiegiem wszczepienia sztucznego stawu biodrowego.
Aktywność fizyczna w postaci jazdy na rowerze i pływania jest odpowiednia do utrzymania ruchomości i wzmocnienia mięśni otaczających staw, a tym samym osiągnięcia większej stabilności. Korzystając z przyrządów wspomagających chodzenie po przeciwnej stronie bolesnego stawu biodrowego, można osiągnąć ulgę w bólu.
Należy powstrzymać się od palenia tytoniu przed zabiegiem chirurgicznym i po nim, ponieważ wykazano, że palenie zwiększa ryzyko wystąpienia problemów z gojeniem się ran. W przypadku cukrzycy należy skontrolować stężenie glukozy we krwi przed zabiegiem.
Rokowanie
Dolegliwości zwykle narastają stopniowo. Obecnie nie ma leku, który mógłby zatrzymać postęp choroby zwyrodnieniowej stawów. Jednak wielu pacjentów radzi sobie z pomocą leków i innych metod leczenia i nie wymaga operacji.
Jeśli operacja jest konieczna, większość osób osiąga zadowalające rezultaty po okresie rehabilitacji. W niektórych przypadkach może dojść do obluzowania endoprotezy i konieczna może być ponowna operacja. Proteza może również zepsuć się z biegiem lat; może zaistnieć konieczność jej wymiany.
Dodatkowe informacje
- Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
- Aktywność fizyczna: lekarstwo dla ciała i ducha
- Nadwaga
- Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego – informacje dla lekarzy
Ilustracja
Autorka
- Natalie Anasiewicz, dr n. med., lekarka, Davos